ÇOKANLAMLI KELİMELER İÇEREN AYETLERDE BAĞLAM VE ANLAM İLİŞKİSİ: NİSÂ SURESİ 34’ÜNCÜ AYETİN ANLAMI

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 3, 1353 - 1371, 31.12.2019

Abdulkadir Karakuş

https://doi.org/10.26791/sarkiat.620699

Cited By: 3

Öz

Bütün dillerde çokanlamlı
kelimeler mevcuttur. Bu kelimelerin anlamı üzerinde her zaman çeşitli
tartışmalar yapılmış ve anlamın tespiti hususunda önemli gayretler ortaya
konmuştur. Bu tür kelimeler Arapçada özellikle de Kur’an’da oldukça fazla bulunmaktadır.
Bunlar aynı lafzı taşıyan ancak farklı anlamlar içeren kelimelerdir. Bu
sözcüklere, tutarlı olmak adına her geçtiği yerde aynı anlamı vermek, ayetleri
yanlış anlamaya sevk edecektir. Bu yanlışlıktan kurtulmak ve ayetlerin doğru
anlamının ortaya çıkmasına katkı sağlamak için ayetin bağlamının tespiti ve
böylece anlamın tespit edilmesi önemlidir. Bu çalışmada Kur’an’daki çokanlamlı
kelimelerden “darabe” kelimesi ele alınarak onun farklı anlamları tespit
edilecektir. Bu bağlamda, kelimeyi içinde bulunduran ve üzerinde asırlardır
farklı görüşler ileri sürülerek anlaşılmaya çalışılan Nisâ suresi 34’üncü ayeti
incelenecektir. Bu ayetteki “darabe” kelimesine klasik tefsirlerimizde
“dövmek” anlamı verilmesi nedeniyle İslam âlimleri tarafından da aynı şekilde anlaşılmasının sebepleri
üzerinde durularak gerek Kur’an ayetleri ve gerekse Hz. Peygamber’in
uygulamaları çerçevesinde bu anlayışın doğru olup olmadığı ortaya konmaya
çalışılacaktır. Bunu yaparken ayetin bağlamı tespit edilecek ve kelimenin
anlamıyla ayetin bağlamı arasındaki ilişki incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’an, Bağlam, Çokanlamlı kelimeler, Nisâ suresi

RELATIONSHIP BETWEEN CONTEXT AND MEANINGIN THE VERSES CONTAINING POLYSEMY WORDS: 34TH VERSE OF SURAH NISA

Öz

In this article, we will focus
on the fact that the rear many meaningful words in all languages, and in the
Arabic language, which is the language of the Qur'an, is also very much. An
important example of this is the word “darabe”and its different meanings will
be tried to be determined. In this context, the 34th verse of Surat an-Nisâ,
​​which contains the polysemy words and has been tried to be understood through
different views for centuries, will be examined. The word “darabe” in this
verse is given the meaning of “beating” in our classical exegesis. That will be
tried to reveal whether this understanding is correct within the verses of the
Qur'an and the practices of the Prophet as well as the reasons why it is
understood by Islamic scholars in the same way. In doing so, the context of the
verse will be determined and the relationship between the meaning of the word
and the context of the verse will be examined.

