Türk Savunma Sanayinin İhracat Rekabet Gücünün Belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 33 Sayı: 2, 433 - 460, 26.12.2023

Erdem Ateş

https://doi.org/10.54078/savsad.1061928

Öz

İç ve dış güvenliğin sağlanması, egemen bir devletin en temel işlevidir. Savunma sanayi sektörü, bir ülkede güvenlik hizmetinin sağlanması için gerekli olan her türlü araç ve gereç üretimiyle uğraşan sanayi kolu olarak tanımlanabilir. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde başlamakla birlikte, özellikle Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye, yerli ve milli savunma sanayini kurma yönünde adımlar atmıştır. Türkiye’nin 1952’de NATO üyesi olması ile birlikte, gerekli donanımlar büyük oranda dış kaynaklardan sağlanmaya başlanmıştır. İlerleyen dönemlerde Johnson Mektubu olayı ve 1974 yılında gerçekleştirilen Kıbrıs Barış Harekâtı sonrasında NATO müttefiki olan ABD’nin Türkiye’ye askeri malzeme ambargosu koyması olayları yaşanmıştır. Bu olaylar Türkiye’nin yerli ve milli savunma sanayine sahip olması gerekliliğini ortaya çıkartmıştır.
Çalışmanın amacı; Türk savunma sanayi ihracatının rekabet gücünü analiz etmektir. Analizde, 2000-2020 yılları arasında SITC Rev3 5digit(hane) verileri kullanılmıştır. Analizde; savunma sanayi ile bağlantılı 15 adet ürün ve ürün grupları kullanılmıştır. Bu ürün ve ürün grupları ile Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük Endeksleri (Balassa Endeksleri), Açıklanmış Rekabet Üstünlüğü Endeksleri(Vollrath Endeksleri) ve İhracatta Uzmanlaşma Endeksi (ES) hesaplanmıştır.
Sonuç olarak; Türkiye’nin savunma sanayinde dışa bağımlılığının azaldığı ve ihracat yoluyla dünya savunma sanayi ürün pazarından daha yüksek pay almaya başladığı belirlenmiştir. Ayrıca 89114, 89122, 89123, 89131, 89139, 89193 nolu ürün gruplarında Türkiye’nin ihracat rekabet gücünün bulunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Savunma sanayi, dış ticaret, rekabet gücü, uluslararası ticaret, ithalat ihracat yönetimi

Determination Of Export Competitiveness Of Turkish Defense Industry

Öz

Ensuring internal and external security is the most basic function of a sovereign state. The defense industry sector can be defined as the industry branch that deals with the production of all kinds of tools and equipment necessary for the provision of security services in a country. Starting in the last period of the Ottoman Empire, especially in the first years of the Republic, Turkey took steps towards establishing a domestic and national defense industry. With Turkey's membership in NATO in 1952, the necessary equipment began to be procured from external sources to a large extent. In the following periods, after the Johnson Letter incident and the Cyprus Peace Operation in 1974, the USA, which is a NATO ally, put a military material embargo on Turkey. These events revealed the necessity for Turkey to have a domestic and national defense industry.
Purpose of the study; To analyze the competitiveness of Turkish defense industry exports. In the analysis, SITC Rev3 5digit(digits) data between 2000-2020 were used. In analysis; 15 products and product groups related to the defense industry were used. Disclosed Comparative Advantage Indices (Balassa Indices), Disclosed Competitive Advantage Indices (Vollrath Indices) and Export Specialization Index (ES) were calculated with these products and product groups.
As a result; It has been determined that Turkey's foreign dependency in the defense industry has decreased and it has started to get a higher share from the world defense industry product market through exports. In addition, it has been determined that Turkey has export competitiveness in product groups 89114, 89122, 89123, 89131, 89139, 89193.

