INVESTIGATION OF THE EFFECT OF E-HEALTH LITERACY LEVEL ON PERCEPTION OF HEALTH

Yıl 2023, , 241 - 250, 31.07.2023

Şerife Kıbrıs , Selman Kızılkaya

https://doi.org/10.55050/sarad.1302676

Cited By: 1

Öz

The aim of this study is to determine the effect of e-health literacy level on health perception. Questionnaire method, one of the data collection techniques, was used in the study. In the questionnaire, besides the questions that reveal the personal characteristics of the students, there are statements that reveal the e-health literacy level and health perception. In the research, scanning model was used to determine the effect of e-health literacy level on health perception. In the model, e-health literacy level was handled in one dimension, while health perception, control center, certainty, importance of health and self-awareness dimensions were handled. The data obtained as a result of the online and face-to-face survey were analyzed with the SPSS package program. It was determined that the e-health literacy level of the participants was 28,80. It has been determined that e-health literacy level has a positive relationship with health perception and its sub-dimensions. In addition, it has been determined that e-health literacy has a positive effect on health perception.

Anahtar Kelimeler

E-HEALTH, HEALTH PERCEPTION, CONTROL CENTER, SELF AWARENESS

E-SAĞLIK OKURYAZARLIK DÜZEYİNİN SAĞLIK ALGISI ÜZERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Öz

Bu araştırmanın amacı, e-sağlık okuryazarlık düzeyinin sağlık algısı üzerine etkisinin tespit edilmesidir. Araştırmada veri toplama tekniklerinden anket yöntemine başvurulmuştur. Anket içerisinde, öğrencilerin kişisel özelliklerini ortaya koyan soruların yanında e-sağlık okuryazarlık düzeyi ve sağlık algısını ortaya koyan ifadeler yer almaktadır. Araştırmada, e-sağlık okuryazarlık düzeyinin sağlık algısı üzerine etkisinin tespiti noktasında tarama modeli kullanılmıştır. Modelde, e-sağlık okuryazarlık düzeyi tek boyutta ele alınmış iken sağlık algısı, kontrol merkezi, kesinlik, sağlığın önemi ve öz farkındalık boyutlarında ele alınmıştır. Online ve yüz yüze uygulanan anket sonucunda elde edilen veriler SPSS paket programı ile çözümlenmiştir. Katılımcıların e-sağlık okuryazarlık düzeyinin 28,80 olduğu belirlenmiştir. E-sağlık okuryazarlık düzeyinin sağlık algısı ve alt boyutları ile pozitif ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanında, e-sağlık okuryazarlığın sağlık algısı üzerinde etkisinin pozitif yönde olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

