Saktah and its Place in the Science of Qıraat

Yıl 2022, Cilt: 14 Sayı: 2, 747 - 764, 31.08.2022

Hafize Dinçoğlu

https://doi.org/10.26791/sarkiat.1130262

Öz

The word Saktah is used in different meanings in different fields withits dictionary and term meanings. In the basic meaning of Saktah, there is the practice of interrupting speech, singing, tune, reciting, life, and the flow of a functioning organ for a while. The field in which it is famous in term meaning is the science of Qirâat. Saktah means, “to cut the sound for a short time without breathing” during the pronunciation and vocalization of a word or letter in the recitation of the Qur'an. Saktah is applied between two letters in a word as well as between two words. However, there is no consensus among the Qirâat Imams on where and in which situations the saktah is applied.
It is known that Saktah is a phenomenon that is completely related to vocalization and phonetic difference. Reasonable, linguistic and phonetic reasons such as preventing semantic error sand providing a more distinct pronunciation of letters are shown as there as on for the implementation of Saktah. All these determinations bring to the agenda the place of the saktah in the science of Qirâat along with the nature of the saktah. Considering the fact that saktah is not obligatory in practice, and there a son sand evidences of saktah are taken in to account, it becomes difficult to say that saktah is a completely tewkîfî practice. For this reason, the subject of the study is the issue of saktah and its place in the science of Qirâat.

Anahtar Kelimeler

Qur’an, Qirâat, Tajweed, Saktah, Phonetic, Tewkifi.

Sekte ve Kırâat İlmindeki Yeri

Öz

Sekte kelimesi, sözlük ve terim anlamıyla farklı alanlarda farklı anlamlarda kullanılmaktadır. Sekte’nin temel anlamında, konuşmayı, terennümü, nağmeyi, tilaveti, yaşamı, çalışan bir organın akışını bir süre kesintiye uğratma manası bulunmaktadır. Terimsel anlamıyla meşhur olduğu alan ise kırâat ilmidir. Sekte, Kur’an tilavetinde kelime veya harfin telaffuzu ve seslendirilmesi esnasında, “nefes almaksızın kısa bir süre sesi kesmek” demektir. Sekte, iki kelime arasında uygulandığı gibi, bir kelimede yer alan iki harf arasında da uygulanmaktadır. Fakat sektenin nerelerde ve hangi durumlarda uygulandığına dair kırâat imamları arasında bir ittifak bulunmamaktadır.
Sekte’nin, tamamen seslendirme ve fonetik bir farklılık ile ilgili bir olgu olduğu bilinmektedir. Sekte’nin uygulanmasına neden olarak, anlam bozukluğunu önlemek ve harflerin daha belirgin bir şekilde telaffuzunu sağlamak gibi aklî, dilsel ve fonetik gerekçeler gösterilmektedir. Bütün bu tespitler sektenin mahiyetiyle birlikte kırâat ilmindeki yerini gündeme getirmektedir. Uygulamada sektenin zorunlu olmaması, eda gerekçeleri ve delilleri dikkate alındığında, sektenin tamamen tevkîfî bir uygulama olduğunu söylemek güçleşmektedir. Bu nedenle çalışma, sekte ve kırât ilmindeki yerinin ne olduğu konusunu ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Kırâat, Tecvîd, Sekte, Fonetik, Tevkîfî.

