Câbir B. Abdullah’in Hadis Rivayet Metodu

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 1, 336 - 363, 30.04.2017

Abdurrahman Ece

Öz

Geçmişte olduğu gibi günümüz insanının da düştüğü cehalet buhranından kurtulması tek hak din olan İslam’ı doğru anlayıp yaşamasıyla mümkündür. Bunun için Kur’an eğitim ve öğretimi yanında O’nun hayata yansıması olan Sünnet’i, yani Hz. Peygamberin hadislerini doğru anlayıp hayatlarına aksettirmeleri önemlidir. Bu da ancak

hadislerin, doğru, verimli ve etkili bir eğitim ve öğretim metoduyla verilmesiyle mümkün olacaktır. İşte bu bağlamda İslam’ı doğru yaşayan ve Sünnet’in ilk taşıyıcı nesli olan sahâbenin hadis rivâyet metodunu, başka bir ifadeyle nasıl bir Sünnet eğitim ve öğretim metodu izlediklerini bilmek gerekir. Bu makalede hadis rivayetinde muksirûn sahâbîlerden biri olan Câbir b. Abdullâh’ın (r.a.) (ö. 78) hadis rivayet metodu ele alınmıştır. Medineli ilk genç Müslümanlardan biri olan Câbir, hazarda Rasûlullah’ın yanında bulunmanın yanında Bedir ve Uhud dışındaki tüm gazvelerinde de hep onun yanında olmuştur. Bu sayede tahammül ettiği hadislerin ekseriyetini ilk kaynağından semâ’en ve görerek almıştır. O, Hz. Peygamber’in vefatından sonra da üç çeyrek asırdan fazla yaşayarak Sünnet’in edâsında büyük bir imkân elde etmiştir. Elde ettiği engin ilim ve kazandığı yüksek tecrübe sayesinde takip ettiği rivayet metodunun, hadislerin doğru anlaşılması ve öğretilmesinde günümüze de ışık tutacağı düşünülerek araştırılması gerekli görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Câbir b. Abdullah, sünnet, hadis, rivayet

