Entelektüel Sorumluluk ve Eleştiri: M. Foucault, N. Chomsky ve E. Said Üzerine Bir Analiz

Yıl 2022, Cilt: 14 Sayı: 3, 932 - 947, 08.01.2023

Mehmet Anık , Muhterem Uysal

https://doi.org/10.26791/sarkiat.1149596

Öz

Üniversitelerin sayısının arttığı ve kitle iletişim teknolojisindeki gelişmelerle birlikte hem yazılı hem de sözlü olarak fikirlerin dolaşımının kolaylaştığı günümüzde, kendisini entelektüel olarak nitelendiren ve fikirleriyle kitlelere yön vermeye çalışan insanların sayısında da büyük bir artış vardır. Entelektüel olmanın bir meslekmiş algılanmaya başlandığı bir ortamda, entelektüel kimlik ya da entelektüel sorumluluğun gerçekte ne olduğu kadar, entelektüel bir eleştirinin sahip olması gereken temel niteliklerin neler olduğunun belirlenmesi önem arz etmektedir. Bundan hareketle entelektüel sorumluluk ve eleştiri şeklinde ana çerçevesi belirlenen bu çalışma, çağdaş sosyal teoride önemli etkileri olan üç büyük entelektüel figür etrafında bu sorunu analiz etmektedir. Michel Foucault, Noam Chomsky ve Edward Said birbirleriyle etkileşim içerisinde olan, eleştirel bakış açısına sahip olmaya ve sadece yazan değil aynı zamanda eylemde bulunan entelektüel figürüne önem veren kişilerdir. Bahsedilen üç isim de entelektüeli kariyer ve kişisel çıkar beklentisiyle iktidarla ilişki içerisinde olan kişi olarak görmemektedir. Onlara göre entelektüel sorumluluk, toplumu aydınlatmak üzere iktidar ilişkilerini eleştirel şekilde analiz etmeyi ve her ne pahasına olursa olsun hakikatin sözcülüğünü yapmayı içerir.

Anahtar Kelimeler

Michel Foucault, Noam Chomsky, Edward Said, entelektüel, iktidar, çağdaş sosyal teori

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Intellectual Responsibility and Criticism: An Analysis on M. Foucault, N. Chomsky and E. Said

Öz

In today's world, where the number of universities has increased and the circulation of ideas, both written and verbal, has become easier with the developments in mass communication technology, there is a great increase in the number of people who describe themselves as intellectuals and try to direct the masses with their ideas. In an environment where being intellectual is perceived as a profession, it is important to determine what intellectual identity or responsibility of intellectuals really are as well as what the basic qualities an intellectual critic should have. From this point of view, this study, whose main frame is determined as intellectual responsibility and criticism, analyses this issue revolving around three great intellectuals who have significant influences on contemporary social theory. Michel Foucault, Noam Chomsky and Edward Said are people who interact with each other, give importance to having a critical point of view and an intellectual figure that is not only writing, but also acting. All three names mentioned do not see the intellectual as a person who is in a relationship with power for the expectation of career and personal gain. For them, intellectual responsibility includes critically analysing power relation to illuminate people and being the spokesperson of truth at all costs.

Anahtar Kelimeler

Michel Foucault, Noam Chomsky, Edward Said, intellectual, power, contemporary social theory.