Kaynakça

• Buharî, Muhammed b. İsmail. Sahihu’l-Buhari. nşr. Salih b. Abdilaziz b. Muhammed. Tek cilt (1-670). Riyad: Daru’s-Selam, 3. basım 2000.
• Buhterî, Ebû UbâdeVelid b. Ubeyd. Divanu’l-Buhterî. thk. Hasan Kamiles-Sayrafî. 5 Cilt. Kahire: Daru’l-mearif, 3. Basım, ts.
• Cassas, Ebû Bekr Ahmed b. Ali. Ahkâmu’l-Kur’an. thk. Muhammed Sadık Kamhavî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabî, h.1405.
• Cevheri, Ebu Nasr İsmail b. Hammad. es-Sıhhah Tacu’l-Luğa ve sıhahü’l-Arabiyye. thk. Ahmed Abdulgafur Attar. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l ‘İlim Lil Melaim, 4. Basım, 1987.
• Dağ, Mehmet. Geleneksel Kıraat Algısına Eleştirel Bir Yaklaşım. İstanbul: İsam Yayınları, 2011.
• Dânî, Osman b. Said b. Osman b. Ömer Ebu Amr. et-Teysîr fi’l-Kırââti’s-Seb’. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-Arabiyye, 2. Basım, 1984.
• Dânî, Osman b. Said b. Osman b. Said Ebu Amr. Camiu’l-Beyân fi’l-Kırââti’s-Seb’a’l-Meşhûre. thk. Kemal Atik. 2 Cilt. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
• Demîrî, Behram b. Abdillah b. Abdilaziz b. Ömer Ebu’l-Bekâ Tacuddin. eş-Şamil fi Fıkhi’l-İmam Malik. thk. Ahmed b. Abdilkerim Necîb. 2 Cilt, by.: Merkezu Necîbûye li’l-Mahtûtât ve Hidmeti’t-Türâs, 2008.
• Dimyâtî, Şihabuddin Ahmed b. Muhammed b. Abdulğanî. İthâfu Füdalâi’l-Beşer fi’l-Kırâati’l-Erbeate Aşer. thk. Enes Mehare. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• Ebû Dâvud, Süleymam b. Eşa’s es-Sicistânî. Sunen-u Ebi Davud. nşr. Muhammed Abdulaziz el-Halidi. Tek cilt. Beyrut: Daru'l-Kutubi'l-İlmiyye, 1. Basım, 2001.
• Ebu’s-Suûd, el-İmadî Muhammed b. Muhammed b. Mustafa. İrşadu Akli’s-Selim ila Mezâya’l- Kerim. Beyrut: Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabî, ts.
• Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar yayınları, 6. Basım, 2016.
• Ezheri, Ebu Mansur Muhammed b. Ahmed. Tehzîbu’l-Luğa. thk. Muhammed I’vad Mer’ab. 15 Cilt. Beyrut: Daru İhyâi’t-Türasi’l-Arabî, 2001.
• Fahruddin Razî, Muhammed b. Ömer. Mefatihu’l-Ğayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l Arabî, ts.
• Ferahîdî, Ebu Abdirrahman Halil b. Ahmed. Kitabu’l-Ayn. thk. Mehdi el-Mahzumî -İbrahim es-Samirai. 8 Cilt. b.y.: Dâru’l-Mektebetü’l-Hilal, ts.
• Hemezânî, Ebu’l-Fadl Ahmed b. el-Huseyn b. Yahya Bedîu’z-Zemân. Makâmâtu Bedîu’z-Zemân el-Hemezânî. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamîd. Kahire: el-Mektebetu’l-Ezheriyye, 1923.
• https://sozluk.gov.tr; https://www.arabehome.com/poetry/سكت-فغر-أعدائي-السكوت (14.05.2022).
• İbn ‘Atiyye, Ebû Muhammed Abdulhak b. Ğalib b. Abdirrahman el-Endülüsî. el-Muharreru’l-Vecîz fi Tefsîri’l-Kitabi’l-Aziz. thk. Abdusselam Abduşşafî Muhammed. 6 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1422.
• İbn Faris, Ebu’l-Huseyn Ahmed b. Faris b. Zekeriyya. Mekayîsu’l-Luğa. thk. Abdüsselam Muhammed Harun. 6 Cilt. b.y.: Daru’l-Fikr, 1979.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Muhammed b. Mükrim el-Mısri. Lisanu’l-Arap. 15 Cilt, Beyrut: Daru Sadr, 1. Basım, 1414.
• İbn Meyyâde, Rammah b. Ebred Meddî. Şi’ru İbn Meyyâde. Musul: Matba’atu’l-Cumhur, 1968.
