Rekabet stratejilerinin firma performansına etkisi

Yıl 2023, , 111 - 118, 31.12.2023

Kürşad Seçkin Karahan , Abdulkadir Gümüş

https://doi.org/10.47542/sauied.1382336

Cited By: 1

Öz

Amaç: Firmalarda uygulanan rekabet stratejilerinin firma performansına etkisini ortaya koymak ve rekabet avantajında hangi stratejinin daha fazla tercih edildiğini belirlemektir.

Yöntem: Araştırmanın örneklemi Van’da faaliyet gösteren 359 adet KOBİ’den oluşmaktadır. Firmalar hakkındaki bilgiler anket yöntemi ile toplanmış ve analizler SPSS 23 ve AMOS 24 ile yapılmıştır. Veri analizleri için firmaların özelliklerine ilişkin tanımlayıcı frekans analizleri yapılmış, normallik dağılımı analizi, doğrulayıcı faktör analizi, korelasyon ve regresyon analizleri kullanılmıştır.

Bulgular: Rekabet stratejilerinin (𝑅2=0,10; F=39,71; p<0,001) firma performansı üzerine pozitif yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin olduğu (β=0,316; p=0,000) belirlenmiştir. Porter’ın rekabet stratejileri boyutlar düzeyinde incelendiğinde, maliyet liderliği stratejisinin (𝑅2=0,085; F=33,09; p<0,001) firma performansı üzerine pozitif yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin olduğu (β=0,291; p=0,000), farklılaştırma stratejisinin (𝑅2=0,006; F=2.26; p>0,005) firma performansı üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olmadığı (β=0,079; p=0,134), odaklanma stratejisinin (𝑅2=0,024; F=8,89; p<0,005) firma performansı üzerine pozitif yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı bir etkiye sahip olduğu (β=0,156; p=0,003) belirlenmiştir.

Sonuç: Porter’ın rekabet stratejilerinin KOBİ’lerde uygulanmasının firma performansını artırdığı ve bu stratejilerden rekabet avantajında en fazla tercih edileninin maliyet liderliği stratejisi olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rekabet Stratejileri, Firma Performansı, Rekabet Avantajı, KOBİ

The impact competitive strategies on firm performance

Öz

Aim: The aim of the research is to reveal the effect of competitive strategies implemented in companies on company performance and to determine which strategy is used more in competitive advantage.

Method: The sample of the research consists of 359 SME’s operating in Van. Information about the companies was collected by survey method and analyzes were made with SPSS 23 and AMOS 24. Descriptive frequency analyzes were conducted regarding the characteristics of the companies, and normality distribution analysis, confirmatory factor analysis, correlation and regression analyzes were used.

Findings: It was determined that competetive strategies (R2=0.10; F=39.71; p<0.001) had a positive and statistically significant effect on company performance (β=0.316; p=0.000). When Porter's competitive strategies are examined at the dimension level, it is seen that the cost leadership strategy (R2=0.085; F=33.09; p<0.001) has a positive and statistically significant effect on firm
performance (β=0.291; p=0.000), differentiation strategy (R2=0.006; F=2.26; p>0.005) did not have a significant effect on firm performance (β=0.079; p=0.134), focus strategy (R2=0.024; F=8.89; p<0.005) was determined to have a positive and statistically significant effect on company performance (β=0.156; p=0.003).

Results: It has been concluded that the application of Porter's competitive strategies in SMEs increases company performance and that the most preferred of these strategies in competitive advantage is the cost leadership strategy.

