STIPULATION MOTIF IN THE SONGS OF DENGBÊJ

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 1, 383 - 394, 30.04.2019

Tekin Çifçi

https://doi.org/10.26791/sarkiat.547257

Cited By: 1

Öz

Abstract

Dengbejs (Kurdish
bards) have a very important place in Kurdish oral culture. Love and great
battles, political and social issues are narrated in kilams (ballads). These kilams
and epics that have been a part of social memory of the society through
artistry have got many unique features. By means of artistry of dengbêj and kilams and epics that take part in the
social memory have many unique features. One of the characteristics of the
Kurdish kilams and epics is
stipulation. Some kilams are recited
on stipulation. In dengbêj’s ballads especially in those with regard to war and
love there are many stipulations. In order to strengthen the content of the
epic, the hero came across harsh conditions such as testing character, personal
interests, obscure marriage of lovers. These conditions are usually made by the
father of the girl or by the daughter herself. The character in love generally
fulfill the conditions. In this way, excitement and diversity are created in
the epic. This article discusses some forms of stipulation in Kurdish kilams. In this sense, the stipulation
and reason and conclusion of them will be explained in this article.

Anahtar Kelimeler

Dengbêj, Kurdish, Kilam (Kurdish songs), Motiv

MOTÎFA ŞERTDANÎNÊ DI KILAMÊN DENGÊJAN DE

Öz

Kurte

Di nav çanda devki ya kurdan de dengbêjî xwediyê
cihekî girîng e. Di van kilaman
de evîn û şerên mezin, pirsgirêkên siyasî, civakî û hwd.
hatine vegotin. Ew kilam û destanên ku bi hunera dengbêjan bûne bîra civakê,
xwediyê gelek taybetiyan e. Yek ji van taybetiyên kilam û destanên kurdî,
danîna şertan e. Ango kilam li ser hîmê şertan ava dibe. Bi taybetî em di
kilamên dengbêjan yên şer û evîniyê de danîna gelek şertan dibînin. Ji bo
xurtkirina naveroka destanê, ceribandina lehengan, berjewendiyên takekesî, ji
bo nedana keçikê û hwd. şertên giran li pêşiya leheng têne danîn. Şert, piranî
ji aliyê keçik an jî bavê keçikê ve têne danîn. Kesê ku şertan bîne cih jî
gelek caran dilketî ye. Hewldanên dilketî, ji aliyekî ve di nav
guhdaran de rê li ber kelecanê vedike ji aliyê din ve naveroka
kilamê dewlemend dike. Di vê gotarê de mîjara me, di kilamên kurdî yên
dengbêjan de danîna hin şertan e. Di vê gotarê de dê hewl bê dayîn da ku rewşa
danîna şertan, sedemên wan û encamên wan were.

Anahtar Kelimeler

Dengbêj, Kurdî, Kilam, Motîf

Kaynakça

• 1.Amos, Dan Ben.“Folkloru Tanımlamak”, Wer. Dilara Koçbaş, Folklora Doğru 64, (2002):1-18.
• 2.Bayezîdî, Mela Mehmûdê. Adat û Rusûmatnameê Ekradiye. Amadekar: Jan Dost, Çapa Duyem. İstanbul: Nûbihar Yayınları, 2012.
• 3.Cindî, Heciyê, Evdal, Emînê. Folklora Kurmanca, Tîpguhêzî (Ji Kirîlî bo Latînî): Tosinê Reşîd, İstanbul: Avesta Yayınları, 2008.
• 4. Cizrawî- M. Arif, Cizrawî, Hesen. “Metran Îsa”, https://www.youtube.com/watch?v=V4tpCfsA7Zg Deşîfrekirin: Tekin Çifçi.
• 5 .Colemêrgî, İhsan. Cembelî (Kurê Mîrê Hekarê). İstanbul: Avesta Yayınları, 2001.
• 6. Connerton, Paul. Toplumlar Nasıl Anımsar? Wergera Ji Îngilizî: Alâeddin Şenel. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1992.
• 7.Çifçi, Tekin. Kilam û Jin. İstanbul: Nûbihar Yayınları, 2014.
• 8. El-Salihi, Nureddîn. “Kürdistan’da Müzik”, Kürt Müziği, Dansları ve Şarkıları Amadekar: Mehmet Bayrak, Ankara: Özge Yayınları, 2002.
• 9. Izady, Mehrard R. Kürtler, Wer.: Cemal Atilla, Çapa Sêyemin. İstanbul: Doz Yayınları, 2011.
• 10 .Îbrahîm, Osman. Evîna Mêrxasekî. Dîyarbekir: Weşanên Lîs, 2008.
• 11. Kardaş, Canser. “Dengbêjlîk Geleneği”. Kürtler (Toplum, Din). Edit. Adnan Demircan, Celil Abuzar, Metin Bozan. 2: 157-171. İstanbul: Nida Yayınları, 2015.
• 12. Kardaş, Canser. Dengbêjlik Geleneği ve Âşık Edebiyatı İle Karşılaştırılması. Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, 2013.
• 13. Kiran, Eyup. “Mîrêmîran Îbrahîm Paşayê Milî”. Kovara Bîr 8 (Zivistan 2008): 70-80.
• 14. Kufragî, Fadilê. Destan û Çîrokên Kurdî. Berhevkar: Hogir Berbir. Diyarbekir:Weşanên Enstitûya Kurdî ya Amedê, 2007.
• 15. Lescot, Roger. “Memê Alan”, Aşiret ve İsyan: Batı’nın Kürt Algısı. Çev. Nuri Fırat. İstanbul: Avesta Yayınları, 2010.
• 16. Nezan, Kendal. “Kürt Müziği”. Amadekar: Mehmet Bayrak, Kürt Müziği, Dansları ve Şarkıları. 1: 51-64. Ankara: Özge Yayınları, 2002.
• 17. Öncü, Mehmet. Çîrokên Efsaneyî Yên Kurdan. İstanbul: Nûbihar Yayınları, 2014.
• 18. Papazyan, Vrtanes. “Lûr De Lûr”. Tîroj 45 (2010), 58-60.
• 19. Parıltı, Abidin. Dengbêjler Sözün Yazgısı, İstanbul: İthaki Yayınları, 2006.
• 20. Poche, Christian. “Kürt Müziği”. Kürt Müziği, Dansları ve Şarkıları. Haz. Mehmet Bayrak. 1: 125-126. Ankara: Özge Yayınları, 2002.
• 21. Samur, Aziz. Destana Zembîlfiroş û Gulxatûn. İstanbul: Nûbihar Yayınları, 2015.
• 22. Sokolov, Yuri M. Folklor: Tarih ve Kuram. wer. Yetke Özer. Ankara: Geleneksel Yayınları, 2009.
• 23. Uluçay, Ömer. Derwêşê Evdî Destanı. İstanbul: Do Yayınları, 2006.
• 24. Uzun, Mehmed. Dengbêjlerîm, İstanbul: İthaki Yayınları, 2006.
• 25. Zana Faqînî, “Dengbêj”, Ferhenga Kurdî-Tirkî,. (Stenbol: Weşanên Enstitûya Kurdî ya Stenbolê, 2004), 461.