• İbnu’l-Arabî, Kadı Ebû Bekr Muhammed b. Abdillah el-İşbilî el-Malikî. Ahkâmu’l-Kur’an. thk. Muhammed Abdulkadir Âta. 4 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 2003.
• İbnu’l-Cezeri, Şemsuddin Ebu’l-Hayr Muhammed b. Muhammed b. Yusuf. en-Neşr fi’l-Kraati’l-Aşr. thk. Ali Muhammed ed-Dabba’. 2 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Kadî Abdulfettah, Abdulğanî b. Muhammed. el-Büdûru’z-Zâhira fi’l-Kırââti’l-Aşri’l-Mütevâtira. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-Arabî, 1981.
• Karaçam, İsmail. Kur’an-ı Kerîm’in Faziletleri ve Okunma Kâideleri. İstanbul: İFAV Yayınları, 2011.
• Kurtub, Ebû Ali Muhammed b. el-Müstenîr b. Ahmed. el-Ezminetu ve Telbiyetu’l-Cahiliyyeti. Beyrut: Müessesetu’r-Risale, 1985.
• Kurtûbî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebi Bekr. el-Camî li Ahkami’l-Kur’an. thk. Ahmed el-Berdunî. 20 Cilt. Kahire: Daru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 2. Basım, h. 1384.
• Makdîsî, Ebu’n-Necâ Musa b. Ahmed b. Musa b. Salim el-Hicavî. el-İknâ fi Fıkhi İmam Ahmed b. Hanbel. thk. Abdullatif Muhammed Musa es-Subkî. 4 Cilt. Beyrut: Daru’l-Marife, ts.
• Maverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. el-Hâvi’l-Kebîr fî Fıkhi’l-Mezhebi’l-İmam-ı Şafiî. thk. Ali Muhammed Muavviz - ‘Adil Ahmed Abdülmevcûd. 19 Cilt. Beyrut: Daru Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Meymûnî, Abdullah Ali. Fadlu İlmi’l-Vakfi ve’l-İbtidâi ve Humi’l-Vakfi alâ Rüûsi’l-Âyât. Riyad: Dâru’l-Kasım, 2003.
• Muhaysin, Muhammed Salim. el-İrşâdâtü’l-Celiyyefi’l-Kırââti’s-SebîminTarîki’ş-Şatıbiyye. Kahire: Daru’l Muhaysin, 2005.
• Müzenî, İsmail b. Yahya b. İsmail Ebû İbrahim. Muhtasaru’l-Müzenî (el-Ümm ile beraber). Beyrut: Daru’l-Marife, 1990.
• Nahhâs, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed b. İsmail. Umdetü’l-Kitap. thk. Bisâm Abdulvahhab el-Cabî. 1.Basım. Beyrut: Daru İbn Hazm, 2004.
• Rağıb İsfahânî, Ebu’l-Kasım Hüseyn b. Muhammed b. Mufaddal. el-Müfredât fi Garîbi’l-Kur’an. thk. Safvan Adnan ed-Davudî. Beyrut: Daru’l-Kalem, 1412.
• Sükkerî, Ebû Saîd el-Hasen. Divanu Ebî Esved ed-Duelî. thk. Muhammed Hasen Âlu Yasîn. Beyrut: Mektebetu’l-Hilal, 1998.
• Süyûtî, Celalüddin Abdurrahman b. Ebî Bekr. el-İtkân fi Ulûmi’l-Kur’an. Beyrut: Daru İbn Hazm, 2015.
• Şafiî, Muhammed b. İdrîs. el-Ümm. Beyrut: Daru’l-Fikr, 2002.
• Şankîtî, Muhammed Salih. Fennü’l-Tahrîrî’l-Arabî Zavâbituhâ ve Enmâtuhu. 5. Basım. Suûd: Daru’l-Endülüs, 2001.
• Tehânevî, Muhammed b. Ali b. El-Kadi Muhammed Hamid b. Muhammed Sabir. Keşşafu İstilahati’l-Fünûn. thk. Ali Dahruç. 2 Cilt. Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1996.
• Temel, Nihat. “Sekte”. Kırâat ve Tecvîd Istılahları. İstanbul: İFAV Yayınları, 2018.
• Topaloğlu, Bekir– Hayrettin Karaman. Arapça-Türkçe Yeni Kamus. İstanbul: Elif Ofset, 9. Basım, 1982.
• Zeccac, Ebu İshak İbrahim b. es-Serî b. Sehl. Me’âni’l-Kur’an ve ‘Îrabuhu. thk. Abdulcelil Abduhu Şelebî. 5 Cilt. Beyrut: Alemu’l-Kütüp, 1988.
• Zeynüddin Razi, Ebu Abdillah Muhammed b. Ebi Bekr b. Abdilkadir. Muhtaru’s-Sıhah. thk. Yusuf eş-Şeyh Muhammed. Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye, 5. Basım, 1999.