REB'-İ REŞÎDÎ HANKÂHINDA İKİ ÂRİF: KĀŞÂNÎ VE DÂVÛD-İ KAYSERÎ

Yıl 2020, Cilt: 12 Sayı: 4, 1058 - 1071, 31.12.2020

Abdurrahim Alkış

https://doi.org/10.26791/sarkiat.795958

Öz

Dâvûd-i Kayserî, aslen Tahran’a yakın Sâve şehrinden gelmiş bir âilenin ferdi olarak Kayseri’de doğmuş, ilk tahsîlini Anadolu’da görmüş ve ardından Mısır’a gitmiştir. Mısır seferinden sonra tekrar Anadolu’ya dönen Kayserî, hayatının on yılı aşkın bir kısmını Tebrîz’in meşhur Reb’-i-Reşîdî semtinde (kampüsünde) geçirir. İleri yaşına rağmen burada hem talebelik hem de hocalık yapar. Dönemin önemli âriflerinden olan Abdürrezzâk-ı Kāşânî’den Füsûs ve Te’vîlât dersleri alır. Kayserî tasavvuf çevrelerince çokça tutulan Füsûs Şerhi’ni ve birkaç eserini bu kampüs içerisinde bulunan hankāhta kaleme alır. Hankāhın kurucu İlhanlı veziri Reşîdüddîn Fazlullah ve Reşîdüddîn’in oğlu Ğıyâseddîn Muhammed ilim ehline aşırı ihtimâm göstermişler bu bağlamda hem Kayserî’ye hem de Kāşânî’ye oldukça önem vermiş ve onlara ilmî faaliyetler için çok iyi bir ortam hazırlamıştır. Binâenaleyh her iki ârif de birçok eserini ona ithâm ederek kaleme almıştır. Biz bu çalışmamızda Kayserî’nin hayâtı hakkında bâzı bilgiler verdikten sonra ismi geçen zatlar arasındaki ilişkiyi irdelemeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Dâvûd-i Kayserî, Kâşânî, Tebrîz, Reb'-i Reşîdî

TWO SCHOLARS IN THE HANKAH OF RAB'-I RASHÎDÎ: KASHÂNÎ AND DÂVÛD-I KAYSERÎ

Öz

Dâvûd-i Kayserî was born in Kayseri as a member of a family originally from the city of Sâve, close to Tehran, he saw his first education in Anatolia and then went to Egypt. Returning to Anatolia after the Egyptian voyage, Kayserî has spent more than ten years of his life in the famous Rab'-i-Rashîdî district (campus) of Tabrîz. Despite his advanced age, he is both a student and a teacher here. He takes Fusus and Ta'vîlât lessons from Abd al-Razzaq al-Kāshânî, who is one of the important scholars of the period. He wrote the sharh of Fusus, which was very popular among Sufi circles, and a few of his works in the hankāh in this campus. The founder of Hankāh, İlhanlı vizier Rashîdiddîn Fazlullah and the son of Rashîduddîn, Gıyâsaddîn Muhammad paid great attention to the people of science, in this context, they gave great importance to both Kaysari and Kāshânî and prepared a good environment for them for their scientific activities. Thus, both scholars wrote many of their works by dedicating to him. In this study, after giving some information about the life of Kaysari, we will try to examine the relationship between the mentioned people.

