Registration of Martyrs from the Ottoman Empire to the Present

Yıl 2023, , 177 - 210, 21.06.2023

Fahrettin Dörtkol

https://doi.org/10.54078/savsad.1203000

Öz

Registration of Martyrs from the Ottoman Empire to the Present
Abstract
The Turkish States, which have been established throughout history, have observed the social and economic rights of those who showed heroism in wars, martyrs and veterans and their families, and have taken measures for this. With spiritual values, this deep-rooted understanding has been well shaped and these activities in state administration have become institutional over time. In an institutional structure created with the experience and understanding of this state, filtered from its historical culture and belief, the records of casualties especially in military units and institutions were kept by writing explanatory notes next to them with ink of different colors depending on their reasons. In order to create a strong bridge between the past and the future, to strengthen the bonds of belonging of future generations, by scanning the archive documents in the State institutions, to identify and bring to light the martyrs who died in various wars in order to preserve the eternal existence of the homeland and the nation and the indivisible integrity of the state, and include them in the martyr lists. activities still continue and martyr lists are constantly updated. The records of approximately 114 thousand martyrs lost in the wars from the Crimean War to the Cyprus Peace Operation (including) have been reached and they are on the list of martyrs of the Ministry of National Defense. The list is constantly updated as a document about our martyrs is released. It is thought that it would be appropriate for all casualties and losses on the fronts in the past to be included in the list of martyrs by giving them the title of martyrdom they deserve in line with the decision of the Turkish Grand National Assembly No.927 dated 1936 and numbered 2016 dated 1956.
Article Type: Research Article
Key Words: Martyr, Veteran, Archive, The list of Martyrs, Casualties and Losses
JEL Kodları: Z00
Author’s Note: This study was prepared in compliance with the scientific search and publication ethics. There is no content necessitating any permission from Ethical Board or any legal/special permission in this study. I, as the author of the article, signed my declaration certifying that there was no conflict of interest within the article preparation process

Anahtar Kelimeler

Martyr, Veteran, Archive, The list of Martyrs, Casualties and Losses

OSMANLI'DAN GÜNÜMÜZE ŞEHİTLERİN KAYIT İŞLEMLERİ

Öz

Öz
Tarih boyunca kurulan Türk Devletleri, savaşlarda kahramanlık gösterenler, şehit ve gazi olanlar ile ailelerinin sosyal ve ekonomik haklarını gözetmişler, bunun için tedbirler almışlardır. Manevi değerler ile de bu köklü anlayış iyice şekillenmiş ve devlet yönetiminde söz konusu faaliyetler zamanla kurumsal hale gelmiştir. Tarihi kültür ve inancından süzülerek gelen bu devlet tecrübesi ve anlayışıyla oluşturulan kurumsal bir yapıda, özellikle askeri birlik ve kurumlardaki zayiat kayıtları, nedenlerine göre farklı renkte mürekkepli kalemle, yanlarına açıklayıcı notlarda yazılmak suretiyle tutulmuştur. Geçmişle gelecek arasında kuvvetli bir köprü oluşturmak gelecek nesillerin ve milletimizin aidiyet bağlarını güçlendirmek maksadıyla tüm kamu kurumlarında bulunan arşiv belgeleri taranmak suretiyle çok çeşitli savaşlarda, vatanın ve milletin ebedi varlığını ve devletin bölünmez bütünlüğü uğrunda can veren aziz şehitlerin tespit edilerek gün yüzüne çıkarılması ve şehit listelerine dahil edilmesi faaliyetine halen devam edilmekte ve şehit listeleri sürekli güncellenmektedir. Kırım Harbinden Kıbrıs Barış Harekatına (dahil) kadar olan savaşlarda kaybedilen 114 bin civarındaki şehitlerin kayıtlarına ulaşılmış ve MSB şehit listesinde bulunmaktadır. Arşiv belgeleri tarandıkça ve şehitlerimizle ilgili belgelere ulaşıldıkça liste sürekli güncellenmeye devam edilmektedir. Geçmiş savaşlarda, tüm cephelerdeki harp zayiatlarına ve kayıplarına, TBMM’nin 1936 tarihli 927 sayılı ve 1956 tarihli 2016 sayılı kararları doğrultusunda hak ettikleri şehitlik unvanının verilerek şehit listelerine dahil edilmelerinin uygun olacağı düşünülmektedir.
Makalenin Türü: Araştırma Makalesi
Anahtar Kelimeler: Şehit, Gazi, Arşiv, Şehit Listesi, Zayiat ve Kayıplar
JEL Kodları: Z00
Yazarın Notu: Bu çalışma bilimsel araştırma ve etik kurallarına uygun olarak hazırlanmıştır. Bu çalışmada etik kurul izni veya yasal/özel izin gerektirecek bir içerik bulunmamaktadır. Çalışma ile ilgili herhangi bir çıkar çatışmasının bulunmadığı SAVSAD Savunma ve Savaş Araştırmaları Dergisine yazar imzası ile beyan edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şehit, Gazi, Arşiv, Şehit Listesi, Zayiat ve Kayıplar

