The Relationship Between Gender and Perceptions of Ethnic Group Belonging and Adaily Life Practices of Syrian Female University Students in Türkiye

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 55 - 76, 30.06.2024

Enise Özturna

https://doi.org/10.61158/saukad.1356910

Öz

Migration is a phenomenal process that causes significant changes in communities and creates cultural differences. New configurations in line with this process crystallise the differences that emerge in the social, cultural, political and demographic level of the source and destination countries. In this context, the civil unrest in Syria, which has been characterised as one of the world's biggest crises since 2011, turned into a mass migration movement in a short time after 252 people first arrived in Türkiye. Accordingly, the change in Türkiye's immigration policy and the differentiation of the position of Syrians in the country significantly affect the local population. In this direction, the emergence of categorical comparisons in the social interaction processes of the public and the existence of ethnicity-oriented prejudices have led to the emergence of stereotypes about Syrian citizens. In this context, this study aims to determine the effects of the problems experienced before, during and after migration on different groups and institutions and to understand the balance of adaptation, identity and belonging problems within gender patterns. In this direction, a field study was carried out through qualitative interviews with eight Syrian women belonging to Marmara University International Student Community. In line with the findings obtained, it is noteworthy that Syrian women attempted to migrate due to war and harsh living conditions, they experienced gender inequalities in a cultural way both in their own countries and in Türkiye, where stigmatisation became inevitable during the migration process, and accordingly, their perceptions of belonging changed.

Anahtar Kelimeler

Migration, Gender, İdentity, Discrimination, Adaptation

Türkiye'de Suriyeli Kadın Üniversite Öğrencilerinin Etnik Grup Aidiyet Algıları ve Gündelik Yaşam Pratiklerinin Toplumsal Cinsiyet ile İlişkisi

Öz

Göç, topluluklarda belirgin değişimlere neden olan ve kültürel farklılıklar yaratan bir olgusal süreçtir. Bu süreç doğrultusunda yeni yapılandırmalar, kaynak ve hedef ülkenin sosyal, kültürel, siyasal ve demografik düzleminde açığa çıkan farklılıkları belirginleştirmektedir. Bu kapsamda 2011 yılı itibariyle meydana gelen dünyanın en büyük krizlerinden biri olarak nitelendirilen Suriye’de açığa çıkan iç karışıklıklar, Türkiye’ye ilk olarak 252 kişinin gelmesinin ardından kısa zamanda kitlesel bir göç hareketine dönüşmüştür. Buna bağlı olarak Türkiye’nin göçmen politikasının değişmesi ve Suriyelilerin ülkede bulundukları konumun farklılaşması önemli bir biçimde yerel halkı etkilemektedir. Bu doğrultuda kamuoyunun sosyal etkileşim süreçlerinde kategorik karşılaştırmaların açığa çıkması, etnisite odaklı ön yargıların varlığı, Suriyeli vatandaşlar hakkında kalıp yargıların açığa çıkmasına sebebiyet vermiştir. Bu kapsamda bu çalışma, göç öncesi, göç süreci ve göç sonrasında yaşanan problemlerin farklı grup ve kurumlarda yarattığı etkilerin belirlenmesini ve toplumsal cinsiyet kalıpları dahilinde uyum dengesinin, kimlik ve aidiyet problemlerinin anlaşılmasını hedeflemektedir. Bu doğrultuda Marmara Üniversitesi Uluslararası Öğrenci Topluluğuna mensup olan sekiz Suriyeli kadınla nitel yönteme dayalı mülakat aracılığıyla saha çalışması gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda Suriyeli kadınların savaş ve zorlu yaşam koşulları nedeniyle göç etmeye kalkıştıkları, göç sürecinde damgalamaların kaçınılmaz hale geldiği hem kendi ülkelerinde hem de Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini kültürel bir şekilde deneyimledikleri, buna bağlı olarak aidiyet algılarında değişim yaşandığı dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Göç, Toplumsal Cinsiyet, Kimlik, Ayrımcılık, Uyum