Anahtar Kelimeler

Defense industry, foreign trade, competitiveness, international trade, import export management

Kaynakça

• Ateş, E. (2021). Türkiye’nin İnsansız Hava Aracı (İHA) İhracat Rekabet Gücünün Analizi. Türkiye İnsansız Hava Araçları Dergisi, 3(1), 7-16.
• Baran, T. (2018). Türkiye'de Savunma Sanayi Sektörünün İncelenmesi ve Savunma Sanayi Sektörü Harcamalarının Ekonomi Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(2), 58-81.
• Bayram, O. (2020). Savunma Sanayinin Gelişiminin İhracat-İthalat Dengesi Üzerindeki Etkileri. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 16(33), 163-188.
• Buzdağlı, Ö., Bilici, N., Gerni, M., ve Emsen, Ö. S. (2018). Stresli Ekonomilerde Savunma Sanayi Rekabet Gücünde Gelişmeler. International Conference on Eurasian Economies, International Conference on Eurasian Economies Kongresi, 18- 20 Haziran, Taşkent, 384-390.
• Canbay, Ş., ve Mercan, D. (2020). Türkiye’de Silah İthalatının İktisadi Büyüme Üzerine Etkisi. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 16(35), 707-734.
• Defense News. (2020, Aralık 12). Top 100 Defense Companies 2020. Defense News Web Sitesi: https://people.defensenews.com/top-100/ adresinden alındı
• Erkan, B. (2016). Türkiye’nin Canlı Hayvan, Et ve Deniz Ürünleri İhracatındaki Rekabet Gücünün Analizi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(7), 1843-1864.
• Hinloopen, J., ve Marrewijk, C. V. (2001). On the Empirical Distribution of the Balassa Index. Weltwirtschaftliches Archiv, 137(1), 1-35.
• Kurç, Ç., ve Bitzinger, R. A. (2018). Defense industries in the 21st century: A comparative analysis—The second e-workshop. Comparative Strategy, 37(4), 255–259.
• Lee, J. G., ve Park, M. J. (2020). Evaluation of technological competence and operations efficiency in the defense industry: The strategic planning of South Korea. Evaluation and Program Planning, 79, 1-10.
• Mevlütoğlu, A. (2017). Commentary on Assessing the Turkish defense industry: structural issues and major challenges. Defence Studies, 17(3), 282-294.
• Özgen, C. (2016). Türkiye'nin Savunma Sanayii Politikasının Analizi: Türk Savunma Sanayii Politikası ve Stratejisi Esasları Dokümanı Örneği. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 8(15), 193-205.
• Özlü, H. (2019). Türkiye’de Savunma Sanayi Gelişim Tarihi İçinde Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumunun Kuruluş Dönemi Faaliyetlerinin Analizi. Savunma Bilimleri Dergisi, 18(1), 177-216.
• Sandalcılar, A. R., Hacıimamoğlu, T., ve Cihan, K. A. (2018). Türkiye ile ABD Arasında Ateşli Harp Silahları ve Malzemeleri Dış Ticaretinin Analizi. Business and Organization Research Kongresi, Business and Organization Research Kongresi, 12-14 Eylül, Karabük, 401-409.
• SASAD. (2019). Savunma ve Havacılık Sanayi İmalatçılar Derneği 2019 Performans Raporu. Ankara: Savunma ve Havacılık Sanayi İmalatçılar Derneği.
• Seymen, D. A. (2009). Türkiye'nin Dış Ticaret Yapısı ve Rekabet Gücü. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Sezgin, Ş., ve Sezgin, S. (2018). Dünya'da ve Türkiye'de Savunma Sanayi: Genel Bir Bakış. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(12), 1-19.
• Şahinli, M. A. (2011). Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük Endeksi: Türkiye Pamuk Endüstrisi Üzerine Bir Uygulama. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11(21), 227-239.
• Şimşek, N., ve Sadat, S. A. (2009). ECO Pazarında Türkiye: 1997-2005 Dönemi Rekabet Gücü Analizi. Sosyoekonomi, 10(10), 135-157.
• Vollrath, T. L. (1991). A theoretical evaluation of alternative trade intensity measures of revealed comparative advantage. Weltwirtschaftliches Archiv, 127(2), 265–280.
• Yeşilkaya, M. (2017). Türk Savunma Sanayinin Uluslararası Rekabet Gücünün Belirlenmesi. 2. Uluslararası Savunma Sanayi Sempozyumu, 2. Uluslararası Savunma Sanayi Sempozyumu, 18-20 Nisan, Kırıkkale, 567-573.
• Yeşilyurt, F., ve Yeşilyurt, M. E. (2019). Türkiye’de Savunma Sanayi. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 6(2), 1-42.