Anahtar Kelimeler

Competitive Strategies, Firm Performance, Competitive Advantage, SME

Kaynakça

• Acar, A. Z. (2010). Lojistik yeteneklerin strateji-performans ilişkisi üzerindeki rolü: KOBİ’ler üzerine bir saha araştırması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4), 1-21.
• Anolay, R. M. (2015). Algılanan rekabet güçleri, rekabet stratejisi ve organizasyonel performans ilişkisi: Türkiye otelcilik endüstrisi uygulaması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Arıkan, Ö. U. (2021). Organizasyonların örgütsel performansının artırılmasında rekabet stratejilerinin etkisi, girişimciliğin aracılık rolü: Mersin bölgesi işletmelerinde bir uygulama [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Toros Üniversitesi.
• Barca, M. ve Esen, Ş. (2012). Rekabet avantajı sağlamada ve sürdürmede stratejik yaklaşımlar. E-Journal of New World Sciences Academy, 7(2), 89-107.
• Bateman, T. S. ve Snell, S. A. (2016). Yönetim, Üçüncü Basımdan Çeviri (Çev. Ed. S. Besler, C. Erbil). Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Bingöl, D., (2018). İnsan Kaynakları Yönetimine Giriş. Atılhan Naktiyok (Ed.), İnsan Kaynakları Yönetimi içinde (s. 4-28). Erzurum: Atatürk Üniversitesi AÖF Yayını.
• Bulut, Ç. (2007). Stratejik oryantasyonlar ve firma performansı [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü.
• Bulut, Ç., Pırnar, İ, Seçkin Halaç, D. ve Öztürk, A. D. (2013). Girişimsel pazarlamanın firma performansına etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 209-232.
• David, F. R. (2011). Strategic Management Concepts and Cases (Thirteenth Edition). New Jersey: Prentice Hall. Eldring, J. (2009). Porter´s (1980) Generic Strategies, Performance and Risk (An Empirical Investigation with German Data). Hamburg: Diplomica Verlag.
• Ensari, M. Ş., (2013). Kobi’lerin işbirliği faaliyetlerinin, uyguladıkları rekabet stratejileri ile performansları arasındaki ilişkiye etkisi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Eren, E. ve Özdemirci, A. (2018). Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası. Beta Yayınevi, İstanbul.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (Felsefe-Yöntem-Analiz) (5. Baskı). Seçkin, Ankara.
• Hill, C. W. L. ve Jones, G. R. (2013). Strategic Management (An Integrated Approach) (10th edition). South-Western: Cengage Learning.
• Hitt, M. A., Ireland, R. D. ve R. E. Hoskisson. (2009). Strategic Management: Competitiveness and Globalization (Concepts and Cases) (8th Edition). South Western: Cengage Learning.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Pegem Yayınları, Ankara.
• Kamaşak, R. (2010). Jenerik rekabet stratejilerinin işletme karlılığı ve pazar performansına etkileri. Yönetim, 21(65), 47-64.
• Karakaş, B. ve Ak, R. (2003). Kamu Yönetiminde Performans Yönetimi Önemlimidir?. Kamu Yönetiminde Kalite 3. Ulusal Kongresi Bildirileri, Ankara: TODAİE Yayınları No: 319, 337-351.
• Keskin, H., Zehir, S. ve Ayar, H. (2016). Pazar yönelimi ve firma performansı ilişkisi: Farklılaştırma stratejisinin aracı rolü. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 17(1), 111-127.
• Kotha, S., ve Vadlamani, B. L. (1995). Assessing generic strategies: an empirical investigation of two competing typologies in discrete manufacturing industries. Strategic Management Journal, 16(1), 75–83.
• Peker, A. A., Özdemir, Ş., Kerse, G. ve Arsu, T. (2016). Porter’ın jenerik rekabet stratejileri ve performans ilişkisi; Aksaray ili organize sanayi bölgesi örneği, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(5), 11-22.
• Porter, M. E. (1998). Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance. Free Press, New York.
• Porter, M. E. (2008). Rekabet Stratejisi Sektör ve Rakip Analizi Teknikleri (Çev. G. Ulubilgen). Sistem Yayıncılık, İstanbul.
• Robert, A. ve Loice, G. (2014). The relationship between competitive strategies and firm performance: A case of mobile telecommunication companies in Kenya, International Journal of Economics, Commerce and Management, 2(9).
• Tabachnick, B., G. ve Fidell, L., S. (2013). Using Multivariate Statistics. Allyn and Bacon, Boston. Ülgen, H. ve Mirze, S. K. (2004). İşletmelerde Stratejik Yönetim. Literatür Yayıncılık, İstanbul.
• Yamin, S., Mavondo, F., Gunasekaran, A. ve Sarros, J. C. (1997). “A study of competitive strategy, organizational ınnovation and organizational performance among australian manufacturing companies. International Journal of Production Economics, 52, 161-172.
• Yıldız, Ö. (2021). Örgütlerde rekabet stratejilerinin örgütsel performansa etkisinin liderlik tarzları ve liderlik görevleri bağlamında incelenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.