Kaynakça

• Amasyalı, G. N. (2021). Patriyarkal kapitalizm kıskacında göçmen kadın olmak: Şanlıurfa’daki Suriyeli kadınların deneyimleri (Yüksek lisans tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Alkan, E, (2019). Habitus nedir? /Sosyoloji ders notu, sosyologer, alındığı adres: https://www.sosyologer.com/bourdieunun-habitus-kavrami-nedir.
• Akyiğit, H. (2017). Türkiye’de ulus devlet inşa sürecinde etnik kimliklerin dönüşümü (Doktora tezi). Sakarya Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Alptekin, D. (2011). Toplumsal aidiyet ve gençlik: Üniversite gençliğinin aidiyeti üzerine sosyolojik bir araştırma (Doktora tezi). Selçuk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Biehl, K., & Danış, D. (2020). Toplumsal cinsiyet perspektifinden kadın araştırmaları, Sabancı Üniversitesi, İstanbul: Su Gender Yayınları.
• Balatongöz, N. (2019). Network toplumlar: Manuel Castells’te teorisi (Yüksek lisans tezi). Mardin Artuklu Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mardin.
• BMMYK. (2017). Fact Sheet: Turkey. UNHRC Türkiye,
• Bourdieu, P. (2017). Karşı ateşler: Neoliberal istilaya karşı direnişe hizmet edecek sözler, çev. Sertaç Canbolat, İstanbul: Sel Yayıncılık. Erişim adresi: http://www.unhcr.org/tr/wpcontent/uploads/sites/14/2017/11/ UNHCRTurkey fact sheet october 2017, erişim tarihi: 08.04.2020.
• Barın, H. (2015). Türkiye’deki Suriyeli kadınların toplumsal bağlamda yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Göç Araştırmaları Dergisi, 1(2), 10-56.
• Bourdieu, P. (2010). Sermaye Biçimleri, akt. Kaplan, M., & Yardımcıoğlu, M. (2020). Alan, habitus ve sermaye kavramlarıyla Pierre Bourdieu. Habitus Toplum Bilim Dergisi, (1), 23-37.
• Castells, M. (2008). Kimliğin gücü. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Castells, M. & Ince, M. (2006). Manuel Castells'le söyleşiler, çev. Ebru Kılıç, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Castler, S., & Miller, M. (2008). Göçler çağı: Modern dünyada uluslararası göç hareketleri, çev. İbrahim Akbulut, Bülent Uğur Bal, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çiçekli, B. (2009). Göç terimleri sözlüğü, göç vakfı, alındığı adres: https://www.goc.gov.tr/files/goc_terimleri(1).pdf.
• Çelik, A. R. (2021). Günahlarımız için başkasını suçlamanın dayanılmaz hafifliği. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 135-154.
• Demirtaş, Ç. A. (2003). Sosyal kimlik kuramı temel kavram ve varsayımlar, Ankara Üniversitesi 1(1). İnternetten İndirilme Tarihi: 19 Haziran 2011 dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/23/665/8472.pdf
• Demirbaş, B. & Akyiğit, H. (2018). Suriyeli mülteci kadınların entegrasyon sürecinde sosyal ağların olumlu ve olumsuz Etkileri. Muhakeme Dergisi, 1(2), 123-133.
• Dedeoğlu, S. & Ekiz, G., Ç. (2020). Göç teorileri, göçmen emeği ve entegrasyon: Kadınların yeri. Danış, D., & Biehl, K., (Ed)., içinde, Toplumsal cinsiyet perspektifinden Türkiye'de göç araştırmaları, İstanbul: Su Gender Yayınları.
• Doğan, S. (2021). Suriyeli kadınların habitusları üzerinden sosyal etkileşim ve uyum Gaziantep örneği üzerinden (Yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Doğangün, G., & Keysan A. S (2022). Göçün Suriyeli kadınların toplumsal cinsiyet pratikleri üzerindeki etkisi: İmkanlar ve zorluklar. SBF Dergisi, 77(1), 125-150.
• Ersoy, E. (2009). Cinsiyet kültürü içerisinde kadın ve erkek kimliği: Malatya örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(19), 209-230.
• Erdoğan, M. M. (2014). Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal kabul ve uyum araştırması. Ankara: HUGO Yayınları.
• Fien, F. (2005). Almanya’daki Türkler – entegrasyon veya gettolaşma. Erişim adresi: http://www.konrad.org.tr.
• Galtung, J. (1969). Violence, peace, and peace research. International Peace Research Institute, akt. Güngörsen, R. & Şahin, G. (2023). Yapısal şiddet bağlamında başarısız devletler ve terörizm ilişkisi: Yemen ve Suriye örnekleri. Güvenlik Çalışmaları Dergisi, 25 (1), 3-29.
