Developments in accounting practices and Ottoman fiscal order in the Bayezid II Period: income and expense of Fatih Mosque and Immaret's facilities

Yıl 2020, , 107 - 111, 31.12.2020

Fırat Altınkaynak

https://doi.org/10.47542/sauied.827160

Öz

Some political developments that took place during the Bayezid II period brought some structural arrangements regarding the economic and fiscal order. The need for recording and auditing that emerged with these developments enabled the development of the accounting practices of the Ottoman Empire during the reign of Sultan Mehmed the Conqueror to continue in the period of Bayezid II. In this study, it is aimed to emphasize the place and importance of the Ottoman Empire in the historical process of accounting in line with the developments in the period of Bayezid II. In line with this purpose, in this study, the developments in the government accounting system in parallel with the commercial life and fiscal structure during the Bayezid II period were discussed in general terms. Afterwards, the foundation records of Fatih Mosque and Imaret's Facilities were examined and the income and expenses of the foundation for the years 1489-1490 were classified and the situation of these income-expenses in today's financial reporting frameworks was discussed.

Anahtar Kelimeler

Accounting History, Accounting Practices of the Ottoman State, Income and Expense of Fatih Mosque and Immaret's

II. Bayezid Dönemi muhasebe uygulamaları ve Osmanlı mali düzeninde yaşanan gelişmeler: Fatih Camii ve İmareti tesislerinin gelir giderleri

Öz

II. Bayezid döneminde yaşanan bir takım siyasi gelişmeler, iktisadi ve mali düzene ilişkin bazı yapısal düzenlemeleri beraberinde getirmiştir. Bu gelişmelerle birlikte ortaya çıkan kayıt ve denetim ihtiyacı ise Osmanlı Devleti muhasebe uygulamalarında Fatih Sultan Mehmed döneminde kaydedilen gelişmenin II. Bayezid döneminde de devam etmesini sağlamıştır. Bu çalışmada II. Bayezid dönemindeki gelişmeler doğrultusunda muhasebenin tarihsel sürecinde Osmanlı Devleti’nin yeri ve öneminin vurgulanması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada öncelikle II. Bayezid dönemindeki ticari hayat ve mali yapı paralelinde devlet muhasebe düzenindeki gelişmelere genel hatları ile değinilmiştir. Daha sonra Fatih Camii ve İmareti Tesislerinin vakıf kayıtları incelenerek vakfın 1489-1490 yıllarına ait gelir ve giderleri sınıflandırılmış ve bu gelir-giderlerin günümüz finansal raporlama çerçevelerindeki durumu ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Tarihi, Osmanlı Devleti Muhasebe Uygulamaları, Fatih Camii ve İmareti Tesislerinin Gelir Giderleri

Kaynakça

• Barkan, Ö. L. (1963). Fatih Cami ve İmareti Tesislerin 1489-1490 Yıllarına Ait Muhasebe Bilançoları. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, (43)1, 297-341.
• Güvemli, O. (1998). Türk Devletleri Muhasebe Tarihi, Osmanlı İmparatorluğu (Tanzimat’a Kadar) 2. Cilt. İstanbul: Avcıol Yayınları.
• Güvemli, O., Toraman, C., ve Güvemli B.. (2015). State Accounting In the Ottoman Empire –Anatolian Accounting Recording Culture- Fist Edition. Ankara: Public Oversight Accounting and Auditing Standarts of Board of Turkey.
• Halaçoğlu, Y. (1991). X1V-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilâtı ve Sosyal Yapı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İnalcık, H. (2009). Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi Üzerinde Arşiv Çalışmaları, İncelemeler. 4. Baskı, İstanbul: Eren Yayıncılık.
• İnalcık, H. (2015). Devlet-i ‘Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar – I, Klasik Dönem (1302-1606) Siyasal, Kurumsal ve Ekonomik Gelişim. 55. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Küçüker, M. (2019). XV. Yüzyıl Osmanlı Devleti Muhasebe Uygulamalarında Yaşanan Gelişmeler: Muhyeddin Muhammed’in Mecma‘ü’l-Kavâ‘id Adlı Eseri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü.
• Küçüker, M., Can, A.V. ve Demirci, Ş. D. (2018). Muhasebe Denetim Tarihinde İki Önemli Kadın: Chrıstıne de Pısan ve Ayşe Sultan. 5. Uluslararası Muhasebe ve Finans Araştırmaları Kongresi (ICAFR’18) Bildiriler Kitabı. 599-607.
• Öztürk, Y. (1999). Osmanlı Klâsik Sisteminin Teşekkülü ve Çözülüşü. Türkiye Günlüğü Dergisi, 58, 133-136.
• Öztürk, Y. (2000). Osmanlı Hâkimiyetinde Kefe 1475-1600. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi.
• Sayar, N. (1978). Türkiye İmparatorluk Dönemi Mali Olayları. İstanbul: İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Nihad Sayar Yayın ve Yardım Vakfı Yayınları.
• Taş, H. (2010). Osmanlı Maliyesinde “Bedel” Uygulaması Üzerine Bir Değerlendirme. İkinci İktisat Tarihi Kongresi Bildiriler -1, Elazığ: Fırat Üniversitesi Yayınları.
• Uluçay, Ç. (1959). Bayazıd II.’nin Aliesi. Tarih Dergisi / Turkish Journal of History 10 (14), 104-124.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1983). Osmanlı Tarihi 2. Cilt. 4. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.