Kaynakça

• A’ZAMÎ, Muhammed Mustafa, İlk Devir Hadis Edebiyatı, İz Yayıncılık, İstanbul, 1993. ABDURREZZÂK, Ebû Bekir b. Hemmâm, Musannef, (Maʻmer b. Râşid’in Câmʻ’i ile birlikte), Thk. Habîburrahmân el-Aʻzamî, el-Meclisü’l-ʻİlmî-el-Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut 1403. AGİTOĞLU, Nurullah, Hadis ve Bağlam, Kitabi Kitabevi, İstanbul 2015. AHMED b. HANBEL, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel, Müsned, Thk. Şu’ayb el-Arnavût ve diğerleri, Müessesetu’r-Risâle, (I-L), Beyrut 1999/1420. BARDAKOĞLU, Ali, “Dini Bilgi ve Günümüzde İslam”, MÜHF-HAD, 2015, Cilt 21, Sayı 2. BUHÂRÎ, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmaîl b. İbrâhîm, el-Câmiu’s-sahîh, Nşr, Mustafa Dîb el-Bûğa, Dâru İbn Kesîr, Beyrut 1993. COŞKUN, Selçuk, Hadise Bütüncül Bakış, İFAV, İstanbul 2011. ÇAKAN, İsmail Lütfü, Hadislerde Görülen İhtilaflar ve Çözüm Yolları, İFAV, İstanbul 2010. DİHLEVÎ, Şah Veliyullâh, Huccetü'l-lahi’l-Baliğa, (I-II), Thk. Seyyid Sâbık, Dâru’l-Cîl, Beyrut 2005/1426. 360 e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi Journal of Oriental Scıentific Research (JOSR) www.esarkiyat.com ISSN: 1308-9633 JOSR Nisan-2017 Cilt:9 Sayı:1 (17) (s. 336-363) JOSR April-2017 Volume:9 Issue:1 (17) EBÛ DÂVÛD, Suleyman b. Eş’as es-Sicistânî, Sünen-u Ebî Dâvud, Dâru’l-Efkâr, Riyâd 1999/1420. EBU NU’AYM, Ahmed b. Abdillah el-Isbehânî, Ma’rifetu’s-Sahâbe, (I-VII), Thk. ‘Adil b. Yusuf el-‘Azâzî, Dâru’l-Vatan li’n-Neşr, Riyâd 1998/1419. EFENDİOĞLU, Mehmet, “Sa‘d b. Muâz”, DİA, XXXV, 375. El-İSFAHANÎ, Abdullah b. Ca’fer b. Hayyân, Ahâdîsu Ebi’z-Zübeyr, Thk. Bedr b. Abdullah el-Bedr, Mektebetu’r-Rüşd, Riyâd 1996/1417. El-ELBÂNÎ, Muhammed Nasıruddin, Silsiletü’l-Ahâdîsi’d-Da’îfe ve’l-Mevdûa, Dâru’l- Ma’arif, Riyâd 1992. ER-REMÂHURMUZÎ, Ebû Muhammed el-Hasan b. Abdurrahman b. Hallâd, el- Muhaddisu’l-Fâsıl Beyne’r-Râvî Ve’l-Vâ’î, Thk. Muhammed Accâc, el-Hatîb, Beyrut 1971. GÖRMEZ, Mehmet, Gazali’de Sünnet, Hadis ve Yorum, Otto Yayınları, Ankara 2014. , Hadis İlminin Temel Meseleleri, Otto Yayınları, Ankara 2014. , Sünnet ve Hadis'in Anlaşılmasında Metodoloji Sorunu, Otto Yayınları, Ankara 2014. GÜNER, Osman, Ebû Hureyre’nin Hadisçiliğine Yönelik Eleştiriler, İnsan Yayınları, İstanbul 2011. HÂKİM EN-NEYSÂBÛRÎ, Ebû Abdillâh el-Hâkim en-Neysâbûrî, el-Müstedrek ale’s- Sahîhayn, (I-IV), Dâru’l-Ma’rife, Beyrut trz. El-HAMEVÎ, Yakut b. Abdullah, Mu'cemu'l-Buldân, I-V, Dârü Sâdir, Beyrut, 1977/1397, el-HEYSEMÎ, Nûreddîn ‘Alî, Mecmaü’z-Zevâid, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1412. İBN ABDİLBER, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillah b. Muhammed en-Nemerî el-Endelüsî, el- İsti’âb fî Ma’rifeti’l-Ashâb, Tsh. ‘Adil Mürşid, Dâru’l-İ’lâm, ‘Ammân 2002/1423. , et-T emhîd, (I-XXVI), Thk. Mustafâ b. Ahmed el-ʻAlevî-Muhammed Abdülkebîr el-Bekrî, Müessesetü’l-Kürtûba, Mağrib 1982/1402. İBN ‘ASÂKİR, Ebu’l-Kasım Ali b. el-Hasen b. Hibbetullah b. Abdullah, Târîhu Medîneti Dimaşk, (I-XXC), Dâru’l-Fikr, Beyrut 2001/1421. İBN EBÎ ŞEYBE, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed, Musannef, Thk. Muhammed Avvâme, (I-XXVI), Müessesetü ʻUlûmi’l-Kur’an/Dâru Kurtuba, Beyrut 2006/1427. İBN HACER, Ebû’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Hacer el-‘Askalânî, el-İsâbe fî Temyîzi’s- Sahâbe, Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî-Abdussened Hasan Yemâme, (I-XVI), Kahire 2008/1429. İBN HİBBÂN, Muhammed b. Hibban b. Ahmed Ebu Hatim et-Temimi el-Busti, Sahîhu İbn Hibban bi Tertibi İbn Belban, (I-XVIII), Thk. Şuayb el-Arneut, Muessesetu’r-Risale, Beyrut 1993/1414. 