• Güven, S. (2015). Postmodern kimliklerin kurulumu. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 9(1), 266-286.
• Goffman, E. (2020). Reklamlarda toplumsal cinsiyet algısı, çev. Devrim Kılıçer, Fahri Öz, Ankara: Heretik Yayınevi.
• Indra, D. M. (1999). Engendering forced migration: Theory and practice (Vol. 5), berghahn books. Danış, D., & Biehl, K., (Ed)., içinde, Toplumsal cinsiyet perspektifinden Türkiye’de göç araştırmaları, İstanbul: Su Gender Yayınları.
• Jenkins, R. (2016). Sosyal Kimlik. İstanbul: Everest Yayınları.
• Kılıç, R. (2013). Din ve kültür ilişkisi üzerine felsefi ve teolojik bir değerlendirme. Fatsa, M. (Ed.), içinde, Geçmişten Günümüze Giresun’da Dinî ve Kültürel Hayat Sempozyumu I. Giresun: Giresun İl Özel İdaresi Kültür Serisi-2.
• Karasu, M. A. (2016). Şanlıurfa’da yaşayan Suriyeli sığınmacıların kentle uyum sorunları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21 (3), 995- 1014.
• Köroğlu, M, A., & Dural, F. N. (2020). Türkiye’ye göç etmiş Suriyeli kadınların toplumsal cinsiyete ilişkin deneyimleri ve sosyal hizmet. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20 (1), 1-34.
• Karakurt, Z., & Gülerce, H. (2022). “Suriyeli sığınmacı kadınların yaşadığı toplumsal cinsiyete dayalı sorunlar ve belirsizlik.” Pamukkale Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (53), 143-155.
• Keskin, İ. R., (2018). Ötekilik bağlamında Suriyeli kadınlar: Yerel ve ulusal basında Suriyeli kadın temsillerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Bilgi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Nar, M. Ş. (2019). Kültürel kimlik sorunsalı: Göreceli mi? Evrenselcilik mi? Yoksa uzlaşı mı? Antropoloji Dergisi, 37, 72-80.
• Navari, C. (1981). The origins of the Nation-state, the Nation-state: The formation of modern politics. Leonard Tivey. Robertson, M., (Ed). Oxford.
• Öztürk Terzi, A. (2023). Göç edenlerin tanımlanma sorunsalını göç idaresi başkanlığının “misafirimsin” adlı kamu spotu üzerinden okumak. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 1 (57), 38-54.
• Say, Ö. (2017). Çokkültürlülük kavramı ve anlamın çokluğu, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (7).
• Sarı Ertem, H., & Düzgün, A. N. (2021). Uluslararası ilişkiler disiplininde ontolojik güvenlik teorisi: kavram ve literatür odaklı inceleme. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 17(37), 39-83.
• Saygın, S., & Hasta, D. (2018). Göç, kültürleşme ve uyum, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10(3), 312-333.
• Sümer, G. (2019). Türkiye’de lisansüstü eğitime devam eden Suriyeli kadınların sosyal uyumuna toplumsal cinsiyet ve sosyal sermaye merkezli bir bakış (Yüksek lisans tezi). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Şen, H. (2004). Çoklu sadakat ekseninde Türk göçmenleri. Sosyoloji Dergisi, (12), 0-0.
• Tekindal, M., & Uğuz Arsu, Ş. (2020). Nitel araştırma yöntemi olarak fenomenolojik yaklaşımın kapsamı ve sürecine yönelik bir derleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20 (1), 153- 182.
• Tanrıverdi, H. (2018). Din-kültür ilişkisi üzerine bir değerlendirme. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 8(3), 595-601.
• Topak, E. & Çamur, G. (2022). Göçün kadına etkileri ve sosyal hizmet, Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 75-88.
• Tekbaş, M. F. (2022). Esnaflaşmanın Hatay’da geçici koruma altındaki Suriyelilerin uyum süreçlerine etkisi (Yüksek lisans tezi). Başkent Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Vatandaş, C., (2011). Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algılanışı, Sosyoloji Konferansları, (35), 29-56.
• Varol, S. F. (2014) Medyada yer alan temsillerin kimliklenme sürecindeki rolü. The Journal of Academic Social Science Studies, 26 301-313.