"ظاهرة التحويل في النحو العربي على ضوء اللسانيات المعاصرة""Çağdaş Dilbilim Işığında Arap Dili Gramerinde Üretici-Dönüşümsel Olgu"

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 1, 297 - 314, 30.04.2017

Abdelalim Boufatah

Öz

Üretici-dönüşümsel dil olgusu Noam Chomsky’nin ortaya attığı üretici dil bilgisi
veya dönüşümsel dil bilgisi kuramının en önemli tarafını oluşturmaktadır. Kavramlar ve
işleme yöntemi değişse de bu durum Arap dili gramerinde de kendini göstermekte ve
dönüşüm, özü oluşturan derin yapıdan farklı terkipler yoluyla üzerinde çok sayıda sözün
meydana geldiği yüzeysel yapıya ulaşarak sağlanmaktadır. Bu durum silme, katma,
cümledeki öğelerin yer değiştirmesi, lafızların birbiri yerine kullanılması ve anlamın
taşınması gibi modern dilbilim kuramının öngördüğü üretici-dönüşümsel yapılarda
değişiklikler yaparak gerçekleşmektedir. Aynı şekilde Arap dilcilerinin yapı ve anlamları
ile iletişim süreci ve mekanizmaları üzerine çok sayıda çalışma yaptıklarını da biliyoruz. 

Anahtar Kelimeler

Nahiv, Arapça, Seviye, Terkip, Dönüşüm, Yapı, Cümle, Chomsky

Kaynakça

• ‘Amâyira, Halîl Ahmed. Fî Nahvi’l-Lüğa ve Terâkîbuhâ, Cidde, 1984.
• Atîk, Abdulaziz. el-Medhal ilâ ‘İlmi’n-Nahvi ve’s-Sarf, yy, 1990
• Bennânî, Muhammed es-Sağîr. en-Nazariyyâtu’l-Lisâniyye ve’l-Belâğiyye ve’l- Edebiyye ‘İnda’l-Câhız, yy, 1994. el-Cevziyye, İbnu’l-Kayyim. Bedâi‘u’l-Fevâid, Cidde, ty. Chomsky, Noam. Syntactic Structures, 1957, Paris. Cürcânî, Abdülkâhir. Esrâru’l-Belâğa, (thk. Muhammed Abdülmün‘im Hafâcî, Mektebetü’l-Kâhire, yy, 1979.