Anahtar Kelimeler

Exegesis, Qur’an, Context, Polysemywords, Surah Nisa

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. Müsned. Thk. Şuayb el-Arnaût v.dğr. 45 Cilt. b.y.: Müessesetü’r-risâle, 1421/2001.
• Akalın, İsa. “Erkeğe, Karısını Dövdüğü Sorulmaz Rivâyetinin Merfû‘ Hadis – Mevkûf Hadis İltibası Açısından Tahlili”. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi 26 (2015): 143-159.
• Aksan, Doğan. Anlambilimi ve Türk Anlambilimi. Ankara: Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları, 1987.
• Aksan, Doğan. Türkçenin Sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınları, 1996.
• Aydın, Mehmet Akif. “Kadın”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24: 86-94. Ankara: TDV Yayınları, 2001.
• Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü. İstanbul: İFAV Yayınları, 2009.
• Bayraklı, Bayraktar. Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’ân Tefsîri. İstanbul: Bayraklı Yayınları, 2001.
• Buhârî. Sahîh. Thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. 9 Cilt. b.y.: Dâru tavki’n-necât, 1422.
• Buhârî, Abdulaziz b. Ahmed b. Muhammed. Keşfü’l-esrâr şerhu usûli’l-Pezdevî. b.y.: Dâru’l-kitâbi’l-İslâmî, ts.
• Câhiz, Amr b. Bahr b. Mahbûb el-Kinânî. el-Beyân ve’t-tebyîn. 3 Cilt. Beyrut: Dâru ve mektebetü’l-hilâl, 1423.
• Durmuş, İsmail. “Zebîdî, Muhammed Murtazâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44: 168-171. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Ebû Dâvûd Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. Thk. Şuayb el-Arnaût – Muhammed Kâmil Karabelli. 7 Cilt. b.y.: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 1430/2009.
• Erul, Bünyamin. “Vedâ Hutbesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42: 591-593. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Furat, Ahmet Suphi. Arap Edebiyatı Tarihi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1996.
• Fîrûzâbâdî, Mecdüddin Ebû Tâhir Muhammmed b. Ya‘kûb. “Drb”. el-Kâmûsü’l-muhît. Thk. Muhammed Naîm. 8. Baskı. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1426/2005.
• İbn Asâkir, Abdurrahman b. Muhammed b. el-Hasen b. Mansûr. Kitâbü’l-erbeîn fî menakıbı ümmehâti’l-mü’minîn rahmetüllahi aleyhinne ecmeîn. Thk. Muhammed Mutî‘ el-Hâfız – Gazve Bedîr. Dımeşk: Dâru’l-fikr, 1406.
• İbn Ebî Hâtim, Râzî. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm li’bni Ebî Hâtim. Thk. Es‘ad Muhammed et-Tayyib. 3. Baskı. 13 Cilt. Suud: Mektebetü Nezzâr Mustafa el-Bâz, 1419.
• İbn Mâce. Sünen. Thk. Şuayb el-Arnaût v.dğr. 5 Cilt. b.y.: Dâru’r-risâleti’l-âlemiyye, 1430/2009.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Cemâlüddin. “Drb”. “Nşz”. “Tva”. Lisânü’l-Arab. 3. Baskı. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1414.
• İsfahânî, Râgıb. Müfredâtü elfâzi’l-Kur’ân. thk. Safvân Adnân Dâvûdî. 4. Baskı. Beyrut: ed-Dâru’ş-Şâmiyye, 1430/2009.
• İsfahânî, Râgıp. “Drb”. “Nşz”. “Tva”. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’an. Thk. Safvân Adnân ed-Dâvûdî. Dımeşk: Dâru’l-Kalem 1412.
• İşler, Emrullah. “Çokanlamlılık, Anlam Daralması ve Kur’an’ın Türkçe Çevirilerinde Yapılan Yanlışlar”. Kur’an ve Dil - Dilbilim ve Hermenötik - Sempozyumu (Van, 17-18 Mayıs 2001). Ed. Ömer Kara. 385-397. Erzurum: Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, ts.
• Kara, Ömer. “Râgıb el-İsfahânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 34: 398-401. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Karaman. Hayreddin, – Çağrıcı, Mustafa. – Dönmez, İ. Kâfi. – Gümüş, Sadrettin. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: DİB Yayınları, 2007.
• Kılıç, Hulusi. “İbn Manzûr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20: 171-172. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
• Koçyiğit, Talat. Hadis Istılahları. Ankara: Ankara Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1980.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Şemsüddin. el-Câmiu li ahkâmi’l-Kur’ân. Thk. Ahmed el-Berdûnî – İbrahim Etfîş. 3. Baskı. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l-kütübi’l-Mısriyye, 1384/1964.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Tefsîru’l-Mâturîdî – Te’vîlâtü ehli’s-sünne. Thk. Mecdî Bâsellûm.10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1426/2005.
• Mertoğlu, M. Suat. “Vücûh ve Nezâir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43: 141-143. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Mükrim, Abdü’l-‘Âl Sâlim. el-Müşterekü’l-lafzî fi’l-hakli’l-Kur’ânî. 2. Baskı. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1417.
• Müneccid, Muhammed Nureddin. el-İştirâku’l-lafzî fi’l-Kur’âni’l-Kerîm beyne’n-nazariyyeti ve’t-tatbîk. Beyrut: Dâru’l-fikri’l-muâsır, 1419/1999.
• Müslim b. Haccâc. Sahîh. Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.
• Okuyan, Mehmet. “Kadına Yönelik Şiddete Kur’an’ın Bakışı”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 23 (2007): 93-134.
• Özbalıkçı, Mehmet Reşit. “Sîbeveyhi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37: 130-134. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Özlem, Doğan. “Hermeneutik ve Şiir Sanatı”. Cogito Yapı Kredi Yayınları Üç Aylık Düşünce Dergisi - Şiir, 38 (2004): 117-150.
• Râzî, Fahruddin. Mefâtîhu’l-gayb - Tefsîru’l-kebîr. 3. Baskı. 32 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1420.
• Şahin, Davut. “Kur’an’da Genel Anlamlı Bir Kelime: Nimet”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 20/ 2 (Aralık 2016): 207-234.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Camiu'l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 24 Cilt. b.y.: Müessesetü’r-risâle, 1420/2000.
• Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleymân b. Dâvûd b. el-Cârûd. Müsnedü Ebî Dâvûd et-Tayâlisî. Thk. Muhammed b. Abdülmuhsin et-Türkî. 4 Cilt. Mısır: Dâru Hicr, 1419/1999.
• Tirmizî, Muhammed b. Îsâ. Sünen. Thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-garbi’l-İslâmî, 1998.
• Tural, Hüseyin. “İbn Fâris”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19: 479-481. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
• Yavuz, Yunus Vehbi. Kur’an’da Kadın Hak ve Özgürlüğü. İstanbul: Bayrak Yayınları, 1999.
• Zebîdî, Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzâk. “Nşz”. Tâcü’l-arûs min cevâhiri’l-kâmûs. Heyet. 40 Cilt. b.y.: Dâru’l-hidâye, ts.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Amr b. Ahmed. el-Keşşâf an hakâiki gavâmizi’t-tenzîl. 3. Baskı. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, 1407.
• Zeydân, Abdülkerim. el-Mufassal fî ahkâmi’l-mer’e ve’l-beyti’l-müslim fi’şerîati’l-İslâmiyye. 21 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1993.