Evaluation of Banks in Terms of Financial Performance and Solvency

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 179 - 196, 31.12.2024

Emrah Öget

https://doi.org/10.47542/sauied.1575626

Öz

In this study, the financial performance and solvency of banks were analysed for the years 2021-2023 using TOPSIS and Bankometer models. As a result of the research, it was found that the performance of banks decreased in 2022. It was observed that this decline was caused by a decrease in banks' financial assets and loans granted and an increase in short-term liabilities. In 2023, bank performance started to increase again. It is thought that the practice of exchange rate protected deposits and the transition to Turkish lira with the increase in the policy rate had a positive impact on bank performances. Moreover, it is understood that the most important ratio in terms of bank performance is liquid assets/short-term liabilities. Furthermore, it was found that the solvency of all banks was high in the relevant periods. It is also noted that the solvency of all banks was high in the relevant periods. One of the important results of the study is that there is not a complete harmony between financial performance and solvency, but banks with high performance scores also have high solvency scores.

Anahtar Kelimeler

TOPSIS, Bankometer, Financial Performance, Solvency

Bankaların Finansal Performans ve Borç Ödeme Gücü Açısından Değerlendirilmesi

Öz

Bu çalışma ile bankalarının finansal performansları ve ödeme güçleri 2021-2023 yılları için TOPSIS ve Bankometer modelleri ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda banka performanslarının 2022 yılında düştüğü ortaya konulmuştur. Bu düşüşün bankaların finansal varlıkları ile kullandırılan kredilerde bir azalma ve kısa vadeli yükümlülüklerde bir artış nedeniyle ortaya çıktığı görülmüştür. 2023 yılında ise banka performansları tekrar yükselişe geçmiştir. Kur korumalı mevduat uygulaması ve politika faizindeki artışla Türk Lirasına geçiş sürecinin banka performanslarına da olumlu olarak etki ettiği düşünülmektedir. Ek olarak banka performansları açısından en önemli rasyonun Likit Aktifler/Kısa Vadeli Yükümlülükler olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca ilgili dönemlerde tüm bankaların borç ödeme güçlerinin yüksek olduğu tespit edilmiştir. Finansal performans ile ödeme gücü arasında tam bir uyumun olmadığı, ancak performans puanı yüksek olan bankaların ödeme güçlerinin de yüksek olduğu çalışmanın önemli sonuçlarındandır.