Anahtar Kelimeler

Dâvûd al-Qaysari, Qashani, Tabriz, Rab'-i Rashidi

Kaynakça

• Abdulkadir Yuvalı, Ebû Saîd Bahâdır Hân md. T.D.V. İ.A. İstanbul: 1994, c. 10.
• ______________ Osmanlı Müesseseleri Üzerindeki İlhanlı Te’sîrleri, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Kayseri: 1995, sayı: 6.
• Abdurrahim Alkış, Abdürrezzâk Kāşânî ve Şerhü Fusûsü’l-Hikem İsimli Eserinin Tahkik ve Tahlîli, (Basılmamış Doktora Tezi), MÜSBE, İstanbul: 2008
• Abdurrezzak Tek, Bir Müstensih Olarak Dâvûd-i Kayserî: Menâzilü’s-Sâirîn Örneği, Uluslararası Dâvûd el-Kayserî Sempozyumu, İznik-Bursa: 2015
• Abdürrezzâk b. Ebi’l-Ganâim Kāşânî, el-Fevâid, er-Râbıtatu beyne’l-Hak ve’l- Abd, (Mecmûa-i Resail ve Musannafât içerisinde) s. 679.
• Alî Ekber Dihhudâ, Luğatnâme, (zîr nazar-i Muhammed Muîn-Seyyid Ca’fer Şehîdî), 20. Cilt, Dânişgâh-i Tahrân, Tahran: 1341.
• Celâleddin Hümâyî, Bâbâ Rükneddin-i Şîrâzî, Nusûsu’l-Husûs fî Tercümeti’l-Fusûs (thk: Receb Alî Mazlûmî) mukaddeme, Dânişgâh-ı Tahrân, Tahran: 1359/1980.
• Celâlüddin Aştiyânî, Dâvûd-i Kayserî’nin Şerhu Fusûsi’l-Hikem’i için mukaddeme, Şirket-i İntişârât-i İlmî ve Ferhengî, Tahran: 1383.
• ________________ Saîduddin Fergânî Meşâriku’d-Derârî’si (Şerhu Tâiyye İbn Fârıd) için mukaddeme, Encümen-i Felsefe ve İrfân, Meşhed: 1987.
• Cüneyt Kanat, Baybars Zamanında Memlûk-İlhanlı Münâsebetleri (1260-1277), Tarih İncelemeleri Dergisi, XVI, İzmir: 2001.
• Dâvûd b. Mahmûd b. Muhammed el-Kayserî, Müttalau Husûsi’l-Kelim fî Şerhi Fusûsi’l-Hikem, Hacı Selîm Ağa Kütüphânesi, no: 512, vr.19
• ________________ Fusûsi’l-Hikem (Müttalau Husûsi’l-Kilem fî Şerhi Fusûsi’l- Hikem), (thk: Celâleddin Aştiyânî), 2. Baskı, Şirket-i İntişârât-i İlmî ve Ferhengî, Tahran: 1383.
• ______________ Şerhu’l-Besmele min Te’vîlâti’l-Kâşânîyye, Slm. Ktp. Cârullah blm. no: 2061
• Fuad Köprülü, Osmanlı Devletinin Kuruluşu, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 4. Baskı, Ankara: 1991.
• Halil İnalcık, The Question of the Emergence of the Ottoman State/Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Sorunu, İnternational Journal of Turkish Studies, 1980.
• Hamdullah Müstevfî Kazvînî, Târîh-i Güzîde, (thk: Edvard Brown İngilizî), Leiden: E. J. Brill; London: Luzac & Co. 1913.
• Herbert Adams Gibbons, Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu, 21. Yüzyıl Yayınları, Ankara: 1998.
• İhsan Fazlıoğlu, Osmanlı Coğrafyasında İlmî Hayâtın Teşekkülü ve Dâvud el- Kayserî (656 “660”/1258 “1262”-751/1350, (İbnü’l-Arabî Geleneği ve Dâvûd-i Kayseri kitabı içerisinde. Hzr: Turan Koç), İnsan Yayınları, İstanbul: 2011.
• Joseph von Hammer, Osmanlı Tarihi, (çev: Mehmet Ata), MEB Yayınları, İstanbul: 1991.
• Muhammed Hâcevî, Sadreddin-i Konevî’nin el-Fükûk’ü için mukaddeme, İntişârât-ı Mevlâ, 1413/1371.
• Osman Çetin, Sicillere Göre Bursa’da İhtida Hareketleri ve Sosyal Sonuçları (1472-1909), TTK Yayınları, 2. Baskı, Ankara: 1999.
• Osman Nebi Güdenli, Reşîdüddîn Tabîb md. DİA, İstanbul: 2008.
• Peter Jackson –Charles Melville, Ğīāț-al-Dīn Moḩammad md. Encyclopǽdia Iranica, (edt: Ehsan Yarshater), Bibliotheca Persica Press, New York: 2001.
• Rükneddin Mesûd Şîrâzî, Nusûsu’l-Husûs fî Tercümeti’l-Fusûs (thk: Receb Alî Mazlûmî), Dânişgâh-ı Tahrân, Tahran: 1359/1980.
• Sema Özdemir, Dâvud-i Kayserî’de Varlık, Bilgi ve İnsan, Nefes Yayınları, İstanbul: 2014.
• Süleyman Demirci, Erken Dönem Osmanlı Târihi “Kara Delik”mi? Osmanlı Devletininin Kuruluşu “Gâzî/Gazâ” İdeolojisi ile İlgili Tartışmalar, History Studies, İnternational Journal of History, c. 1, sayı: 5, 2013.
• Zeki Velidî Toğan, Reşîdüddin Tabîb md. İ.A. c. 9. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara: 1964.