WOMEN FROM THE QUR'AN PERSPECTIVE

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 2, 841 - 859, 31.08.2019

Abdulkadir Karakuş

https://doi.org/10.26791/sarkiat.561769

Cited By: 1

Öz

The subject of women has
been among the issues discussed in almost all societies and civilizations for
centuries. These debates were initiated while the story of creation was being
constructed, and the lack of creation created in this process was reflected in
every phase of life. These debates have found their place in all the fields of
overdoing and understatement, but although the woman himself was often debated,
his views were not taken and his opinion was not asked. In this article, the
view of the Holy Quran and as a “role model” of the Qur'anic practitioner
Prophet Muhammad will be examined from the moment of creation and tried to
determine the phenomenon of women described in the verses and hadiths.

Anahtar Kelimeler

Exegesis, Qur’an, Woman, Women’s rights, The equality of woman and man

KUR’AN PERSPEKTİFİNDEN KADIN

Öz

Kadın konusu, hemen hemen
tüm toplumlarda ve medeniyetlerde asırlardır tartışılan mevzular arasında yer
almıştır. Bu tartışmalar bazen kadın lehine bazen de aleyhine olmak üzere bir
seyir izlemiştir. Konuyla ilgili tartışmalar, daha yaratılış hikâyesi
kurgulanırken başlatılmış ve bu esnada kurgulanan eksik yaratılış algısı,
kadınla ilgili anlayışın her safhasına yansıtılmıştır. Bu tartışmalar, ifrat ve
tefritin tüm sahalarında kendine yer bulmuş; ancak çoğu zaman kadının bizzat
kendisi tartışılan varlık olmasına rağmen görüşü alınmamış ve fikri
sorulmamıştır. Kur’an, her konuda olduğu gibi kadın konusunda da problemleri
çözmek ve insanlığa rehberlik etmek üzere nazil olmuştur. Ancak insanlar pek
çok konuda olduğu gibi bu konuda da kendi anlayışlarını rivayetler yoluyla
Kur’an’ın tefsirine karıştırmaya çalışmışlardır. Bu makalede, dinlerin en
sonuncusu olan İslâm’ın kutsal kitabı Kur’an’ın ve onun bir “model hayat”
olarak uygulayıcısı Hz. Peygamber’in kadına bakışı, yaratılıştan itibaren ele
alınacak, ayet ve hadislerde anlatılan kadın olgusu belirlenmeye gayret
gösterilerek İslâm’ın kadın algısı ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’an, Kadın, Kadın hakları, Kadın erkek eşitliği.

