Mısır’daki Türk Edebiyatı

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 1, 543 - 552, 30.06.2024

Mahmud Şuş Ahmet Gemi

https://doi.org/10.26791/sarkiat.1451748

Öz

Türk kültürünün Mısır edebiyatına, özellikle de modern edebiyata olan etkisini görmemek mümkün değildir. Memlük devletinin yıkılmasıyla birlikte Mısır, modern çağa değin üç asır boyunca Osmanlı İmparatorluğunun bir parçası olarak kalmıştır. Türk edebiyatı eski Oğuz, İslam ve Batı kültüründen ilham alırken Mısır edebiyatı, fen ve edebiyat alanında kültürel ve Doğu kimliğini göstermek için eski Firavunî, Arap ve İslamî kültürden beslenmiştir. Batı’nın etkisi ile gelişerek farklı edebî formlara sahip olması veya bu formların gelişimi yönüyle modern Mısır ve Türk edebiyatı neredeyse aynıdır.
Bu çalışmada, Türklerin genelde Araplar, özelde ise Mısır ile olan ilişkisi irdelenmektedir. Türk-Mısır siyasî ilişkilerinin edebiyata olan etkisi ve bu etkinin akademik eserlerdeki tezahürü ile temel eğitim müfredatlarındaki tesiri incelenmiştir. Daha sonra Türk ve Mısır edebiyatını birbirine yaklaştıran veya uzaklaştıran etkenler ele alınmış ve Türk edebiyatının Mısır’a intikali, Mısır’daki Türkçe yayınlar ile seyahat, yolculuk ve eğitim yoluyla bu iki toplumun etkileşiminden bahsedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arap kültürü, Türk kültürü, Arap dili ve edebiyatı, Türk dili ve edebiyatı, Mısır edebiyatı

Turkish Literature in Egypt

Öz

The influence of Turkish culture on Egyptian literature, especially modern literature, cannot be overlooked. With the collapse of the Mamluk state, Egypt remained a part of the Ottoman Empire for three centuries until the modern era. While Turkish literature draws inspiration from ancient Oghuz, Islamic, and Western cultures, Egyptian literature has been nourished by ancient Pharaonic, Arab, and Islamic cultures to demonstrate its cultural and Eastern identity in the fields of science and literature.
Developing under the influence of the West and evolving into various literary forms, modern Egyptian and Turkish literature are almost parallel in terms of their development of literary forms. This study examines the relationship between Turks and Arabs in general, and specifically with Egypt. It investigates the impact of Turkish-Egyptian political relations on literature, as well as their manifestation in academic works and their influence on basic educational curricula. Subsequently, factors that bring Turkish and Egyptian literature closer or drive them apart are discussed, along with the transmission of Turkish literature to Egypt, the presence of Turkish publications in Egypt, and the interaction between these two communities through travel, journeys, and education.

Anahtar Kelimeler

Arab culture, Turk culture, Arabic language and literature, Turkish language and literature, Egypt literature

الأدب التركي في مصر

Öz

لا يمكن تجاهل إسهام الثقافة التركية في المشهد الأدبي المصري ولاسيما الحديث. فقد بقيت مصر جزءًا من الإمبراطورية العثمانية لمدة ثلاثة قرون منذ سقوط الدولة المملوكية وصولاً إلى العصر الحديث. وبينما يستمد الأدب التركي إلهامه من التقاليد الأوغوزية والإسلامية والغربية، يتغذى الأدب المصري من التراث الفرعوني والعربي والإسلامي ليظهر الثقافة والهوية الشرقية وتأثيراتها على الفن والأدب. ويكاد يتشابه العصر الحديث للأدب التركي والمصري في كثير من الأمور، سواء من خلال الفنون الأدبية المختلفة أو من خلال التطور في شكل هذه النصوص ودخول اللمسة الغربية عليها.
ونتناول في هذا البحث علاقة الأتراك بالعرب عامة ومصر خاصة، ثم تأثير العلاقات التركية المصرية السياسية على الحياة الأدبية، مع ذكر نماذج لهذا التأثير في الكتب الأكاديمية وكذلك المناهج التعليمية للمرحلة الأساسية من التعليم. ثم نذكر عوامل التقارب والتباعد بين الأدبين التركي والمصري، ثم انتقال الأدب التركي إلى مصر والمنشورات التركية في مصر، والتأثير والتأثر بالسفر والرحلات والتعليم.

Anahtar Kelimeler

ثقافة العربية, ثقافة التركية, اللغة العربية, الأدب العربي, الأدب التركي, الأدب المصري

Kaynakça

• Abdellî, Abdülkadir. Türkiya bi-uyûnî. Haz. M. Hakkı Suçin, 1. Baskı. İstanbul: Maysaloon li’sekâfe ve’n-neşr, 2018.
• Abdullah, Bedîa Muhammed. el-Edebü’t-Türkiyyü’l-Osmanî. 1. Baskı. Kahire: Dârü’s-sekâfiyye, 2007.
• Abdüladil. el-Edebü’t-Türkî el-Osmanî. Kahire: ed-Dârüs-sekâfe li’n-neşr, 2007.
• Alşibli, İbrahim. Mohammad Hakki Suçin Mütercîmen, Rimak International Journal of Humanities and Social Science, İstanbul, 5/1 (2023) 2-19.
• Dayf, Şevkî. el-Edeb’l-Arabî el-Muasır fî Mısır. Kahire: Dârü’l-maarif, 1992.
• Kilânî, M. Seyyid. el-Edebü’l-Misrî fî Zilli’l-hükmi’l-Osmânî. 1. Baskı. Kahire: Dârü’l-feracânî, 1965.
• Kitâbü’d-dirâti’l-ictimâiyye, es-Safü’s-sâlisi’l-i’dâdî. Kahire: Dârü’l-kütüb’il-camiiyye, 2020.
• Köprülü, M. Fuad. Târîhü’l edebi’t-Türkî. trc. Abdullah Ahmed İbrahim el-Garb, 1. Baskı. Kahire: el-Merkezü’l-kavmî li’t-terceme, 2010.
• el-Mısrî, Hüseyin Mücîb. Târîhü’l-edebi’t-Türkî. 1. Baskı. İsmailiyye: Matbaatü’l-fikr, 1951.
• el-Mısrî, Hüseyin Mucîb. Sılatü Beyne’l-Arab ve’l-Furs ve’t-Türk. Kahire: ed-Dârüs-sekâfe li’n-neşr, 2001.
• el-Muhammed, Mahmud. İstikbâlü’l-edebi’t-Türkî el-hadîs fi’l-vatani’l-Arabî. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi, 2023.
• Nesin, Aziz. Fî İhdâ’d-düvel. trc. Abdülkadir Abdellî, 1. Baskı. Halep: Dârü’r-râzî, 1990.
• en-Niklâvî, Fethî Abdülmûtî. “Bidâyetü’t-t’sîri’l-İslâmî fi’l-edebi’t-Türkî.” Meceletü’l-âdâb, Camiatu Bağdât, s. 29, 1980.
• er-Rafiî, Abdürrahman. Asru Muhammed Ali. 5. Baskı. Kahire: Darü’l-maarif, 1989.