KUR’ÂN KISSALARININ ANLAŞILMASINDA DUANIN ROLÜ

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 3, 1116 - 1134, 31.08.2018

Mehmet Nurullah Aktaş

https://doi.org/10.26791/sarkiat.427482

Öz

Kısasu’l-Kur’ân (Kur’ân Kıssaları), Kur’ân-ı
Kerîm’in anlaşılmasında önemli rolü olan ilimlerden biridir. Kur’ân-ı Kerîm’de
verilmek istenen ahlâkî ve eğitsel mesajlar, genellikle kıssalar vasıtasıyla
muhataplara iletilmektedir. Bu kıssalar, Kur’ân-ı Kerîm’de farklı yerlerde ve
değişik vesilelerle zikredilmektedir. Kıssalarda yer alan önemli hususlardan
biri de duadır. Dua, Hz. Âdem’den itibaren insanların gündeminde olan ve farklı
mevzuları içerisinde barındıran iletişim kanallarından biridir. Bu çalışmada, peygamberlerden
Hz. Şuayb (a.s.) ve Hz. Mûsâ (a.s.) kıssası, Câlût’a karşı mücadele veren Tâlût
kıssası ile Al-i İmrân 3/146-147. âyetlerde zikredilen ve peygamberlerin
safında mücadele eden ribbiyyûn kıssası ve bu kıssalarda zikredilen dualar esas
alınacaktır. Örnek olarak seçilen bu dört kıssadan hareketle ilgili kıssaların
anlaşılmasında duaların rolü incelenecektir. Makalenin amacı, kıssalarda geçen
duaların Kur’ân kıssalarının anlaşılmasına katkısını incelemek, bu vesileyle muhataplara
verilmek istenen mesajları tespit etmeye çalışmaktır.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân Kıssaları, Dua, Hz. Musa, Hz. Şuayb, Tâlût, Ribbiyyûn

THE ROLE OF PRAYER IN UNDERSTANDING OF THE QUR'ANIC STORIES

Öz

Qasas-ul-Qur’an (The
stories of the Qur'an) is one of the science that is effective in understanding
the Holy Qur'an. The messages moral and educational to be given in the Holy
Qur'an are usually transmitted to the addressees through the story. These
stories is mentioned in different places by different occasions in the Qur'an.
One of the most important subject which is taken place in these stories is
pray. Pray which contains different subject and engages people’s agenda has
been the one of the communication way since Prophet Adam. In this study, the role of the prayers in the
understanding of the Qur'anic shorts will be examined. In this study, story of
Prophet Shuayb and story of Prophet Moses and story of Tâlût (Saul) and
story of Ribbiyyûn fought alongside the prophets in the Al-i Imran 3/147 will
be discussed. Those four examples chosen will examine the role of prayers in
understanding the short stories. The aim of the study is to examine the
contribution of the prayers in the understanding of the Qur'anic stories, in
addition to determine the messages of the stories to the Muslims.

Anahtar Kelimeler

The Qur’anic Stories, Prayer, Prophet Shuayb, Prophet Moses, Tâlût (Saul), Ribbiyyûn