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Ali, Tariq - Said, Edward W. Conversations with Edward Said, London: Seagull, 2006.
• Althusser, Louis. İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, çev. Y. Alp & M. Özışık, İstanbul: İletişim Yayınları, 5. Basım, 2002.
• Arslan, Hüsamettin. Epistemik Cemaat: Bir Bilim Sosyolojisi Denemesi, İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2. Basım, 2007.
• Bauman, Zygmunt. Yasa Koyucular ile Yorumcular, çev. K. Atakay, , İstanbul: Metis Yayınları, 2. Basım, 2003.
• Benda, Julien. Aydınların İhaneti, çev. C. Soydemir, Ankara: Doğu Batı Yayınları, 3. basım, 2017.
• Bourdieu, Pierre. Karşı Ateşler, çev. H. Yücel, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2006.
• Bulut, Yücel. “Edward W. Said’e ve Oryantalizme Dair”, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3/8 (2012), s. 113-160.
• Butler, Judith. The Psychic Life of Power: Theories in Subjection, Stanford: Stanford University Press, 1997.
• Chomsky, Noam. “Philosophers and public philosophy”. Ethics, 79/1 (1968), 1-9.
• Chomsky, Noam. Medya Gerçeği, İstanbul, Tümzamanlar Yayıncılık, 1993.
• Chomsky, Noam. “Soğuk Savaş ve Üniversite”. çev: Musa Ceylan. Soğuk Savaş ve Üniversite: Savaş Sonrası Yılların Entelektüel Tarihi. ed. Noam Chomsky, 187-207. İstanbul: Kızılelma Yayıncılık, 1998.
• Chomsky, Noam. Fateful Triangle: The United States, Israel and Palestinians, London: Pluto Press, 1999.
• Chomsky, Noam. Intellectuals And The Responsibilities Of Public Life: An Interview with Noam Chomsky. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022. https://www.publicanthropology.org/intellectuals-and-the-responsibilities-of-public-life-an-interview-with-noam-chomsky-may-27th-2001-by-robert-borofsky/
• Chomsky, Noam. Entelektüellerin Sorumluluğu, İstanbul: Bgst Yay, 2. Basım, 2011.
• Chomsky, Noam. Propaganda ve Toplumsal Zihin, İstanbul: İthaki Yay, 2014.
• Chomsky, Noam. Güç ve İdeoloji Üzerine, İstanbul: Bgst Yay, 2017a.
• Chomsky, Noam. Rızanın İmalatı, 3.Baskı, İstanbul: Bgst Yay, 2017b.
• Chomsky, Noam. The Responsibility of Intellectuals. Epub: The New Press, 2017c.
• Deleuze, Gilles. Foucault, çev. B. Yalım, E. Koyuncu, İstanbul: Norgunk Yayıncılıki, 2013.
• Eribon, Didier. Michel Foucault, Massachusetts: Harvard University Press, 1991.
• Foucault, Michel. Söylemin Düzeni, çev. Turhan Ilgaz, İstanbul: Hil Yayın, 1987.
• Foucault, Michel (). “İktidar ve Benlik”, Kendini Bilmek. M. Foucault vd. çev. G. Ç. Güven, 1-10. İstanbul: Om Yayınevi. 3. Basım, 2001a.
• Foucault, Michel. Yapısalcılık ve Postyapısalcılık, çev. Ü. Umaç, A. Utku, İstanbul: Birey Yayıncılık, 2. Baskı, 2001b.
• Foucault, Michel. Toplumu Savunmak Gerekir, çev. Şehsuvar Aktaş, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2002.
• Foucault, Michel. Entelektüelin Siyasi İşlevi, çev. I. Ergüden, O. Akınhay, F. Keskin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 3. Basım, 2011a.
• Foucault, Michel. Felsefe Sahnesi, çev. Işık Ergüden, , İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2. Basım, 2011b.
• Foucault, Michel. Doğruyu Söylemek, çev. Kerem Eksen, , İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 3. Basım, 2012a.
• Foucault, Michel. İktidarın Gözü, çev. Işık Ergüden, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 3. Basım, 2012b.
