XVI. YÜZYILDAN XIX. YÜZYILA SIRAVOLOS KAZASININ NÜFUS VE İSKANI

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 2, 671 - 700, 31.12.2023

Murat Alandağlı

https://doi.org/10.26791/sarkiat.1338762

Öz

Sıravolos, günümüzde ülkemizin en önemli turizm merkezlerinden bir olan Bodrum ve havalisinin XVI. yüzyıldan XIX. yüzyıla kadar Osmanlı idarî taksimatındaki ismidir. Toroslar ile Akdeniz kıyı şeridi arasında yerleşime oldukça müsait bir sahada yer almasından dolayı bölge çok köklü bir iskân geçmişine sahiptir. Osmanlı idaresine geçişiyle birlikte Menteşe livasına bağlı bir kaza statüsünü kazanmıştır. Literatürde XVI. ve XIX. yüzyılları hakkında azımsanmayacak kadar çalışma bulunan kazanın, bu iki dönem arası dünyası adeta karanlıktır. Çalışmanın öncül maksatlarından biri bölgenin bu karanlık dönemine dair bir perde aralamaktır. İkincisi ise XVI. yüzyıldan XIX. yüzyıla seyreden zaman sürecinde Sıravolos kazasındaki iskân kararlılığı ve demografik değişimi mümkün olabildiğinde ortaya koyabilmektedir. Bunun yanı sıra bölgenin Osmanlı İmparatorluğu’nun XVI. yüzyıldan XIX. yüzyıla giden süreçte yaşamış olduğu Celâli İsyanları, kuraklık, iklim değişikliği, uzun sefer, savaş ekonomisi, iskân faaliyetleri ve ticaret politikaları vb. olaylardan etkilenip etkilenmediği sorusunun da cevabı aranmıştır. Bu nedenle çalışma ne salt bir tahrir, avarız ne de nüfus ve temettuat kayıtlarına dayanmaktadır. Daha ziyade bu kaynak türlerinin tetkiki ile Sıravolos kazasının iskân birimleri, oluşum ve değişimleri ile nüfus yapılarına dair elde edilen bulgulara bağlı uzun erimli, dönemli bir çalışma özelliği taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sıravolos, Bodrum, Tahrir, Avarız, Nüfus ve Temettuat defterleri

Kaynakça

• Akbal, Fazıla, “1831 Tarihinde Osmanlı İmparatorluğunda İdari Taksimat ve Nüfus”, Belleten, Cilt XV, Sayı 60, 1951, 617-628.
• Akdağ, Mustafa, “Celâli İsyanlarından Büyük Kaçgunluk, 1603-1606”, Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, 1964, 1-49.
• Alandağlı, Murat, “Sıravolos Kazasının XVII. ve XVIII. Yüzyıl Dünyasından Bir Kesit”, Yeni Çağ Tarihi, Bidge Yayınları, Aralık, 2023.