Kaynakça

• Aclûnî, Ebü’l-Fidâ İsmâîl b. Muhammed. Keşfü’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs. Thk. Abdülhamîd b. Ahmed b. Yûsuf. b.y.: Mektebetü’l-asriyye 1420/2000.
• Ahmed b. Hanbel. Müsned. Thk. Şuayb el-Arnaût v.dğr. 45 Cilt. b.y.: Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.
• Âlûsî, Şihâbüddin Muhammed b. Abdillah el-Hüseynî. Rûhu’l-meânî fî tefsîri’l-Kur’âni’l-azîm ve’s-seb‘i’l-mesânî. Thk. Ali Abdülbârî Atiyye. 16 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1415.
• Akdemir, Salih. “Tarih Boyunca ve Kur’an-ı Kerîm’de Kadın”, İslâmî Araştırmalar 10/4 (1997): 249-258.
• Berktay, Fatmagül. Tektanrılı Dinler Karşısında Kadın. İstanbul: Metis Yayınları, 1996.
• Beyzâvî, Nâsıruddîn Ebû Saîd Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. Thk. Muhammed Abdurrahmân el-Mer‘aşlî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1418.
• Beyhakî, Ebû Bekir. es-Süneneü’l-kübrâ. Thk. Muhammed Abdülkadir Atâ. 3. Baskı. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1424/2003.
• Buhârî. Sahîh. Thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. 9 Cilt. b.y.: Dâru tavki’n-necât, 1422.
• Câhiz, Amr b. Bahr b. Mahbûb el-Kinânî. el-Beyân ve’t-tebyîn. 3 Cilt. Beyrut: Dâru ve mektebetü’l-hilâl, 1423.
• Canan, İbrahim. “Enes b. Mâlik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 11: 234-235. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Tarihi. Ankara: DİB Yayınları, 1988.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. 6. Baskı. Ankara: TDV Yayınları, 1988.
• Cihan, Sadık. Uydurma Hadislerin Doğuşu ve Sosyo-Politik Olaylarla İlgisi. Samsun: Etüt Yayınları, 1997.
• Cohen, Abraham. Le Talmud. Trad. Jacques Marty. Paris: Payot, 1991.
• Demirci, Muhsin. Tefsir Tarihi. 38. Baskı. İstanbul: MÜ İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2016.
• Ebû Dâvûd Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. Thk. Şuayb el-Arnaût – Muhammed Kâmil Karabelli. 7 Cilt. b.y.: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 1430/2009.
• Ebû Hafs Sirâcüddin Ömer b. Ali b. Âdil en-Nu‘mânî. el-Lübâb fî ulûmi’l-kitâb. Thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd – Ali Muhammed Muavvıd. 20 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1419/1998.
• Ebû Hayyân el-Endelüsî. Bahru’l-muhît fi’t-tefsîr. Thk. Sıdkî Muhammed Cemîl. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1420.
• Erul, Bünyamin. “Varaka b. Nevfel”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42: 517-518. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Erul, “Bünyamin. Vedâ Haccı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42: 590-591. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Erul, Bünyamin. “Vedâ Hutbesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42: 591-593. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Fayda, Mustafa. “Âişe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2: 201-205. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Fayda, Mustafa. “Ebû Bekir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10: 101-108. Ankara: TDV Yayınları, 1994.
• Fayda, Mustafa. “Ömer”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 34: 44-51. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Felâte, Ömer b. Hasan Osman. el-Vad‘ fi’l-Hadîs. 3 Cilt. Dımeşk: Mektebetü’l-Gazâlî, 1401/1981.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd. Meâni’l-Kur’ân. Thk. Ahmed Yûsuf en-Necâtî vdğr. 3 Cilt. Mısır: Dâru’l-Mısriyye li’t-te’lîf ve’t-terceme, ts.
• Hâkim, Ebû Abdillah. Müstedrek ale’s-sahîhayn. Thk. Mustafa Abdülkâdir Atâ. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1411/1990.
• Hamîdullah, Muhammed. “Hudeybiye Antlaşması”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18: 297-299. Ankara: TDV Yayınları, 1998.
• Hamîdullah, Muhammed. “Zeyneb bint Cahş”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44: 357-358. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• İbn Atiyye el-Endelüsî, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gâlib b. Abdirrahmân b. Temmâm. el-Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-azîz. Thk. Abdüsselâm Abdüşşâfî Muhammed. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1422.
• İbn Ebî Hâtim, Râzî. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm li’bni Ebî Hâtim. Thk. Es‘ad Muhammed et-Tayyib. 3. Baskı. Suud: Mektebetü Nezzâr Mustafa el-Bâz, 1419.
• İbn Ebî Zemenîn. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîz. Thk. Ebû Abdillah Hüseyn b Ukkâşe – Muhammed b. Mustafâ el-Kenz. 5 Cilt. Kahire: el-Fârûku’l-hadîse, 1423/2002.
• İbn Hacer, el-Askalânî. el-Metâlibü’l-âliye bi zevâidi’l-mesânidi’s-semâniye. Thk. Heyet. 19 Cilt. b.y.: Dâru’l-âsıme li’n-neşr ve’t-tevzî‘, 1419/2000.
• İbn Hacer, el-Askalânî. Tehzîbü’t-tehzîb. 12 Cilt. Hind: Matbaatü dâirati’l-meârif en-nizâmiyye, 1326.
• İbn Hişâm, Abdülmelik b. Hişâm b. Eyyûb el-Himyerî. es-Sîretü’n-nebeviyye li’bni Hişâm. Thk. Mustafa es-Sekâ v.dğr., 2. Baskı. 2 Cilt. Mısır: Şeriketü mektebeti ve matbaati Mustafa el-Bâbî, 1375/1955.
• İbn Mâce. Sünen. Thk. Şuayb el-Arnaût v.dğr. 5 Cilt. b.y.: Dâru’r-risâleti’l-âlemiyye, 1430/2009.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Cemâlüddîn. “Bya”. Lisânü’l-Arab. 3. Baskı. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâder, 1414.
• İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed. et-Tabakâtü’l-kübrâ. Thk. İhsan Abbâs. 8 Cilt. Beyrut: Dâru Sâder, 1968.
• İbnü’l-Cevzî, Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Ali. el-Mevdûât. Thk. Abdurrahmân Muhammed Osmân. 3 Cilt. b.y.: Mektebetü’s-selefiyye bi’l-Medîneti’l-Münevvera, 1386/1966.
• İbnü’l-Esîr, İzzüddin. el-Kâmil fi’t-târîh. Thk. Ömer Abdüsselâm Tedmürî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, 1417/1997.
• İsfehânî. Râgıb. “Bya”. el-Müfredât fî ğarîbi’l-Kur’an. Thk. Safvân Adnân ed-Dâvûdî. Beyrut: Dâru’l-kalem, 1412.
• Kandemir, M. Yaşar. “Abdullah b. Ömer b. Hattâb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1: 126-128. Ankara: TDV Yayınları, 1988.
• Kandemir, M. Yaşar. “Esmâ bint Umeys”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 11: 422-423. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
• Kandemir, M. Yaşar. “Hatice”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16: 465-466. Ankara: TDV Yayınları, 1997.
• Kandemir, M. Yaşar. “Havle bint Sa‘lebe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16: 539. Ankara: TDV Yayınları, 1997.
• Kandemir, M. Yaşar. “Ümmü Seleme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42: 328-330. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Kandemir, M. Yaşar. “Ümmü Süleym”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42: 330-331. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Şemsüddin. el-Câmiu li ahkâmi’l-Kur’ân. Thk. Ahmed el-Berdûnî – İbrahim Etfîş. 3. Baskı. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l-kütübi’l-Mısriyye, 1384/1964.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Tefsîru’l-Mâturîdî – Te’vîlâtü ehli’s-sünne. Thk. Mecdî Bâsellûm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1426/2005.
• Mekkî b. Ebî Tâlib, Ebû Muhammed Hammûş b. Muhammed el-Kaysî. el-Hidâye ilâ bülûği’n-nihâye fî ‘ilmi meâni’l-Kur’ân ve tefsîrih ve ahkâmih ve cümelin min fünûni ulûmih. Thk. Ed. eş-Şâhid el-Bûşeyhî. 13 Cilt. Şârika: Mecmûati bühûsi’l-kitâbi ve’s-sünneh, 1429/2008.
• Mücâhid b. Cebr, Ebü’l-Haccâc. Tefsîru Mücâhid. Thk. Abdüsselâm Ebü’n-Neyl. Mısır: Dâru’l-fikri’l-İslâmi’l-hadîse, 1410/1989.
• Müslim b. Haccâc. Sahîh. Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.
• Nesâî, Ebû Abdurrahmân. Sünen. Thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. 9 Cilt. Haleb: Mektebü’l-matbûâti’l-İslâmiyye, 1406/1986.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl. Thk. Yûsuf Ali Bedîvî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kelimi’t-tayyib, 1419/1998.
• Önkal, Ahmet. “Akabe Biatları”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2: 211. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Özkan, Halit. “Ümmü Umâre”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42: 332. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Özsoy, Abdülvahap. Hicrî I. Yüzyıl Hadîs Tenkit Kriterleri Ve İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2011.
• Râzî, Fahruddin. Mefâtîhu’l-gayb - Tefsîru’l-kebîr. 3. Baskı. 32 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1420.
• Sa‘lebî, Ahmed b. Muhammed b. İbrâhim. el-Keşf ve’l-beyân an tefsîri’l-Kur’ân. Thk. Muhammed b. Âşûr. 10 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1422/2002.
• Suyûtî, Celâlüddin. el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, ts.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed b. Abdillah. Neylü’l-evtâr. Thk. Isâmüddin es-Sabâbetî. 8 Cilt. Mısır: Dâru’l-hadîs, 1413/1993.
• Taberânî, Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu'cemü’l-Evsat. Thk. Târık b. Avdullah b. Muhammed – Abdülmuhsin b. İbrâhim el-Hüseynî. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Harameyn, ts.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Camiu'l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 24 Cilt. b.y.: Müessesetü’r-risâle, 1420/2000.
• Tirmizî, Muhammed b. Îsâ. Sünen. Thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-garbi’l-İslâmî, 1998.
• Topaloğlu, Nuri. “Hârise b. Nu‘mân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16: 202. Ankara: TDV Yayınları, 1997.
• Vâhidî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ahmed b. Muhammed b. Ali. Esbâbü Nüzûli’l-Kur’ân. Thk. Âsım b. Abdilmuhsin el-Humeydân. ed-Dammâm: Dâru’l-ıslâh, 1412/1992.
• Vâhidî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ahmed b. Muhammed b. Ali. el-Vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-azîz. Thk. Safvân Adnân Dâvûdî. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 1415.
• Vâkıdî, Ebû Abdillah. el-Megâzî. Thk. Marsden Jones. 3. Baskı. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-a‘lemî, 1409/1989.
• Yıldırım, Enbiya. Hadis Problemleri, 3. Baskı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2007.
• Zeccâc, Ebû İshâk. Meâni’l-Kur’ân ve İ‘râbih. Thk. Abdülcelil Abde Şelebi. 5 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-kütüb, 1408/1988.
• Zehebî, Muhammed Hüseyin. et-Tefsîr ve’l-müfessirûn. 3 Cilt. Kahire: Mektebetü Vehbe, ts.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Amr b. Ahmed. el-Keşşâf an hakâiki gavâmizi’t-tenzîl. 3. Baskı. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, 1407.
• Zerkeşî, Bedruddin. el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, 1376/1957.