Anahtar Kelimeler

TOPSIS, Bankometer, Finansal Performans, Ödeme Gücü

Kaynakça

• Akgül, Y. (2019). Çok kriterli karar verme yöntemleriyle Türk bankacılık sisteminin 2010-2018 yılları arasındaki performansının analizi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(4), 567-582. https://doi.org/10.29106/fesa.655722
• Akın Aksoy, E. E., & Kandil Göker, İ. E. (2018). Bankacılık sektöründe finansal risklerin z-skor ve Bankometer metodları ile tespiti, BİST’te işlem gören ticari bankalar üzerine bir araştırma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(2), 418-438. https://doi.org/10.31460/mbdd.377424
• Aslan, A., Hüseyinoğlu, M., & Budak, C. (2023). İşe alım süreçlerinde aşamalı olarak TOPSIS ve VIKOR yöntemleri uygulanarak iş gören seçimi yapılması, Dicle University Journal of Engineering, 14(1), 113–122. https://doi.org/10.24012/dumf.1254026
• Ayaydın, H., Çam, A. V., Pala, F., & Sarı, Ş. (2018). Türk bankacılık sektöründe performans değerlendirmesi: AHS ve TOPSIS yöntemleri. Global Journal of Economics and Business Studies, 7(13),51-64. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gumusgjebs/issue/38305/324127
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK). (2022). (21.10.2022 - 10389) Kredilerin Amacına Uygun Kullandırılmasına İlişkin 07.07.2022 tarih ve 10265 sayılı Kurul Kararının Revize Edilmesi Hk. Kurul Kararı. https://www.bddk.org.tr/Home/ShowAll_Mevzuat?metin=10389
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK). (2022). Kredi Kullandırımlarına İlişkin 24.06.2022 tarihli ve 10250 Sayılı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu Kararı Hakkında Açıklama. https://www.bddk.org.tr/Duyuru/Detay/951
• Çonkar, K., Elitaş, C., & Atar G. (2011). İMKB kurumsal yönetim endeksi'ndeki (XKURY) firmaların finansal performanslarının TOPSIS yöntemi ile ölçümü ve kurumsal yönetim notu ile analizi. İstanbul Üniversitesi iktisat Fakültesi Mecmuası, 61(1), 81-115. https://dergipark.org.tr/en/pub/iuifm/issue/815/8898
• Daver, G. (2020). TOPSIS yöntemiyle banka performans analizi: CAMELS bileşenleri temelinde bir önerme. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(43), 181-198. https://doi.org/10.31795/baunsobed.671811
• Demireli, E. (2010). TOPSIS çok kriterli karar verme sistemi: Türkiye'deki kamu bankaları üzerine bir uygulama, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1), 101-112. https://dergipark.org.tr/tr/pub/girkal/issue/45195/565962
• Dursun, G. D., & Bozkır, B. (2018). Türkiye’de faaliyet gösteren ticari bankaların aktif kalitesinin TOPSIS yöntemi ile ölçümü. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 3(3), 243-258. https://doi.org/10.30784/epfad.422500
• Erben Yavuz, A. (2023). Finansal sağlamlık: Türk bankacılık sektörünün Bankometer ile incelenmesi. Uluslararası Akademik Birikim Dergisi, 6(Özel Sayı), 317-331. https://doi.org/10.5281/zenodo.10004532
• Eren, Ö., & Uçar, M. (2021, 31 Mayıs-2 Haziran). Covid-19 sürecinde Türk bankacılık sektörünün finansal sağlamlığının analizi: Bankometer yöntemi [Sözlü Bildiri]. Uluslararası Kapadokya Salgın Dönemleri Kongresi. Kapadokya Üniversitesi Yayınları. https://doi.org/10.35250/kun/9786054448180
• Gül, Y. (2021). Entropiye dayalı TOPSIS yöntemi ile bankaların performans değerlendirmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 1-26. https://dergipark.org.tr/tr/pub/usaksosbil/issue/63593/796714
• Gülençer, S. (2020). Türkiye’deki mevduat bankalarının TOPSIS ve VIKOR yöntemleriyle analizi. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 1(1), 1-22. https://dergipark.org.tr/tr/pub/klusbmyo/issue/55653/713744
• İhlas Haber Ajansı (İHA). (2024). Moody’s Şekerbank’ın notlarını üç kademe birden yükseltti [Haber]. https://www.iha.com.tr/istanbul-haberleri/moodys-sekerbankin-notlarini-uc-kademe-birden-yukseltti-101824036#:~:text=Uluslararas%C4%B1%20Kredi%20Derecelendirme%20Kurulu%C5%9Fu%20Moody's%2C%20%C5%9Eekerbank'%C4%B1n%20Uzun%20Vadeli%20TL,g%C3%B6r%C3%BCn%C3%BCmlerini%20ise%20pozitif%20olarak%20belirledi.
• Kanat, E. (2018). Finansal performans ve pay senedi getirileri arasındaki ilişki: BİST30’daki bankalar üzerine bir araştırma. Z. Karacagil ve E. Anaz (Edt.), Sosyal Bilimlerde Güncel Tartışmalar İnsan Çalışmaları 1 (ss. 296–305). Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Kaya, B. (2023). Bankometer metodu ile banka iflas riskinin ölçülmesi: Borsa İstanbul XBANK endeksinde yer alan bankalar üzerine bir inceleme, E. B. Biçer, O. Şanlı. (Edt.). Sosyal, İnsan ve İdari Bilimlerde Güncel Yaklaşımlar 1 (ss. 1397-1415). Duvar Yayınları.