Kaynakça

• Arslanoğlu, C. E. (1983). Şehitliklerimiz. Ankara: TBMM Kütüphanesi.
• Atar, F. (2010). Şehid. (Cilt: 38). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.
• Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü. (2000). Belgelerle arşivcilik tarihimiz (Osmanlı Dönemi 9; Cilt: 1). İstanbul: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Başustaoğlu, A. (2016). Bir Nefes Sıhhat Tevfik Sağlam’ın yaşamı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü; Fon No.180 9 0 0, Kutu No.6, Dosya No.33, Sıra No.1.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü; Fon No.30 10 0 0, kutu No.1, Dosya No.40, Sıra No.24.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü; Fon No.38 18 1 1, Kutu No.1, Dosya No.5 Sıra No.19.
• Düstur. (1909). Kable’t-terfî şehit olanlar hakkında 08 Şaban 1327 tarihli Askerî Tekaüt ve İstifa Kanunu’na müzeyyel Kanun-ı Muvakkat (II. Tertip, IX. Cilt). İstanbul: Devlet Basımevi
• Düstur-i Askeri. (1870). Asakir-i Beriyye-i Mulukane Tekaüt Kanunnamesi. (12 Teşrinisani 1286). İstanbul: Mekteb-i Fünun-i Harbiye-i Şahane Matbaası.
• Genelkurmay Başkanlığı. (1996). Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi (III. Cilt, VI. Kısım, 1908-1920). Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• Görgülü, İ. (1993). On Yıllık Harbin Kadrosu 1912-1922. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Güvenbaş, M. (2020). İkinci Şeria Muharebesi’nde 8’inci Kolordu Baştabipliğinin vermiş olduğu sağlık hizmetlerinin düşündürdükleri. Askeri Tarih Araştırma Dergisi, 18(32), 1-30.
• Harp Mecmuası. (2013b). (Kasım 1915-Haziran 1918), Sayı:7, Sahife:107, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Millî Savunma Bakanlığı. (2017). Şehit Listesi. http://www.msb.gov.tr/Personel/SehitleriListele?page=10 adresinden alınmıştır (20.04.2017).
• MSB Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı, Arş.:İSH 100-44 af.
• MSB Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı, Arş.:İSH 1710-67 ah, İSH 1710-67ai, İSH 1710-67 al.
• MSB Arşiv ve Askeri Tarih Daire Bşk.lığı; Arş.:İSH 1671-73.
• MSB Arşiv ve Askeri Tarih Daire Bşk.lığı; İSH 100-60AG.
• MSB Arşiv ve Askeri Tarih Daire Bşk.lığı; İSH 63-54AC.
• Öztürk, E., Kaya, H. (2015). Ölümsüz kahramanlar, Birinci Dünya Savaşı şehit işlemleri. Ankara: Millî Savunma Bakanlığı, Gnkur. Basımevi.
• Pakalın, M. Z. (1983). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü (III). İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Resmî Gazete. (11.6.1930). 1683 Sayılı Askerî ve Mülki Tekaüt Kanunu ve Buna Ek Kanun; Tefsir, Karar, Talimat ve Nizamname ve Bu Kanuna Ait Hâlen Cari Eski Hükümler. Ankara: Millî Müdafaa Vekâleti Matbaası Yayını.
• Resmî Gazete. (11.6.1930). 1683 Sayılı Askerî ve Mülki Tekaüt Kanunu ve Buna Ek Kanun; Düstur, II. Tertip, 1.Cilt, 1909, 694-716, s. 136-137.
• Resmî Gazete. (5.11.1936), 3224 Sayılı Tekaüt Kanunu’nun 45’inci Maddesindeki Şehit Kelimesinin Şümulü Derecesi Hakkında; Karar No. 927, Tarih: 29 Kânunusani 1936.
• Resmî Gazete. (12.4.1991). 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu, Mükerrer Sayı, 20843, Ankara: Devlet Matbaası Yayını.
• Resmî Gazete. (1337/1922). 66 sayılı İstiklal Madalyası Kanunu, 29 Teşrinisani (Kasım) 1336 (1921), Resmî Gazete ile ilanı 4 Nisan 1337 (1922), No. 9. (Kavanin Mecmuası, 1920). Ankara: TBMM Kütüphanesi,
• Resmî Gazete. (16.6.2006). 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, Düstur, Tertip.5, Cilt.45, Ankara: Devlet Matbaası Yayını.
• Resmî Gazete. (17.6.1949). 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu, Düstur, Tertip. 3, Cilt.30, Ankara: Millî Müdafaa Vekâleti Matbaası Yayını.
• Resmî Gazete. (5.2.1936). 927 Sayılı Askerî ve Mülki Tekaüt Kanunu’nun 45.Maddesindeki Şehit kelimesinin Şümulü Derecesi Hakkında Karar, Ankara: Millî Müdafaa Vekâleti Matbaası Yayını.
• Resmî Gazete. (6.11.1980). 2330 Sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun, Düstur, Tertip.5, Cilt.20, Ankara: Devlet Matbaası Yayını.
• Resmî Gazete. (12.11.2016). 29886 Sayılı Şehitlik Yönetmeliği, Ankara: Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü Yayını.
• Sami, Ş. (1317/1899). Kamûs-i Türkî. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Şehitlik Yönetmeliği (3.10.2016). Bakanlar Kurulunun 3.10.2016 tarihli kararı, Resmî Gazete’de Yayın Tarihi. 12.11.2016, No.29886, Düstur,5 Cildi.58, Bakanlar Kurulu No. 2016/9430.
• TBMM Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Başkanlığı. (1914-1919a). Ordu Emirnamesi (1914-1919), No. 34, Emir No. 124, (Yer No. UR-1649). İstanbul: Dersaadet, Matbaa-i Askerîye.
• TBMM Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Başkanlığı. (1914-1919b). Ordu Emirnamesi (1914-1919), No. 75, Emir No. 548, (Yer No. UR-1649). İstanbul: Dersaadet, Matbaa-i Askerîye.
• Tekaüt Kanunu’nun 45’inci Maddesindeki Şehit Kelimesinin Şümulü Derecesi Hakkında; Karar No. 927, Tarih: 29 Kânunusani 1936, (Resmî Gazete ile neşir ve ilanı: 5/11/1936-Sayı: 3224).
• Türk Kızılayı Arşivi; Belge No. 1295-51.
• Türk Kızılayı Arşivi; Belge No. 67-22.