KÜRT BASINI VE KÜRDİSTAN GAZETESİ (1898-1902)

Yıl 2013, Sayı: 9, 127 - 147, 01.04.2013

Murat Issı

Öz

Kürdistan gazetesi, Kürtçe dilini esas alarak yayın yapan ilk Kürt gazetesidir. Dolayısıyla Kürt Basını onunla başlamıştır. Bu çalışmadaki amacımız; 1898-1902 yılları arasında, üzerinde yükseleceği bir mirastan yoksun olarak yayın hayatına başlayan Kürdistan gazetesini, geçirdiği tüm niteliksel dönüşümleri esas alarak siyaset bilimi ve tarihi disiplini içerisinde değerlendirmeye çalışmaktır. Çalışma, boyutları itibariyle analitik olmaktan uzak görünse de belirlemelerinde esası gözönüne almaya gayret göstermektedir. Çalışma, karşılaştırmalı disiplinlerin öngördüğü aynı dönemin milliyetçi gazete ve dergilerini ele almak taraftarı olmadığından sadece Kürdistan gazetesini tanıtmayı hedeflemektedir

Anahtar Kelimeler

Kürtler, Kürdistan gazetesi, Kürt Basını, Mikdad Bedirhan, Abdurrahman Bedirhan

Kaynakça

• Türkiye-Başbakanlık Osmanlı Arşivleri (BOA) Sadaret Mühimme Kalemi Evrakı: A.}MKT.MHM. 544/34, 17 Rebîulâhir 1316/4 Eylül 1898
• Babiâli Evrak Odası: BEO, 4099/307417, 3 Zilkade 1330/14 Ekim 1912 ve 7 Zilkade 1330/18 Ekim 1912; 4371/327822, 22 Şevval 1333/2 Eylül 1915; 2796/209648, 02 Safer 1324/28 Mart 1906; 2796/209651, 02 Safer 1324. 28 Mart 1906.
• Dahiliye Kalemi Mektubi Kalemi: DH.MKT. 2433/71, 08 Receb 1318/1 Kasım 1900; 2151/118, 08 Şaban 1316 / 22 Aralık 1898; 2154/59, 15 Şaban 1316/29 Aralık 1898; 471/42, 27 Zilhicce 1319/6 Nisan 1902.
• Dahiliye Nezareti Sicil-i Ahval: DH.SAİDd.. 177/269, 29 Zilhicce 1284/22 Nisan 1868; 26/305, 29 Zilhicce 1273/14 Ekim 1852
• Dahiliye Nezareti Siyasî Kısım: DH.SYS., 24/2/-1, 5 Cemazeyilevvel 1329/4 Mayıs 1911; 24/2/-3, 30 Muharrem 1330/20 Ocak 1912; 24/2/-4, 25 Cemazeyilahir 1330/11 Haziran 1912
• Dahiliye Nezareti Kalem-i Mahsûs Müdüriyeti: DH.KMS. 52/-4/29, 15 Zilhicce 1337/11 Eylül 1919
• İrade Mısır: İ..MTZ.(O5), 30/1685, 08 Zilhicce 1315/30Nisan 1898
• Maarif Nezareti Mektubi Kalemi: MF.MKT., 1100/46, 21 Muharrem 1327/12 Şubat 1909
• Meclis-i Vükelâ Mazbataları: MV., 152/78, 29 Cemazeyilevvel 1329/28 Mayıs 1911
• Yıldız Perakende Evrakı Şehremaneti Nezareti Maruzâtı: Y..PRK.ŞH., 8/29, 29 Şevval 1315/23 Mart 1898
• Yıldız Perakende Evrakı Hariciye Nezareti Maruzâtı: Y..PRK.HR. 29/64, 11 Ramazan 1318/2 Ocak 1901
• Yıldız Perakende Evrakı Umum Vilayetler Tahriratı:Y..PRK.UM. 30/97, 27 Rebîulâhir 1312/28 Ekim 1894; 42/4, 04 Muharrem 1316/25 Mayıs 1898
• Fransa- Centre des Archives Diplomatiques de Nantes (CADN) Constantinople / D / 19 (Bağdat 8 Eylül 1908). Constantinople / E / 125 Basılı Eserler
• Alakom, Rohat. Eski İstanbul Kürtleri 1453 – 1925, Avesta Yayınları, İstanbul.
• Celil, Celilê. Kürt Aydınlanması, Avesta, Istanbul 2000.
• Hanioğlu, M. Şükrü. Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal neşriyat, İstanbul 1981, s. 41
• Hassanpour, Amir. Kürdistan’da Milliyetçilik ve Dil 1918-1985, Avesta, İstanbul 2005, s. 345-411,
• II. Meşrutiyet’i Yeniden Düşünmek. (ed.: Ferdan Ergut), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2010.
• Kuran, Ahmet Bedevi. İnkılap Tarihimiz ve Jön Türkler, Kaynak yayınları, İstanbul 2000.
• Kutlay, Naci. İttihat Terakki ve Kürtler, Dipnot Yayınları, İstanbul 2010.
• Kürdistan. (ed. M. Emîn Bozarslan), Weşanxana Deng, c. I-II, Uppsala-Sweden 1991
• Kürt Milliyetçiliğinin Kökenleri. (ed: Abbas, Vali), Avesta Yayınları, İstanbul 2005
• Lekkas, Pandelis. Η Εθνικιστική Ιδεολογία (Milliyetçi İdeoloji), Papazisis yayınları Atina 20 Nalbandian, Louise. The Armenian Revolutionary Movement, University of California Press, Berkeley and Los Angeles 1963
• Malmîsanij, M. – Lewendî, Mahmud. Rojnamegerîya Kurdî (1908-1982), Özge Yayınları, Ankara 1992.