Yiyecek İçecek İşletmelerinde Yapay Zekâ Tabanlı Pazarlama

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 197 - 210, 31.12.2024

Salim İbiş

https://doi.org/10.47542/sauied.1510772

Öz

Teknolojide yaşanan gelişmeler pazarlama faaliyetlerini derinden etkilemektedir. Özellikle devrim niteliğindeki yapay zekâ teknolojisi pazarlama faaliyetlerinde büyük değişimler ve dönüşümler meydana getirmektedir. Yiyecek içecek işletmeleri de bu gelişmelerden etkilenmektedir. Bu çalışmanın amacı yiyecek içecek işletmelerinin pazarlama faaliyetlerinde yapay zekâ kullanımının mevcut durumunu ortaya koymak ve literatür temelinde gelecek perspektifleri sunmaktır. Bu kapsamda pazarlama karmasının dört temel unsuru olan ürün (Product), fiyat (Price), dağıtım (Place) ve tutundurma (Promotion) açısından yiyecek içecek işletmelerinde yapay zekâ kullanım durumu incelenmiştir. Çalışma sonuçları; yiyecek içecek işletmelerindeki yapay zekâ tabanlı pazarlama faaliyetleri ile ürün ve hizmetlerde kişiselleştirme yapılabileceğini, dinamik fiyatlandırma uygulanabileceğini, en uygun dağıtım zamanının ve yönteminin belirlenebileceğini, kişiye özgü tutundurma faaliyetleri yürütülebileceğini göstermektedir. Bu araştırmanın yiyecek içecek işletmelerindeki pazarlama faaliyetlerinin yapay zekâ temelinde ele alması açısından literatüre katkı sağlayacağı ve gelecekte bu alanda yapılacak çalışmalara rehberlik edeceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yapay Zekâ, Yiyecek İçecek İşletmeleri, Yiyecek İçecek Pazarlaması

Artificial Intelligence Based Marketing in Food and Beverage Businesses

Öz

Developments in technology deeply affect marketing activities. Especially revolutionary artificial intelligence technology brings about major changes and transformations in marketing activities. Food and beverage businesses are also affected by these developments. The aim of this study is to reveal the current status of artificial intelligence use in marketing activities of food and beverage businesses and to present future perspectives based on literature. In this context, the use of artificial intelligence in food and beverage businesses was examined in terms of the four basic elements of the marketing mix: product, price, place and promotion. The study results show that with artificial intelligence-based marketing activities in food and beverage businesses, personalization can be made in products and services, dynamic pricing can be applied, the most appropriate distribution time and method can be determined, and personalized promotional activities can be carried out. It is thought that this research will contribute to the literature in terms of addressing marketing activities in food and beverage businesses on the basis of artificial intelligence and will guide future studies in this field.

Anahtar Kelimeler

Artificial Intelligence, Food and Beverage Businesses, Food and Beverage Marketing