Kaynakça

• ABDULBAKİ, Muhammed Fuad, el-Mu’cemu’l-Mufehres li Elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dâru’l-Ma’rife, 2. Baskı, Beyrût 1411/1991.AGİTOĞLU, Nurullah, Hadis ve Bağlam, Kitâbî Yay., İstanbul 2015.AKBAŞ, Ahmet, Kur’ân’da İnsanın Mutluluğu, Rağbet Yayınları, İstanbul 2015.AKPINAR, Ali, Peygamber Duaları, Serhat Kitapevi, 5. Baskı, Konya 2009.ALBAYRAK, Halis, Kur’ân’ın Bütünlüğü Üzerine, Şule Yay., 1996.AYAN, Hidayet, Kur’ân’da Peygamber Duaları Ve Dînî Kültürümüzdeki Yeri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2009, “Basılmamış Yüksek Lisans Tezi”. AYDIN, Şükrü, “Kur’an’a Göre Yahudiliğin Mısır Dönemi ve Bu Dönemdeki Bölge Halklarının Karakter Yapıları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 9 Sayı: 47, Aralık 2016.AY, Mahmut, Kur’ân Kıssalarını Sîret Bağlamında Okumak, Ensar Yay., İstanbul 2017.……………., “Kur’ân Kıssalarını Hz. Muhammed’in Kıssası Paralelinde Okumak”, Kur’ân Nüzûlünün Medine Dönemi, X. Tefsir Akademisyenleri Buluşması, Kahramanmaraş 2013.BİLGİÇ, Saliha, Konuları İtibarı İle Kur’an’da Dua, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2008, “Basılmamış Yüksek Lisans Tezi”.BULADI, Kerim, Dua’nız Olmasaydı, Kayıhan Yay., İstanbul 2013.CİLACI, Osman, “Dua”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı yayınları, , IX, s. 529, 1995.COŞKUN, Muhammed, Kur’ân Yorumunda Sîret-Nüzûl İlişkisi, Fikir Yay., İstanbul 2014.CÜNDİOĞLU, Kur’ân’ı Anlamanın Anlamı, Tibyan Yay., İstanbul 1995.ÇAĞLAR, Edip, “Araplarda Dua ve Yaygın Olarak Kullanılan Duaların Belâğat Açısından Değerlendirilmesi”, D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. XVIII, s. 171, İzmir 2003.ÇALIŞKAN, İsmail, Tefsîr Usulü, Ankara Okulu Yay., Ankara 2017.ÇİÇEK, Muhammed Halîl, Durûsu’l-Ed‘iyyeti’l-Kur’âniyye, Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrût 2013.DRAZ, Abdullah, Kur’ân’a Giriş, Kitâbiyât Yay., Ankara 2000.ENSARİ, Abdurrahman, el-Mürşidü’l-Veciz İla Ulûmi’l-Kur’ani’l-Aziz, Nida Yayıncılık, İstanbul 2016.ERTUÇ, Abdullah, Kur’an’da Dua Kavramının Din Eğitimi Açısından Tahlili, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta 2012, “Basılmamış Yüksek Lisans Tezi”. ESED, Muhammed, Kur’an Mesajı, çev, Cahit Koytak, Ahmet Ertürk, İşaret Yay., İstanbul 1999.GAZZÂLÎ, Muhammed, Fennu’z-Zikr ve’d-Du’â, Dâru’ş-Şurûk, Kâhire 2014. GEZER, Süleyman, “Sözlü ve Yazılı Kültür Ayırımında Kur’ân”, İslâmî İlimler Dergisi, Yıl:3, S. 2, s. 249, Güz 2008.GÜNEŞ, Abdulbaki, Kur’ân Kıssaları ve Medeniyetlerin İnşası, Gündönümü Yay, İstanbul 2005.HAVVA, Said, el-Esas fi’t-Tefsîr, Dâru’s-Selâm, 4. Tab’, Kahire 1993.EL-HEREVÎ, Ahmed b. Muhammed, el-Ğerîbeyn fi’l-Kur’ân ve’l-Hadîs, thk: Ahmed Ferîd el-Mezîdî, MEktebetu Nizâr Mustafa el-Bâz, Riyâd 1419/1999.HÖKELEKLİ, Hayati, Din Psikolojisi, TDV Yay, Ankara 1996.IZUTSU, Toshihiko, Kur’ân’da Allah ve İnsan, çev. Süleyman Ateş, Kevser Yay., Ankara ts.İBN ÂŞÛR, Muhammed et-Tahir, et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Dâr Suhnûn, Tûnus ts.İbn Manzûr, Lisânü’l-’Arab, “Da’â” md.İSFEHÂNÎ, Râğib, el-Mufredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân, Thk: Muhammed Seyyid Keylânî, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut trs.KARAMAN, Hayrettin vd., Kur’ân Yolu Türkçe Meal ve Tefsîr, DİB Yay, Ankara 2014.KAYIKLIK, Hasan, “Kur’ân’daki Dualar Üzerine Psikolojik Bir Değerlendirme”, Çukurova Üniv. İlahiyat Fak Dergisi, S.1, C. 1, s. 136, 2001.KASTALÂNÎ, Muhammed Şihâbuddin, Levâmi‘u’l-Envâr fi’l-Ed‘iye ve’l-Ezkâr, Dâr İbn Hazm, 1437/2016. MÂTURÎDÎ, Muhammed b. Muhammed es-Semerkandî, Te’vilâtu’l-Kur’ân, thk: Bekir Topaloğlu, Halil İbrahim Kaçar, Dâru’l-Mîzân, İstanbul 2006.MEVDUDİ, Ebu’l-A’lâ, Tefhimu’l-Kur’ân, çev: Kurul, İnsan Yay., İstanbul 1991.NECATİ, M. Osman, Kur’ân ve Psikoloji, Çev: Hayati Aydın, Fecr Yayınları, Ankara 2017.NEVEVÎ, Yahya b. Şeref, el-Ezkâr, Dâru’l-Feyhâ’, Dimaşk 1438/2017.Pekcan, Ali, Dualar ve Zikirler, Ek Kitap Yay., İstanbul 2012.RÂZÎ, Fahru’d-Dîn, et-Tefsîru’l-Kebîr ve Mefâtîhu’l-Ğeyb, Dâru’l-Fikr, Beyrut 2005.SERİNSU, Ahmet Nedim, Kur’ân ve Bağlam, Şule Yay., İstanbul 2012.ŞERİATİ, Ali, Dua, Fecr Yay., Ankara 2013.TABERÎ, Muhammed b. Cerîr, Câmi’u’l-Beyân ‘An Te’vîli Âyi-Kur’ân, Dâr İbn Hazm, Beyrut 2002.TABERÎ, Suleyman b. Ahmed, Kitâbu’d-Du‘â, Dâru’l-Hadîs, Kâhire 1428/2007.HİCÂZÎ, Târık b. ‘Atıf, el-Câmi‘u’l-‘Âmme fi’l-Ed ‘iyye ve’l-Ezkâr, Dâru’l-Mevedde, Kâhire 1435.TEMİZER, Aydın, Kur’ân Tefsîrinde Karine, İfav Yay., 2. Baskı, İstanbul 2016.TİYEK, Fatih, Kur’an’ı Anlamada Bağlamın Rolü ve Meallerdeki Bağlamsal Sorunlar, Ankara Okulu Yay., Ankara 2015.UZUN, Nihat, Bağlam ve Kur’ân’ın Anlaşılması Üzerine, Ankara Okulu Yay., Ankara 2016.YARGICI, Atilla Kur’ân’da Dua, İltek Yay., İstanbul 2017.ZEMAHŞERÎ, Cârullah Muahmmed b. Ömer b. Muhammed, el-Keşşâf ‘An Hakâiki Ğevâmidi’t-Tenzîl Ve ‘Uyûni’l-Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 2006.