• Kendirli, S., Çıtak, F., & İşleyen, A. (2021). Finansal performansın TOPSIS yöntemi ile belirlenmesi: BIST elektrik gaz ve buhar şirketlerinde uygulanması. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(4), 2321-2334. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.21.10.1644
• Ova, A. (2021). Analyzing financial performance of Turkish deposit banks using TOPSIS method. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (45), 1-13. https://doi.org/10.30794/pausbed.796587
• Ömürbek, N., & Mercan, Y. (2014). İmalat alt sektörlerinin finansal performanslarının TOPSIS ve ELECTRE yöntemleri ile değerlendirilmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 237-266. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ckuiibfd/issue/32902/365511
• Özbek, Ö. E., Hazar, A., & Babuşcu, Ş. (2021). Covıd-19 öncesi ve sonrası Türk bankacılık sektörünün Bankometer yöntemi ile analizi. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(20), 7-26. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ufuksbedergi/issue/67494/1022360
• Özkan, G. (2017). Türkiye’de halka açık özel sermayeli ve kamu sermayeli ticaret bankaları’nın performansları’nın TOPSIS (TOPSIS) yöntemi ile analizi. Alanya Akademik Bakış, 1(1), 47-59. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.310146
• Özkan, T. (2020). Türk bankacılık sektöründe finansal performans ölçmede TOPSIS yönteminin kullanımı: Katılım bankaları üzerine bir uygulama. Maliye ve Finans Yazıları, (113), 47-64. https://doi.org/10.33203/mfy.566714
• Sakarya, Ş., & Karakaş, F. (2021). Türkiye’de bankacılık sektörünün finansal performansının CAMELS ve Bankometer yöntemleriyle incelenmesi. Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi, 6(5), 485-504. https://ijbemp.com/files/99479e41-f256-4e47-b02d-ad9d9b859ba8.pdf
• Sarı, T. (2020). Banka performans ölçümünde TOPSIS ve PROMETHEE yöntemlerinin karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(1), 99-117. https://doi.org/10.16951/atauniiibd.480238
• Shar, A. H., Shah, M. A., & Jamali, H. (2010). Performance evaluation of banking sector in Pakistan: An application of Bankometer. International Journal of Business and Management, 5(9), 81-86. https://doi.org/10.5539/ijbm.v5n9p81
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2023). Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu. https://www.sbb.gov.tr/2023-kahramanmaras-ve-hatay-depremleri-raporu/
• Temizel, F., & Bayçelebi, B. E. (2016). Finansal oranların TOPSIS sıralaması ile yıllık getiriler arasındaki ilişki: Tekstil imalatı sektörü üzerine bir uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 159-170. https://doi.org/10.18037/ausbd.389248
• Tırmıkçıoğlu Çınar, N. (2010). Kuruluş yeri seçiminde bulanık TOPSIS yöntemi ve bankacılık sektöründe bir uygulama. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2010(1), 37-45. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kmusekad/issue/10218/125604
• Türkiye Bankalar Birliği (TBB). (t.y.). İstatistiki Raporlar [Veri]. https://www.tbb.org.tr/tr/bankacilik/banka-ve-sektor-bilgileri/istatistiki-raporlar/59
• Yalçıner, D., & Karaatlı, M. (2018). Mevduat bankası seçimi sürecinde TOPSIS ve ELECTRE yöntemlerinin kullanılması, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 401-423. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/52999/703462
• Yalçınkaya, H. S., & Başaran, N. (2022). TCMB sektörleri finansal performansının TOPSIS yöntemi ile kıyaslanması. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(4), 979-997. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1130794
• Yamaltdinova, A. (2017). Kırgızistan bankalarının finansal performanslarının TOPSIS yöntemiyle değerlendirilmesi. International Review of Economics and Management, 5(2), 68-87. https://doi.org/10.18825/iremjournal.316694
• Yetiz, F. (2021). TOPSIS yöntemi ile TÜRK katılım bankalarının performans analizi ve bankacılıkta risk yönetim politikalarının önemi. Journal of Empirical Economics and Social Sciences, 3(1), 121-138. https://doi.org/10.46959/jeess.899919
• Yıldırım, H., & Yaman, B. O. (2023). Türk bankacılık sektöründe 2018-2022 dönemi sürdürülebilirlik performanslarının ENTROPI, TOPSIS ve ARAS yöntemleri ile analizi. Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 39-48. https://doi.org/10.58588/aru-jfeas.1282893
• Yılmaz, Ö., & Yakut, E. (2021). Entropi temelli TOPSIS ve VIKOR yöntemleri ile bankacılık sektöründe finansal performans değerlendirmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(4), 1297-1321. https://doi.org/10.16951/atauniiibd.874660