Kaynakça

• Bozpolat, C. (2024). Yapay zekâ pazarlama teknolojisinin çevrimiçi satın alma niyetine etkisinde algılanan risk ve güvenin rolü. KOCATEPEİİBFD, 6 (Özel Sayı), 1-16.
• Cesur, M., & Armutcu, B. (2023). Yapay zekanın yeşil ürün satın alma davranışına etkisi. Kamu Ekonomisi ve Kamu Mali Yönetimi Dergisi, 3(2), 39-54.
• Çallı, L., & Çallı, B. A. (2021). Hizmet sektöründe dijital dönüşüm: Yapay zekâ ve robot teknolojileri. G. Koca, & Ö. Eğilmez içinde, Dijital Dönüşüm ve İşletmecilik (s. 111-121). İstanbul: Efe Akademi.
• Çerkez, M., & Kızıldemir, Ö. (2020). Yiyecek–içecek işletmelerinde yapay zekâ kullanımı. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2), 1264-1278.
• Dkimpe, M. G. (2020). Retailing and retailing research in the age of big data analytics. International Journal of Research in Marketing, 37(1), 3-14.
• Eriç, A., Özgür, E. G., Asker, Ö. F., & Bekiroğlu, N. (2024). ChatGPT ve sağlık bilimlerinde kullanımı. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(1), 176-182.
• Fetzer, J. H. (1990). Artificial Intelligence: Its Scope and Limits. Netherlands: Kluwer Academic Publisher.
• George, S. M., Sasikala, B., Gowthami, Sopna, P., Umamaheswari, M., & Dhinakaran, D. P. (2024). Role of artificial intelligence in marketing strategies and performance. Migration Letters, 21(4), 1589-1599.
• Göktaş, L. S. (2023). The role of ChatGPT in vegetarian menus. Tourism and Recreation, 5(2), 79-86.
• Gür, Y. E. (2022). Yapay zekâ ve pazarlama ilişkisi. Fırat Üniversitesi. İİBF Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(2), 131-148.
• Haleem, A., Javaid, M., Qadri, M. A., Singh, R. P., & Suman, R. (2022). Artificial intelligence (AI) applications for marketing: A literature-based study. International Journal of Intelligent Networks, 3, 119-132.
• Hassabis, D., Kumaran, D., Summerfield, C., & Botvinick, M. (2017). Neuroscience-Inspired Artificial Intelligence. Neuron, 95(2), 245-258.
• Huang, M.-H., & Rust, R. T. (2021). A strategic framework for artificial intelligence in marketing. Journal of the Academy of Marketing Science, 49, 30-50. https://doi.org/10.1007/s11747-020-00749-9
• İbiş, S. (2019). Turizm endüstrisinde robotlaşma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3), 403-420.
• Jain, P., & Aggarwal, K. (2020). Transforming marketing with Artificial Intelligence. International Research Journal of Engineering and Technology (IRJET), 7(7), 3964-3976.
• Jarek, K., & Mazurek, G. (2019). Marketing and Artificial Intelligence. Central European Business Review, 8(2), 46-55. doi:10.18267/j.cebr.213
• Kamran, H. (2021). Pazarlamada Yapay Zekanın Kullanımı: Yapay Zekâ Pazarlama Araçlarının Tüketici Kabulüne İlişkin Bir Araştırma. Bursa Uludağ Üniversitesi SBE (Yüksek Lisans Tezi).
• Kaya, A., & Kavuran, T. (2014). Pazarlama açısından ambalaj tasarımında renk olgusu ve yapay zekâ ile olan ilişkisi. Aydın Sanat, 10(9), 51-69.
• Khan, R. (2021). Artificial Intelligence and Machine Learning in Food Industries: A Study. Journal of Food Chemistry & Nanotechnology, 7(3), 60-67. https://doi.org/10.17756/jfcn.2021-114
• Kılınç, E. (2023). İşletmelerde yapay zekâ alanında scopus veritabanında yapılan çalışmaların bibliyometrik olarak analizi. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 6(4), 1185-1198.
• Kuruca, Y., Üstüner, M., & Şimşek, I. (2022). Dijital pazarlamada yapay zekâ kullanımı: Sohbet Robotu (Chatbot). Medya ve Kültür Dergisi, 2(1), 88-113.
• McCarthy, J. (2004). What is Artificial Intelligence. 2-14.
• McCarthy, Jerome, E., Shapiro, S. J., & Perreault, W. D. (1979). Basic marketing. Irwin.
• Mucuk, İ. (2012). Pazarlama İlkeleri. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Mucuk, İ. (2013). Modern İşletmecilik. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Murgai, A. (2018). Transforming digital marketing with artificial intelligence. International Journal of Latest Technology in Engineering, Management & Applied Science (IJLTEMAS), VII(IV), 259-262.
• Nanayakkara, N. W. O. K. D. S. P. (2020). Application of artificial intelligence in marketing mix: A conceptual review. Proceedings of the International Conference on Business & Information (ICBI), (530-542). Sri Lanka.
• Özgen, E., & Tiryaki, E. Y. (2024). Halkla ilişkiler alanında kullanılabilecek yapay zekâ destekli araçlar üzerine bir inceleme. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (e-gifder), 12(1), 88-122.
• Özizer, H. (2024). Yapay zekânın faydaları ve zararları üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırma Dergisi, 11(104), 336-348.
• Sağtaş, S. (2023). Yapay zekâ uygulamalarının e-ticarette kullanımı. T. Yolcu, & K. Özkaynar içinde, Yapay Zekâ ve Pazarlama (47-60). Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
• Sökmen, A. (2014). Yiyecek İçecek Hizmetleri Yönetimi ve İşletmeciliği. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Şenyapar, H. N. (2024). Üretken yapay zekâ ve pazarlama stratejileri: SWOT analizi perspektifi. R&S- Research Studies Anatolia Journal, 7(1), 72-96.
• Ulema, Ş., & Kaymaz, E. (2021). Pazarlama ve Yiyecek İçecek Pazarlaması. Ş. Ulema içinde, Yiyecek İçecek Pazarlaması. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Ülker, M. (2021). Gastronomide Modern Teknolojiler. G. Yılmaz, & A. Şahin içinde, Gastronomi Turizminde Yeni Eğilimler. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Verma, S., Sharma, R., Deb, S., & Maitra, D. (2021). Artificial intelligence in marketing: Systematic review and future research direction. International Journal of Information Management Data Insights.
• Yılmaz, A. (2023). Yapay Zekâ Eğitim Kitabı. Kodlab.
• Yılmazel, S. E. (2022). Dijital Pazarlama Yönetimi. B. Göktaş, & Ç. Demir içinde, Dijital İnsan Kaynakları Pazarlaması. İstanbul: Efe Akademi.