ABU BAKR EFENDI KHOSHNAWÎ (1814-1880): A KURDISH SCHOLAR IN SOUTH AFRICA

Yıl 2019, Cilt 11, Sayı 2, 500 - 525, 31.08.2019

M. Zahir ERTEKİN Bedrettin BAŞUĞUY

https://doi.org/10.26791/sarkiat.513170

Öz

Abu Bakr Efendi is a nineteenth-century Kurdish scholar in South Africa. In the reign of  the Ottoman Sultan Abdulaziz (1830-1876) he as a prominent scholar and religious guide was sent to South Africa in 1862 in order to educate the Muslims. Abu Bakr Efendi passed away in Cape Town in 1880. In this article, we deal with life and works of  Abu Bakr Efendi and try to answer these these questions. Why did he migrate from  Shaqlawa to Erzurum with his family? What was his mission in Erzurum? Then, why did he go to İstanbul and how was he sent to South Africa? This is the first time an article related to Abu Bakr Efendi prepared in Kurmanji Kurdish. Up to now, in Turkish many researches have been done on him. A novel was written and a symposiums was held on him. Unfortunately, because of his migration from Shaqlawa to Erzurum, many Turkish sources mistakenly identified him as Turkish. In this regard, this article discusses his identity, too. 

Anahtar Kelimeler

Abu Bakr Efendi, South Africa, South African, Beyunuddin, Istanbul

EBÛBEKIR EFENDÎ XWOŞNAV (1814-1880): ‘ALIMEKÎ KURD LI EFRÎQAYA BAŞÛR

Öz

Ebûbekir Efendî ‘alimekî kurd ê sedsala XIXem e. Di dewra Sultanê Osmanî Ebdulezîz de (1830-1876) weke ‘alimekî mezin û murşîd ji bo misilmanên Afrîqaya Başur di sala 1862an de hatîye şandin. Di sala 1880an de li wê derê wefat dike. Di vê gotarê de em li ser jîyan,  têkoşîn û xebatên Ebûbekir Efendî disekinin û bersiva van pirsan didin. Ji Şeqlewayê çima bi malbatî hatine Erziromê? Li Erziromê çi kar dikir in? Piştre çima diçe Stenbolê û çawa hatîye bijartin ji bo şandina Efrîkaya Başûr? Herwiha ev xebat cara yekem e ku li ser Ebûbekir Efendî, bi kurdîya kurmancî hatîye amadekirin. Bi tirkî gelek xebat li ser wî hatine kirin. Romanek hatîye nivîsîn, sempozyûmek hatîye lidarxistin. Mixabin ji ber koçberkirina Ebûbekir Efendî ya ji Şeqlawayê ber bi Erziromê ve, piranîya çavkanîyên tirkan wî wek tirk destnişan kirine. Ev gotar, bersiva vê çewtîyêye jî.

Anahtar Kelimeler

Ebûbekir Efendi, Xoşnav, Efrîqaya Başûr, Beyunuddîn, Stenbol, Şeqlawa

Kaynakça

• Aras, Osman Nuri, (2004), Akîyla Karasîyla Güney Afrika, Buku: Bepres.Baktır-Eraslan, Mustafa-Cezmi, (1994), “Ebûbekir Efendi”,X, İstanbul: DİA.Brandel-Syrier, Mia, (ed.), (1971), The religious duties of Islam as taught and explained by Abu Bakr Effendi: A translation from the original Arabic and Afrikaans, EJ Brill. Bruınessen, Martin Van, (2000), Mullas, Sufis and heretics: the role of religion in Kurdish society: Collected Articles, Istanbul.-------------, (2017), “Ondokuzuncu Yüzyılda Güney Afrika’da Bir Osmanlı Kürt Alimi: Ebubekir Efendi”, H.246-247-247, İstanbul: Hece Dergisi.Davıds- da Costa, Achmat-Yusuf, (1994), Pages from Cape Muslim History, Pietermaritzburg.Gençoğlu, Halim, (2016), Güney Afrika’da Osmanlı İzleri, İstanbul: Tezkire Yayınları.----------------, (2014), “ The first Muslim politician of South Africa Ahmet Ataullah Bey, 1865 – 1903”, New Contree.----------------, (2013), Abu Bakr Effendi A report on the activities and challenges of an Ottoman Muslim theologian in the Cape of Good Hope (Teza masterê ya neçapkirî), University of Cape Town.Haron, Muhammed, (2001)“The Making, Preservation And Study Of South Afrıcan Ajami Mss And Texts”, Sudanic Africa.Has, Şükrü Selim, (1997), “Halebî, İbrahim b. Muhammed”, XV, İstanbul: DİA.Hazar, Numan, (2011), Küreselleşme Sürecinde Afrika ve Türkîye- Afrika İlişkileri, , Ankara: Usak Yayınları.Kavakçı, Yusuf Zîya, “Güney Afrika’da Bir Türk Alimi”, (1976), XV/3, Ankara: Dîyanet Dergisi.Köprülü, Orhan F., (1994), “Efendi”, X,, İstanbul: DİA.Kurtuluş, Rıza, (2006), “Güney Afrika Cumhuriyeti”, C. 14, Ankara: DİA.Lütfî, Ömer, (2013),Yüz Yıl Önce Güney Afrika, Ümitburnu Seyahatnamesi, , İstanbul: Kitapevi Yayınları Marufoğlu, Sinan, (1998), Osmanlı Döneminde Kuzey Irak (1831-1914), İstanbul: Eren Yayıncılık.Orakçı, Serhat, (2007),1861-1923 Arasında Osmanlı İmparatorluğu ile Güney Afrika afrasında oluşan bağların Târihî İncelemesi, Johannesburg Üniversitesi. Seben, H. Taner, (2014), Singapur’daki ilk Temsilciliklerimiz ve Başkosolos Ahmed Ataullah Efendi, Singapur: Singapur Büyükelçilikği Yayınları.Sırma, İhsan Süreyya, (2018),http://www.millîyet.com.tr/islam-tarihcisi-ogrencilerle-bir-araya-siirt-yerelhaber-1862908/Uçar, Ahmet, (2001), 140 Yıllık Miras Güney Afrika’da Osmanlılar, İstanbul: Tez Yayınları. ……, (2008),Güney Afrika’da Osmanlılar, İstanbul: Çamlıca Yayınları.https://www.youtube.com/watch?v=bOqVEtsbbT4 (pêgehîn: 21.02.18)https://www.youtube.com/watch?v=Iltzg_upmds (pêgehîn: 21.02.18)