• Foucault, Michel. Özne ve İktidar, çev. I. Ergüden, O. Akınhay, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 4. Basım, 2014a.
• Foucault, Michel. Sonsuza Giden Dil, çev. Işık Ergüden, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2. Basım, 2014b.
• Foucault, Michel - Chomsky, Noam. İnsan Doğası: İktidara Karşı Adalet, çev. Tuncay Birkan, İstanbul: Bgst Yayınları, 2. baskı, 2012.
• Gouldner, Alvin W.. Entelektüelin Geleceği, çev. A. Özden, N. Tunalı, İstanbul: Eti Kitapları, 1993.
• Gramsci, Antonio. Aydınlar ve Toplum, İstanbul: Çan Yayınları, 1967.
• Macdonald, Dwight. The Responsibility of Peoples And Other Essays in Political Criticism, London, Gollancz, 1957.
• Macey, David. The Lives of Michel Foucault, New York: Vintage, 1995.
• Mannheim, Karl. Kültür Sosyolojisi, çev. M. Yalçınkaya, İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2017.
• Miller, James. The Passion of Michel Foucault, New York: Anchor Books, 1994.
• Montefiore, Alan. “The Political Responsibility of Intellectuals”. The Political Responsbility of Intellectuals, ed. I. MacLean, A. Montefiore, P. Winch. 201-228. Cambridge: Cambridge University Press, 1990.
• Said, Edward W. The Question of Palestine, New York: Vintage Books, 1980.
• Said, Edward W. Beginnings: Intention and Method, New York: Columbia University Press, 1985.
• Said, Edward W. The Politics of Dispossession: The Struggle for Palestinian Self-Determination, 1969-1994, New York: Vintage Books, 1994.
• Said, Edward W. Entelektüel: Sürgün, Marjinal, Yabancı, çev. T. Birkan, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1995.
• Said, Edward W. Hümanizm ve Demokratik Eleştiri, çev. O. Akınhay, İstanbul: Agora Kitaplığı, 2005a.
• Said, Edward W. Oslo’dan Irak’a ve Yol Haritası, çev. M. Uyurkulak, İstanbul: Agora Kitaplığı, 2005b.
• Said, Edward W. Kış Ruhu: Edward W. Said’den Seçme Yazılar, çev. T. Birkan, İstanbul: Metis Yayınları, 2. Basım, 2006a.
• Said, Edward W. Müzikal Nakışlar, çev. G. Çağalı Güven, İstanbul: Agora Kitaplığı, 2006b.
• Said, Edward W. Medyada İslam: Gazeteciler ve Uzmanlar Dünyaya Bakışımızı Nasıl Belirliyor?. çev. A. Babacan, İstanbul: Metis Yayınları, 2008.
• Said, Edward W. Kültür ve Direniş: David Barsamian’la Konuşmalar, çev. O. Akınhay, İstanbul: Agora Kitaplığı, 2009.
• Said, Edward W. Şarkıyatçılık: Batı’nın Şark Anlayışları, çev. B. Ülner, İstanbul: Metis Yayınları, 7. Basım, 2013.
• Said, Edward W. Yersiz Yurtsuz: Anılar, çev. A. Ülçer, İstanbul: Metis Yayınları, 2. Basım, 2014.
• Said, Edward W. Sürgün Üzerine Düşünceler, çev. S. Özer, Ankara: Hece Yayınları, 2015.
• Said, Edward W. İktidar, Siyaset ve Kültür, çev. S. Özer, Ankara: Hece Yayınları, 2016a.
• Said, Edward W. Kültür ve Emperyalizm, çev. N. Alpay, , İstanbul: Hil Yayın, 4. Basım, 2016b.
• Shils, Edward. The Intellectuals and the Powers: Some Perspecives for Comparative Analysis, Comparative Studies in Society and History, 1/1 (1958), p. 5-22.
• Smith, Neil. Chomsky: Ideas and Ideals. Cambridge, UK; New York, NY: Cambridge University Press, 1999.
• Ülgener, Sabri F. Zihniyet, Aydınlar ve İzm’ler, Ankara: Mayaş Yayınları, 1983.
• Williams, Raymond. Anahtar Sözcükler: Kültür ve Toplumun Sözvarlığı. Çev. S. Kılıç. İstanbul: İletişim Yayınları, 5. Basım, 2012.