E-sağlık, Sağlık Algısı, Kontrol Merkezi, Öz farkındalık

Kaynakça

• Açıksöz, S. ve Uzun, Ş. ve Arslan, F. (2013). Hemşirelik Öğrencilerinin Sağlık Algısı ile Sağlığı Geliştirme Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, (55), 181-187, 2013. Doi:10.5455/gulhane.15228.
• Akalın, E. (2022). Türk Toplumunda Sağlık Okur-Yazarlığı Oranlarının Belirlenmesi. Erişim adresi: http://www. Actus.Com.Tr/Files/T_Sinopsis.pdf. (03.12.2022).
• Coşkun, S. ve Bebiş, H. (2015). Adolesanlarda E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği: Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Gülhane Tıp Dergisi, 57 (4),378-384.
• Cutilli, C. C. (2010). Seeking Health Information: What Sources Do Your Patients Use? Orthop Nurs. 29(3):214-219.
• Çetin İ, Özhanlı Y. (2018). Cerrahı̇ hastalarının sağlık bı̇lgı̇sı̇ne ulaşmada ı̇nternet kullanım özellı̇klerı̇. KOU Sağ Bil Derg 2018;4(2):44-49.
• Değerli, H. ve Tüfekçi, N. (2018). Toplumun Sağlık Okuryazarlık Düzeyinin Belirlenmesi. AVRASYAD. 2018; 6(15):467-88.
• Diamond, J. J. ve Becker, J. A. ve Arenson, C. A. ve Chambers, C. V. ve Rosenthal, M. P. (2007). Development of A Scale To Measure Adults’ Perceptions of Health: Priliminary Findings. Journal of Community Psychology, 35(5):557-61.
• Doğan, M. ve Çetinkaya, F. (2019). Akademisyenlerde Sağlık Okuryazarlığı Düzeyinin Olumlu Sağlık Davranışlarıyla İlişkisi. Sağlık Bilimleri Dergisi, 28(3), 135-41. doi: 10.34108/eujhs.492647.
• DSÖ, (2009). 7th Global Conference on Health Promotion: Track Themes 2009. Erişim adresi: https://www.who.int/healthpromotion/conferences/7gchp/documents/en/. (25.12.2022).
• Efthymiou, A. ve Middleton, N. ve Charalambous, A. ve Papastavrou, E. (2017). The Association of Health Literacy and Electronic Health Literacy With Selfefficacy, Coping, and Caregiving Perceptions Among Carers of People With Dementia: Research Protocol For A Descriptive Correlational Study. JMIR Research Protocols, 6(11): E221. https://doi.org/10.2196%2Fresprot.8080.
• Ergün, S. ve Kızıl Sürücüler, H. ve Işık, R. (2019). E-Health Literacy and Healthy Lifestyle Behaviors in Adolescents: The Case of Balıkesir. JAREN, 5(3):194-203. doi:10.5222/Jaren.2019.65002
• Ertaş, H. ve Kıraç, R. ve Demir, R. N. (2019). Dijital Okuryazarlık ve E-Sağlık Okuryazarlığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. 3. Uluslararası 13. Ulusal Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Gençyürek Erdoğan, M. (2019). E-Sağlık Okuryazarlığı: Dijital Mecralarda Sağlık Reklamları”, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Gilstad, H. (2014). Toward a Comprehensive Model of eHealth Literacy. In: E.A.A. Jaatun, E. Brooks, K.E. Berntsen, H. Gilstad, M. G. Jaatun (eds.): Proceedings of the 2nd European Workshop on Practical Aspects of Health Informatics (PAHI 2014), Trondheim Norway
• Gür, G. ve Sunal, N. (2019). Koroner Arter Hastalarında Sağlık Algısı ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi. Sağlık Bilimleri Ve Meslekleri Dergisi, 6(2), 210-219. doi: 10.17681/hsp.420313
• Kadıoğlu, H. ve Yıldız, A. (2012). Sağlık Algısı Ölçeği’nin Türkçe Çevriminin Geçerlilik ve Güvenilirliği. Türkiye Klinikleri, 32, 47-53.
• Kuloğlu, Y. ve Uslu, K. (2022). Geleceğin Sağlık Çalışanlarında Sağlık Okuryazarlık Düzeyinin Sağlık Algısı Üzerindeki Etkisi, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 23(1), 255-277. doi: 10.31671/doujournal.955317.
• Neter, E. ve Brainin, E. (2012). Ehealth Literacy: Extending The Digital Divide To The Realm of Health Information. Journal of Medical Internet Research, 14(1), E19.
• Norman, C. D. ve Skinner, H. A. (2006). Ehealth Literacy: Essential Skills For Consumer Health in A Networked World [Electronic Version]. Journal of Medical Internet Research, 8(2), E9. https://doi.org/10.2196/jmir.8.2.e9.
• Nutbeam, D. (2000). Health Literacy As A Public Health Goal: A Challenge For Contemporary Health Education And Communication Strategies İnto The 21st Century. Health Promotion International, 15(3): 259-267. http://dx.doi.org/10.1093/heapro/15.3.259.
• Olgun, Z., ve Kutlu, R., (2022). Aile Hekimliği Polikliniğine Başvuran Bireylerin Sağlık Algısı ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. TJFMPC, 16(1): 196-205. doi: 10.21763/tjfmpc.1006496
• Özdelikara, A. ve Ağaçdiken Alkan, S. ve Mumcu, N. (2018). Hemşirelik Öğrencilerinde Sağlık Algısı, Sağlık Anksiyetesi ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Bakırköy Tıp Dergisi, 14, 275-82. doi: 10.5350/BTDMJB.20170310015347.
• Özdemir, B. ve Yıldırım, F. ve Hablemitoğlu, Ş. (2015). Aktif Yaşlanma İçin Sağlık Okuryazarlığı. F. Yıldırım, & A. Keser İçinde, Sağlık Okuryazalığı (S. 75-90). Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Özer, Ö. ve Özmen, S. ve Özkan, O. (2020). Sosyal Medya Kullanımının E-Sağlık Okuryazarlığına Etkisinin İncelenmesi. Alanya Akademik Bakış, 4(2), 353-367. doi: 10.29023/alanyaakademik.679417
• Pinxten, W. ve Lievens, J. (2014). The Importance of Economic, Social and Cultural Capital in Understanding Health İnequalities: Using A Bourdieu-Based Approach in Research On Physical and Mental Health Perceptions. Sociology of Health and Illness, 36(7), 1095-1110. doi: 10.1111/1467-9566.12154.
• Polat, Ü. ve Özen, Ş. ve Bayrak Kahraman, B. ve Bostanoğlu, H. (2015). Factors Affecting Health-Promoting Behaviors in Nursing Students At A University İn Turkey. Journal Of Transcultural Nursing, 27(4):413-9. doi: 10.1177/1043659615569536.
• Scott, L. T. ve Gazmararian J. A. ve Williams, M. V. ve Baker, D. W. (2002). Health Literacy and Preventive Health Care Use Among Medicare Enrollees in A Managed Care Organization. Medical Care, 40(5), 395-404. doi: 10.1097/00005650-200205000-00005.
• Sertçelik, E. (1999). Üniversiteli Gençlerin Sağlık Davranışlarının Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Seyret, M. (2019). Adölesanların, E-Sağlık Okuryazarlığı, Sağlığı Geliştirme Bilgisi ve Yaşam Biçimi Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi, Yakın Doğu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Lefkoşa.
• Sezgin, D. (2013). Sağlık okuryazarlığını anlamak Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi. 2013; Özel Sayı 3(Sağlık İletişimi):73-92.
• Sharma, S. ve Oli N. ve Thapa, B. (2019). Electronic Health–Literacy Skills Among Nursing Students. Advances İn Medical Education And Practice, 10: 527-532. doi: 10.2147/AMEP.S207353.
• Şenel Tekin, P. (2019). Tıbbi Sekreterlerde Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlıklı Yaşam Davranışları: Öğrenci Sekreterler Boyutunda Bir Değerlendirme. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(3), 577-598. https://dergipark.org.tr/en/pub/hacettepesid/issue/48867/622667.
• Şenol, V. Çetinkaya, F. Ünalan, D. Balci, E. Öztürk, A. (2010). Determinants of selfrated health in general population in Kayseri, Turkey. Turkiye Klinikleri J Med Sci. 30(1):88–96.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2001). Using Multivariate Statistics. Massachusetts, United States of America: Allyn ve Bacon.
• Tennant, B. ve Stellefson, M. ve Dodd, V. ve Chaney, B. ve Chaney, D. ve Paige, S. ve Alber, J. (2015). Ehealth Literacy and Web 2.0 Health Information Seeking Behaviors Among Baby Boomers and Older Adults. Journal of Medical Internet Research, 17(3), 1-16. doi: 10.2196/jmir.3992.
• Tkatch, R. ve Musich, S. ve Macleod, S. ve Kraemer, S. ve Hawkins, K. ve Wicker, E. R. ve Armstrong, D. G. (2017). A Qualitative Study To Examine Older Adults’ Perceptions of Health: Keys To Aging Successfully. Geriatric Nursing, 38(6), 486-95. doi: 10.1016/j.gerinurse.2017.02.009.
• Tubaishat, A., Habiballah, L. (2016). EHealth Literacy Among Undergraduate Nursing Students. Nurse Education Today, 42, 47–52. DOI: 10.1016/j.nedt.2016.04.003.
• Tuğut, N. ve Bekar, M. (2008). Üniversite öğrencı̇lerı̇nı̇n sağliği algılama durumları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 11(3):17–26.
• Uslu, D. ve Şeremet, G. (2020). Bireylerin E-Sağlık Okuryazarlık Düzeyinin Belirlenmesi. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 6(2), 386-394.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). Spss Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık. Yılmaz, E. (2014). The Impact of Patients’ Medical Information Seeking Behaviours On The Internet On Doctor-Patient Communication in Turkey. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi. 93-108.
• Yiğitalp, G. ve Bayram Değer, V. ve Çifçi, S. (2021). Health Literacy, Health Perception and Related Factors Among Different Ethnic Groups: A Cross-Sectional Study in Southeastern Turkey. BMC Public Health, (1109), 1-10. https://doi.org/10.1186/s12889-021-11119-7.
• Yüksel, O. ve Deniz, S. (2019). Bireylerin E-Sağlık Okuryazarlık Düzeyinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. In 2nd International Conference On Data Science And Applications (ICONDATA’19).
• Zülfikar, H. (2014). The Internet Usage Behaviour and Access Patterns of The Patients To The Health Information On The Internet. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 22(1):46-52.
• WHO. (2020). What is the WHO definition of health? Erişim adresi: https://www.who.int/about/who-we-are/frequently-askedquestions, (20.02.2023).
• WHO. (2013). Health Literacy The Solid Facts. Copenhagen: WHO Regional Office For Europe.
• Wilson, I. B. ve Cleary, P. D. (1995). Linking Clinical Variables With Health Relatedquality of Life. A Conceptual Model of Patient Outcomes. JAMA The Journal of The American Medical Association, 273(1), 59-65.