361 e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi Journal of Oriental Scıentific Research (JOSR) www.esarkiyat.com ISSN: 1308-9633 JOSR Nisan-2017 Cilt:9 Sayı:1 (17) (s. 336-363) JOSR April-2017 Volume:9 Issue:1 (17) İBN MÂCE, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî, Sünenu İbn Mâce, Thk. Muhammed Fuad Abdulbakî, Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabi, Beyrut 1975. İBN SA’D, Muhammed b. Sa’d b. Meni’, et-Tabakâtu’l-Kübrâ, (I-VIII), Thk. İhsân Abbâs, Dâru Sâdir, Beyrut 1968. , Kitâbu’t-Tabakât’u-l Kübrâ, (I-XI), Thk. Ali Muhammed Ömer, Mektebetu’l- Hânecî, Kahire 2001. , Kitâbu’t-Tabakât’u-l Kübrâ, Dâru’s-Sadr, Beyrut tsz., (I-VIII), el-Mektebetu’ş- Şamile 3,61. İBN SALÂH, Osman b. Abdurrahman eş-Şehrezûrî, Mukaddimetu İbn Salâh/’Ulûmu’l- Hadîs, Thk. Nureddin ‘Itr, Dâru’l-fikr Beyrut 1986/1406. İBNÜ’L-ESÎR, Mecduddîn, Câmiu’l-Üsûl fî Ahâdîsi’r-Rasûl, Thk. Abdulkadir el-Arnavut, Dâru’l-Beyân, Baskı y.y. 1969/1389. İBNÜ’L-ESÎR, İzzuddîn, Usdu’l-Ğâbe fî Ma’rifeti’s-Sahâbe, (Thk. Ali Muhammed Mi’vad-‘Âdil Ahmed Abdulmevcûd), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1994/1415. KANDEMİR, M. Yaşar, “Abdullah b. Ömer b. Hattâb” DİA, İstanbul 1988, I, 127. MÜSLİM, Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî, Sahîhu Müslim, Nşr. Muhammed Fuad Abdulbaki, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut trz. EN-NEMÎRÎ, İbn Şebbe, Târîhu’l-Medîneti’l-Münevvere, thk. Fuhaym Muhammed Şeltut, (I-IV), Mekke 1979/1399. Nesâî, Ahmed b. Şu’ayb en-Nesâî, Sünenü’n-Nesâî, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1420 MÂLİK, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes, Muvatta, Kahire 1994 NUH, Seyyid Muhammed, Sahâbe Neslinin Hadis İlmine Katkıları, Trc. Mehmet Eren, Ravza Yayınları, İst. 2010. OKİÇ, Tayyip, Bazı Hadis Meseleleri Üzerine Tetkikler, Osman Yalçın Matbaası, İstanbul, 1959. ÖZAFŞAR, Mehmet Emin, Hadis İlmine Giriş, Dem Yayınları, İstanbul, 2009. ES-SÂBÛNÎ, Muhammed Alî, Min Kunûzi’s-Sünne, el-Mektebetu’l-‘Asiriyye, Beyrut 2015 SAHÂVÎ, Şemsuddîn, et-Tuhfetü’l-Latîfa fî Târîhi’l-Medînet’ş-Şerîfe, (I-III), Esad Trabzonî el-Huseynî, 1979. SIDDÎKÎ, M. Zübeyr, Hadis Edebiyatı Tarihi, YZY Yeni Zamanlar, İstanbul 2014. SUPHİ ES-SÂLİH, Subhî b. İbrâhîm es-Sâlih, Hadis İlimleri ve Istılahları, Çev. M. Yaşar Kandemir, İFAV, İstanbul 2007. SÜYÛTÎ, Celâluddîn, Miftâhu’l-Cenne fî’l-İhticâci bi’s-Sünneti, İdâretu’t-Tebâeti’l- Munîriyye, Mısır tsz. 362 e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi Journal of Oriental Scıentific Research (JOSR) www.esarkiyat.com ISSN: 1308-9633 JOSR Nisan-2017 Cilt:9 Sayı:1 (17) (s. 336-363) JOSR April-2017 Volume:9 Issue:1 (17) ŞÂFİʽÎ, Muhammed b. İdris, el-Ümm, thk. Rıf’at Fevzî Abdulmuttalib, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 1393. ED-DİHLEVÎ, Şah Veliyyullah, Huccetü'l-lahi’l-Baliğa, (I-II), Thk. Seyyid Sâbık, Dâru’l- Cîl, Beyrut 2005/1426. TAHÂVÎ, Ebû Cafer, Şerhu Ma’âni’l-Âsâr, (I-IV), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1399. TAYÂLİSÎ, Süleymân b. Dâvûd b. el-Cârûd, Müsned-u Ebî Dâvûd et-Tayâlisî, (I-IV), Thk. Muhammed b. Abdulmuhsin et-Türkî, Dâru Hecer, Cîze 1999/1420. TİRMİZÎ, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre, el Câmiu’s Sahîh/Sünenü’t-Tirmizî, (I-V), Thk. Ahmed Muhammed Şâkir ve diğerleri, Dâru’İhyâi’t-Turâsi’l-Arâbî, Beyrût 1962/1382. ʻUMERÎ, Diyâ Ekrem, ʽAsru’l-Hilâfe er-Râşide, Mektebetu’l-ʽEbiykân, Riyâd tsz. ZEHEBÎ, Şemsuddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân, Siyerü Aʻlâmi’n-Nübelâ, Thk. Beşşâr ʻAvvâd Maʻrûf ve diğerleri, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1982/1402. , Târîhu’l-İslâm ve Vefeyâtu’l-Meşâhîri ve’l-A’lâm, Thk. Ömer Abdusselam, (I- LIII), Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, Beyrut 1987/1407. ZİRİKLÎ, Hayruddîn, el-A’lâm, (I-VIII), Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn, Beyrut 2002.