Hz. İbrahim’in “Kelimeler” ile Sınanması ve Abdullah b. Abbas’ın Yorumu

Yıl 2011, Sayı: 6, 53 - 74, 01.11.2011

Yrd. Doç. Dr. Mehmet Yolcu

Öz

Hz. İbrahim, İslam Peygamberleri içinde hayatı örnek gösterilen peygamberlerdendir (60/Mümtehine 4, 6). Bu nedenle onun hayatından pek çok bölüm Kur’ân’da özetlenmiştir. Kur’ân iyi bir örnek olarak Hz. İbrahim’in Yüce Allah tarafından “Kelimeler” ile sınanmasından ve onun da bu sınavdan başarıyla çıkmasından bahseder (2/Bakara 124). Sahabe içinde Tercümânü’l-Kur’ân diye ünlenmiş bir zât olan Abdullah b. Abbâs, Hz. İbrahim’in sınandığı bu “Kelimeler”i tayin ve tefsir eder. Bu tefsir onun öğrencileri olan Ali b. Ebû Talha, Saîd b. Cübeyr, İkrime, Abdülmelik b. Cüreyc ve ed-Dahhâk b. Müzâhim tarafından nakledilmiştir. Rivayetleri cem eden İbn Cerîr et-Taberî bu görüşleri kaydederek sonraki tefsirlere ulaşmalarını sağlamıştır. Bu makalede Hz. İbrahim’in sınandığı “kelimeler” ile ilgili İbn Abbâs’a izafe edilen rivayetler tefsir kaynakları kullanılarak incelenmiştir. Özellikle bu “kelimeler”i Tevbe (112), Mü’minûn , Ahzâb (35) ve Meâric surelerinde yer alan müminlerin vasıflarını sıralayan ayetlerle açıklaması üzerinde yoğunlaşılmıştır. Yöntem olarak eleştirel değil, tüm rivayetleri tespit ve onların mecmuundan tefsir adına elde edilebilecek hâsıla hedeflenmiştir. İbn Abbâs’ın İslam Dininin tamamı saydığı müminlerin vasıfları, onun referans gösterdiği ayet grupları baz alınarak özetlenmiştir. Her dört surenin bu vasıfların zikrinden sonra verdikleri sonuç cümleleri üzerinde konumunun mihverini oluşturdukları için ayrıca durulmuştur. Sonuçta İbn Abbâs ve öğrencileri ile İbn Cerîr et-Taberî’nin Kur’ân’ı anlama ve yorumlamada nasıl bir yol izledikleri özetlenmiştir

Anahtar Kelimeler

-