Sağlıkta Dönüşüm ve Onuncu Kalkınma Planı Çerçevesinde Türkiye Sağlık Sisteminde İlaç Harcamaları Üzerine Bir İnceleme ve Durum Analizi

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 2, 53 - 61, 09.07.2019

Yavuz Besak

Öz

Gelişmiş
ülkelerde olduğu gibi gelişmekte olan Türkiye’de de sağlık hizmetlerinin temel
taşlarından birisi ilaç endüstrisidir ve temel amacı; küresel ölçekte belirli rekabet
gücüne sahip, yaşam kalitesini arttırıcı ve ülke ilaç ihtiyacının önemli bir kısmını
karşılayan ve konumu itibari ile ihracat yapan bir ilaç sanayinin bulunması
olarak belirlemiştir.

Türkiye
gibi gelişmekte olan ülkelerin toplumun sağlık gereksinimlerini karşılamasının
yanı sıra artan sağlık harcamalarını kontrol edebilmek için harcamaları artıran
dinamikleri sağlam bir şekilde belirleyip, ilgili ve sürekli düzenlemeler
yapması kaçınılmazdır. Bu anlamda Türkiye toplam sağlık harcamalarındaki ilaç
harcamalarının oranının yüksek olması ve ilaç harcamalarının etkin bir şekilde
kontrolü sağlayacak fiyatlandırma ve geri ödeme süreçlerinde gerekli yasal
düzenlemeleri yapmaya devam etmektedir.

Bu
çalışma, Türkiye’nin 1995-2017 dönemi içinde uygulanan Sağlıkta Dönüşüm ve
Onuncu Kalkınma Planı politikaların, ilaç gelir ve harcamalarını değerlendirmek
adına ilaç ithalat ve imalatında nasıl mesafe kat edildiğini görmek adına
literatür vasıtasıyla analiz edilmiştir. Türkiye ilaç pazarının
sürekli olarak büyüdüğü saptanmıştır. Ayrıca bulgular ışığında bugün Türkiye
imalatı sayesinde kendi iç talebini önemli ölçüde karşılayacak düzeye geldiği
söylenebilir. Diğer taraftan ilaç harcamalarının önemli kısmını oluşturan ilaç
ithalatı devam etmektedir ve bu durum sağlık harcamalarını negatif yönde etkilediğini
düşündürmektedir. 

Anahtar Kelimeler

İlaç harcamaları, ilaç ithalat-ihracat

Kaynakça

• PwC Pharma 2020 – The Vision, 2007
• Çalışkan, Z., Referans Fiyat ve İlaç Piyasası, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, Cilt:11, Sayı:1, 2008
• Baybek, H., Bulut, D., Çakır, A., “Muğla Üniversitesi İdari Personelinin İlaç Kullanma Alışkanlıklarının Belirlenmesi”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C: 15, 2005, s.53-67.
• Top, M., Tarcan, M., Türkiye İlaç Ekonomisi ve İlaç Harcamaları:1998-2003 Dönemi Değerlendirmesi, Liberal Düşünce Dergisi, C:9, S:35, 2004, s.177-200
• Çınaroğlu, S., İlaç Harcamalarının Sağlık Sonuçları İle İlişkisi: Bir Kanonik Korelasyon Analizi Uygulaması, Hacettepe Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C:35, S:2, 2017, s.23-47
• Aslantekin, F., Yumrutaş, M., “Sağlık Okuryazarlığı ve Ölçümü”, TAF Koruyucu Hekimlik Bülteni, C:13, S:4, 2014, s.327-334
• Özgen, H., Tatar, M., Sağlık sektöründe bir verimlilik değerlendirme tekniği olarak maliyet-etkililik analizi ve Türkiye’de durum. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, C:10, S:2, 2007, s.109-137
• Acar. A., Yeğenoğlu, S., Türkiye’de İlaçta Patent. Ankara Eczacılık Fakültesi Dergisi, C:33, S:4, 2004, s.269-285.
• Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı “Sektörel Raporlar ve Analizler Serisi: İlaç Sektörü Raporu” 2013/2.
• TOBB, İlaç Sanayi Meclisi Sektör Raporu 2011, Yayın Sıra No: 2012/170, 2012, Türkiye
• Yaşgül, Y.S., Türkiye’de İlaç İthalatını Belirleyen Etmenler, 1996-2011, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Ağustos, 2016
• Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018), T.C. Kalkınma Bakanlığı, Ankara, 2013
• Özgüler, E., Günümüz İlaç Politikalarının İlaç Endüstrisi Üzerine Etkileri Ve Yatırımcının Beklentileri, Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, 2013
• Deloitte ‘Türkiye’de ve Dünyada İlaç Sanayi Gelişme Potansiyelleri’, 2009 Türkiye İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası