Büyük Biraderin İzinden Çin’in Teknolojik Takibi

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 39 - 49, 31.12.2022

Erdem Yılmaz

Öz

Günümüzde devletlerin halkını takip etme ve gözetleme potansiyeli teknolojinin verdiği imkânlarla oldukça yükselmiş durumdadır. Çalışmanın amacı, siyasi tarihe mal olmuş panoptikon ve büyük birader gibi yakıştırma ve önerilerden hareketle Çin’in Doğu Türkistan’da yaşamakta olan Uygur Türkleri ve diğer azınlıklar üzerindeki gözetim olgusunun, dijitalleşmeyle beraber nasıl geliştiğinin ortaya koyulmasıdır. Panoptikonun ardında yatan ideolojik faktörlerin eğitim kamplarına, Büyük Birader’in boyunduruğu altındaki Winston’un Çin’de yaşayan azınlıklara benzetilmelerinin altında yatan temel düşünce yine bu çalışmanın kapsamı içerisindedir. Bu bağlamda; Panoptikon düşüncesinin tarihi gelişimi, Büyük Birader’in gözetim olgusu, Sanat okullarının manifestosu ve Picasso’nun Guernica adlı eseri, Çin’de etkisi artan gözetim olgusunun nasıl bir süreci takip ettiği ve Uygur Türklerinin mücadele tarihi ele alınmıştır. Dünyanın Doğu Türkistan’da yaşanan olaylara ve gerçekleştirilen politikalara karşı tutumunun medyaya yansıması ve bu bağlamda Çin hükümetinin dünya basınına karşı yaptığı açıklamalar, haberler, tartışmalar ve yorumlar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğu Türkistan, Gözetim, Büyük Birader, Panoptikon, Çin

Technological Follow of China with “Big Brother”'s Trace

Öz

Today, the ability of states to monitor and monitor their people has increased considerably with the opportunities provided by technology. The aim of the study is to reveal how China's surveillance of Uyghur Turks and other minorities living in East Turkistan has developed with digitalization, based on epithets and suggestions such as panopticon and big brother that have cost political history. The ideological factors behind the panopticon to the education camps, under the oppression of Big Brother, The basic idea behind Winston's comparisons to minorities living in China, also part of this study. İn this situation, Historical improvement of “Panopticon” thought, “Big Brother” ‘s surveillance phenomenon, Manifesto of art schools and Picasso's art named Guernica, follow What kind of process the increasing surveillance phenomenon in China and The history of the struggle of the Uighur Turks is discussed. The reflection of the world's attitude towards the events and policies in East Turkestan on the media and according this Statements, news, discussions and comments made by the Chinese government to the world press were examined.

Anahtar Kelimeler

Panoptikon, Eastern Turkistan, Surveillance, Big Brother, China

Kaynakça

• Ahmetbeyoğlu, A. (2011). Orta Asya satrancında Doğu Türkistan’ın önemi. Türk Yurdu Dergisi. 287. https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-yazi.php?id=1558
• Bauhaus: The School of Modernism. https://artsandculture.google.com/. https://artsandculture.google.com/story/bauhaus-the-school-of-modernism/6gIi8UW9Rfa-Kw
• İnönü (Türk) Ansiklopedisi. (1966). Doğu Türkistan. Cilt, 13. Ankara: Millî Eğitim Basımevi
• Bag, M. (2018, Ekim, 17). Çin'den toplama kampı savunması: Uygur Türklerine bedava mesleki eğitim veriyoruz. https://tr.euronews.com/https://tr.euronews.com/2018/10/17/cin-dogu-turkistan-daki-kamplar-kabul-etti-kamplar-uygur-kokenli-yonetici-savundu
• Bischoff, P. (2015, Şubat, 15). A brief history of China’s campaign to enforce real-name registration online. https://www.techinasia.com/. https://www.techinasia.com/history-chinas-campaign-enforce-realname-registration-online
• Botsman, R. (2017, Ocak, 21). Big data meets big brother as China moves to rate its citizens. https://www.wired.co.uk/ . https://www.wired.co.uk/article/chinese-government-social-credit-score-privacy-invasion
• Bourgin, G., & Rimbert, P. (1968) . Sosyalizm. (Tercüme: Yaşar Gürbüz), İstanbul: Remzi Kitabevi
• Caferoğlu, A. (1988). Türk kavimleri. 2. Baskı. İstanbul: Enderun Kitabevi
• Canalp, A. (2018). Michel Foucault'nun panoptikon kuramı bağlamında sanat ve iktidar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Işık Üniversitesi.
• Castagne, J. (1980). Türkistan Milli Kurtuluş Hareketi: Türk ülkelerinde kominizim hâkimiyetinin başlangıcı. (Tercüme: M. Reşat Uzmen), İstanbul: Orkun Yayınevi
• Cengiz, İ., & Gayretullah, H. B. (1983). Çin’de İslamiyet ve Türkler. İstanbul: Kent Basımevi.
• Çaksu, A. (2020). Islamophobia, Chinese style: Total internment of Uyghur Muslims by the people's Republic of China. Islamophobia Studies Journal. 5(2), 176-177.
• Çalık, Ü. (2011). Çin ekonomisi (Mao ve Mao sonrası dönem). Liberal Düşünce Dergisi, 64), 185-206.
• Duvarger, M. (1986). Siyasal rejimler. (Tercüme: Teoman Tunçdoğan), İstanbul: Sosyal Yayınlar
• Duvarger, M. (1974). Siyasi partiler. (Tercüme: Ergun Özbudun), Ankara: Bilgi Yayınevi
• Ercilasun, K. (2013). Tarihin derinliklerinden 19. yüzyıla Kaşgar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
• Hayit, B. (1975). Rusya ile Çin arasında Türkistan. (Tercüme: Abdulkadir Sadak). Ankara: Otağ Yayınevi.
• Hogue, J. O. (2020). The Xinjiang Detention Centers: A perversion of jeremy bentham’s ıdeal panoptic structure orits stark reality?. Bachelor of Arts, Halifax, N.S.: Saint Mary's University, Political Science, Canada.
• Internet World Stats [Electronic resource]. Statistics about Internet users around the world. URL: https://www.internetworldstats.com/stats.htm (accessed 05/10/2019).
• İyigündör, T. (2020). Kapalı yönetim biçimlerinde siber gözetim: Çin örneği. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Kafesoğlu, İ. (2017). Türk milli kültürü. (41. Baskı). İstanbul: Ötüken Neşriyat
• Kapani, M. (1997). Politika bilimine giriş. Ankara: Bilgi Yayınevi
• Kul, Ö. (2009). Doğu Türkistan milli mücadele tarihi: Baturlar. Ankara: Berikan Yayınevi
• Kurban, İ. (2020). Şarki Türkistan Cumhuriyeti (1944-1949). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
• Lee Ciş, İ. (2019, Şubat, 21). China uses DNA to track its people, with the help of American expertise. https://www.nytimes.com/international/ . https://www.nytimes.com/2019/02/21/business/china-xinjiang-uighur-dna-thermo-fisher.html
• Lin, Y. (2018, Şubat, 10). Smart glasses help Chinese police maintain stability Human rights groups worry about proliferation of surveillance technology.https://www.voachinese.com/ . https://www.voachinese.com/a/chinese-company-wants-export-surveillance-glasses-20180209/4247200.html
• Mozur, P., Xiao, M., & Liu, J. (2022, Haziran, 25). An 'ınvisible lattice': How China controls the future. https://www.nytimes.com/ https://www.nytimes.com/2022/06/25/technology/china-surveillance-police.html
• Narmanlıoğlu, H., & İyigüngör, T. (2022). Uygur Türkleri üzerinde dijital gözetim. Bilig, 102, 119-146.
• OHCHR. (2022). Assessment of human rights concerns in the Xinjiang Uyghur Autonomous Region, People’s Republic of China, United Nations Human Rights Office Of The High Commissioner. https://www.ohchr.org/en/ohchr_homepage )
• Ögel, B. (2019). Büyük Hun İmparatorluğu tarihi, cilt 1. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
• Özdel, G. (2012). Foucault bağlamında iktidarın görünmezliği ve “panoptikon” ile “iktidarın gözü” göstergeleri. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 2(1),2 2-29. Retrievedfrom https://dergipark.org.tr/tr/pub/tojdac/issue/13008/156730
• Taşağıl, A. (2012). “Türkistan.” 2022 tarihinde https://islamansiklopedisi.org.tr/turkistan adresinden alındı
• Taşağıl, A. (2017). Kök Tengri’nin çocukları, (11. Baskı). İstanbul: Bilge Kültür-Sanat
• Togan, A. Z. V. (1943). Türkili haritası ve ona ait izahlar. İstanbul: Alâeddin Kıral Basımevi
• Tomin, L.V. (2019). Balayan A.A. Digital panopticon. How do autocracies use technological infrastructure? Eurasian Integration: economics, law, politics.3, 77-82.
• Timurtaş, M. E. (2018). Çin Halk Cumhuriyetinin ekonomik ve siyasi geçmişinin bugünkü gelişim sürecindeki rolü. Sakarya İktisat Dergisi, 7(1), 52-69.
• Viktorovich, M. V. (2020). "Panturan question" in German documents 1941-1942. Journal of Russian and Eastern European Historical Research, 3(22). URL: https://cyberleninka.ru/article/n/panturanskiy-vopros-v-germanskih-dokumentah-1941-1942-gg (Date of access: 12/20/2022).
• Whiting, A. S. (1955). Communist China and “Big Brother”. Far Eastern Survey, 24(10), 145–151.