Necîp Mahfûz’un Üçlemesinde Eleştirel Gerçeklik

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 1, 1 - 21, 30.04.2017

Asiye Çelenlioğlu

Öz

Mısır edebiyatının güçlü kalemlerinden olan Necîp Mahfûz, realizm akımının
tesirinde yazdığı romanlarında Mısır’ın toplumsal sorunlarını irdelemiştir. Bu makalede
Necîp Mahfûz’un 1917-1944 yılları arasındaki Mısır toplum hayatına ayna tutan Üçleme
adıyla meşhur ‘Beyne’l-Kasrayn (1956), Kasru’ş-Şevk (1957) ve es-Sükkeriye (1957) adlı
romanları realizm ilkeleri açısından değerlendirilip romanlardaki siyasî ve sosyal eleştiri
hedefleri incelenecektir. Çalışmanın hedefi, Necîp Mahfûz’un romanlarındaki eleştiri
unsurlarını saptamak olduğu için, makalede karakter tahlili, zaman, mekân ve anlatıcı gibi
roman öğelerine odaklanmadan romanlarına yansıyan eleştiri unsurları, yazıldıkları dönem
göz önüne alınarak incelenmiştir. Amaç, realist bir yazar olarak Necîp Mahfûz’un tarihe ne
kadar tanıklık ettiğini tespit edip romanlarını yazdığı zaman dilimi içinde Mısır toplum
hayatını siyasî ve sosyal zeminde değerlendirmektir. Bu anlamda Necîp Mahfûz’un
yaklaşık otuz yıllık bir sürede Mısır toplumundaki değişim ve gelişim sürecini fertler ve
toplum bazında ortaya koyduğu görülür. 

Anahtar Kelimeler

Necîp Mahfûz, Mısır, Edebiyat, Sosyal, Eleştiri

Kaynakça

• al-Musawi, Muhsin Jassim (2003). Postcolonial Arabic Novel: Debating Ambivalence. Leiden: E. J. Brill
• Allen, Roger, (1982), The Arabic Novel: A Historical and Critical Introduction. New York: Syracuse University Press.
• Allen, Roger (1992). “The Beginnings of the Arabic Novel”, Modern Arabic Literature. ed. M. M. Badawi. Cambridge: Cambridge University Press. 182-193.
• Allen, Roger (1992). “The Mature Arabic Novel Outside Egypt”. Modern Arabic Literature, ed. M. M. Badawi, Cambridge: Cambridge University Press. 194-222.
• Al-Sayyid Marsot, Afaf Lutfi (2010). Mısır Tarihi: Arapların Fethinden Bugüne. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Aselî, Süreyyâ (1995). Edebû Abdurrahmân eş-Şarkâvî. Kahire: Mektebetü’l-Gaib.
• Awad, Louis (1998). The Literature of Ideas in Egypt. Atlanta: University of California Press.
• Bedr, Abdulmuhsin Tâhâ (1978). er-Ru’ye ve’l-Edât. Kahire: el-Heyetu’l-Mısrıyyetu’l- Amme li’l-Kitab.
• Botman, Selma (2008). “The Liberal Age, 1923-1952”, The Cambridge History of Egypt, C: II. ed. M. W. Daly. Cambridge: Cambridge University Press. 295-305.
• Brugman, J. (1984). An Introduction to the History of Modern Arabic Literature in Arabic. Leiden: E. J. Brill. Cachia, Pierre (2002). Arabi Literature: An Overview. London: Routledge Curzon Publishing.
• Cleveland, William L. (2008). Modern Ortadoğu Tarihi. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Cuno, Kenneth M. (1992). The Pasha’s Peasants: Land, Society and Economy in Lower Egypt 1740-858. Cambridge: Cambridge University Press.
• Çelenlioğlu, Asiye (2016). Abdurrahmân eş-Şarkâvî’nin Romanlarında Toplumsal Eleştiri. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Çetişli, İsmail (2006). Batı Edebiyatında Edebi Akımlar. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Dykstra, Darrella (1998), “The French Occupation of Egypt, 1798-1801”, The Cambridge History of Egypt. Vol II. Ed. M. W. Daly. Cambridge: Cambridge University Press. 113- 138.
• el-Gitânî, Cemâl (1980). Necîb Mahfûz Yetezekker. Beyrut: el-Heyetu’l-Mısrıyyetu’l- Amme li’l-Kitab.
• en-Nessâc, Seyyid Hâmid (1985). Bânûrâmâr Rivâyeti’l-Arabiyyeti’l-Hadîse. Kahire: Mektebetu’l-Gȃib, 1985. Er, Rahmi (1997). Modern Mısır Romanı (1914-1944). Ankara: Hece Yayınları.
• Er, Rahmi (1996). “Necîp Mahfûz’un el-Lıss ve’l-Kilâb Adlı Romanı Üzerine”. Tömer Dil Dergisi, Sayı: 46: 5-19.
• es-Seyyîd, Şefî (1967). İtticahât er-Rivâye el-Arabiyye fi Mısır Münzü el-Harb el-Âlemi es- Sanî. Kahire: Mektebetü’l-Gaib.
• Ferec, Nebil (1986). Necib Mahfûz Hayatuhu ve Edebuhu. Kahire: el-Heyetu’l- Mısrıyyetu’l-Amme li’l-Kitab.