Toplumsal Cinsiyet Eşit(siz)liğinin Eleştirel Analizi: Kızılcık Şerbeti Örneği

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 37 - 54, 30.06.2024

Aykut Sığın Cansu Çakır

https://doi.org/10.61158/saukad.1460089

Öz

Toplumsal cinsiyet eşitsizliği toplumsal yaşamın bütün katmanlarında gözlemlenebilen bir olgudur. Televizyonda yayınlanan medya ürünleri de toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin ve ataerkil ideolojinin yeniden üretilmesi noktasında önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türk televizyonlarında yüksek reyting oranlarıyla yayınlanan ve geleneksel/muhafazakâr ve seküler/modernist aile dikotomisi üzerinden iki farklı toplumsallaşmayı yansıtan Kızılcık Şerbeti dizisinin toplumsal cinsiyet eşit(siz)liği bağlamında incelenmesidir. Bu doğrultuda yöntem olarak eleştirel söylem analizi seçilmiş ve dizinin dört tema altında toplumsal cinsiyet eşitsizliğini ve ataerkil ideolojiyi yeniden ürettiği anlaşılmıştır. Dizi üzerinden geleneksel/muhafazakâr toplumsallığın kadını ikincil, erkeği ise birincil cins olarak algıladığına; seküler/modernist toplumsallaşmanın ise toplumsal cinsiyet eşitliğine daha fazla vurgu yaptığına yönelik bir anlatının topluma iletildiği görülmüştür. Çalışma, Türk toplumunun büyük bölümüne hızlı şekilde toplumsal cinsiyet eşitsizliğine ve ataerkil ideolojiye yönelik anlatılar sunan Kızılcık Şerbeti’nin bilinen ilk eleştirel söylem analizini gerçekleştirmiştir.

Anahtar Kelimeler

İletişim Çalışmaları, Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları, Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği, Medya ve Toplumsal Cinsiyet, Kızılcık Şerbeti

Etik Beyan

Bu çalışmada Etik Kurul Onay Belgesine gerek yoktur.

A Critical Analysis of Gender (In)equality: The Example of Kızılcık Şerbeti

Öz

Gender inequality is a phenomenon that can be observed in all layers of social life. Media products broadcast on television also play an important role in the reproduction of gender inequality and patriarchal ideology. This study aims to examine the Turkish television series Kızılcık Şerbeti, which has high ratings and reflects two different socializations through the traditional/conservative and secular/modernist family dichotomy, in the context of gender (in)equality. A critical discourse analysis of the series was conducted and it was understood that the series reproduces gender inequality and patriarchal ideology under four themes. It was observed that the series conveys the narrative that traditional/conservative socialization perceives women as the secondary and men as the primary gender, while secular/modernist socialization emphasizes gender equality more. The study conducted the first known critical discourse analysis of Kızılcık Şerbeti, which presents narratives of gender inequality and patriarchal ideology to a large part of the Turkish society in a fast manner.

Anahtar Kelimeler

Communication Studies, Gender Studies, Gender Inequality, Media and Gender, Kızılcık Şerbeti

Etik Beyan

Ethics Committee Approval Document is not required for this study.

Kaynakça

• Akçalı, E. & İnceoğlu, İ. (2020). Kadınlık ve erkekliğin değişmeyen halleri: Televizyon dizilerinde toplumsal cinsiyet. Fe Dergi 12(2), 161–173.
• Bell, V. (2017). Independent. How John Berger changed our ways of seeing art: He taught us that photographs always need language, and require a narrative, to make sense. 06 Eylül 2023 tarihinde https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/art/features/john-berger-ways-of-seeing-a7518001.html adresinden erişildi.
• Berger, J. (1972). Ways of seeing. London: Penguin Books.
• Çiçekli, A. (2019). “Evinin hanımı çocuklarının anası” olan kadının kamusal alan mücadelesi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 8(1), 1–14.
• Dökmen, Z. Y. (2022). Toplumsal cinsiıyet. İstanbul. Remzi Kitabevi.
• Fairclough, N. (1989). Language and power. New York: Longman Inc.
• Fryberg, S. A., Stephens, N. M., Covarrubias, R., Markus, H. R., Carter, E. D., Laiduc, G. A., & Salido, A. J. (2012). How the media frames the immigration debate: The critical role of location and politics. Analyses of Social Issues and Public Policy. 12(1), 96–112.
• Gözütok, F. D., Toraman, Ç. & Acar-Erdol, T. (2017). Toplumsal cinsiyet eşitliği ölçeğinin (TCEÖ) geliştirilmesi. İlköğretim Online, 16(3), 1036–1048.
• Kendir Gök, Y. (2023). Gizli ihtimam: “Vera Drake” filminde kadın deneyimlerinin izleri. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 6(2), 379–401. https://doi.org/10.33708/ktc.1260947
• Landes, J. B. (1998). Feminism, the public and the private. Oxford: Oxford University Press.
• Mulvey, L. (1975). Visual pleasure and narrative cinema. Screen, 16(3), 6–18.
• Murdock, G. P. (1949). Social structure. Londra: Collier-Macmillan Limited.
• Poyraz Tacoğlu, T. (2011). Türkiye’de gerçekleştirilen geleneksel evlilik çeşitlerinin nedenleri ve evlilikler üzerinde törenin etkisi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(4), 114–143.
• Ritzer, G. & Stepnisky, J. (2018). Sosyoloji kuramları (H. Hülür, Çev.). Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Seyyar, A. (2006). Değişen dünyada ve Türkiye’de sosyal politikalar. Sakarya: Değişim Kitabevi.
• Shanahan, J. & Morgan, M. (2009). Television and its viewers: Cultivation theory and research. Cambridge: Cambridge University Press.
• Sığın, A. (2018). 80’li, 90’lı ve 2000’li yıllarda televizyon reklamlarında erkek olmak. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Sığın, A. (2020). Yeni medya sonrası geleneksel medyada kadın: 21. yüzyılda erkek egemen gösterimler, kadınca sessizlikler. A. Günindi Ersöz (Ed.), Destandan güncele doğudan batıya kadın üzerine tartışmalar (ss. 195-214) içinde. Ankara: Nobel Yayın Grubu.
• Sığın, A. (2021). Mekânın cinsiyeti: Kentsel mekân ve toplumsal cinsiyet. Ü. Şentürk (Ed.). Kent sosyolojisi üzerine senfonik okumalar (ss. 317–336) içinde. Çanakkale: Paradigma Akademi.
• Soydan, E. & Küçükşen, K. (2022). Toplumsal cinsiyet eşit(siz)liğinin medyadaki izdüşümleri. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 18–28.
• Söğüt, F. (2019). Yeni medya ve temsil: İnternet gazeteciliğinde toplumsal cinsiyet kimliklerinin sunumu. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 31, 212–231.
• Tuna Uysal, M., Tan Eren G. & Şimşek, E. (2019). Toplumsalın doğallaştırılması: Erken evliliklerde toplumsal cinsiyet algısı. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(47), 196–220.
• Turan, H. & Şen, M. L. (2014). Büyükşehir belediyelerinde toplumsal cinsiyet eşitliği algısı: Stratejik planlar. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 53–72.
• Üner, S. (2008). Toplumsal cinsiyet eşitliği, kadına yönelik aile içi şiddetle mücadelede temel eğitim seti. T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. UNFPA, Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu. Ankara: Dumat Ofset.
• Van Dijk, T. A. (1993). Principles of critical discourse analysis. Discourse & Society, 4(2), 249–283.
• Van Dijk, T. A. (2008). Discourse and power. Palgrave Macmillan.