Türk Tarih Kurumu Arşivinde Bulunan “Enver Paşa’nın Evrak-ı Metrukesi”

Yıl 2024, Cilt: 34 Sayı: 1, 35 - 46, 28.06.2024

Semiha Nurdan

https://doi.org/10.54078/savsad.1368594

Öz

Türk Tarih Kurumu Atatürk’ün eseridir. Gazi Mustafa Kemal, Türk milleti tarihini yabancılardan değil, bizzat kendi tarihini, kendisinin araştırması için Türk Tarih Kurumunu kurmuştur. Türk tarihiyle ilgili bilgiyi dünya bilim insanları ile paylaşılması gerektiğini vurgulamıştır.

Türk Tarih Kurumu içerisinde yer alan arşiv ise neredeyse kurumun kuruluşuyla birlikte faaliyetlerine başlamıştır. Arşivde bulunan diğer koleksiyonlar gibi bu makaleye konu olan Enver Paşa evrakları da kuruma bağış yoluyla kazandırılmıştır.

Bu makalenin yazılış amacı, Osmanlı Devleti’nin en uzun yüzyılı olarak nitelendirilen 19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başlarında devletin içinde bulunduğu harp ortamında cepheden cepheye koşmuş bir komutanın geriye kalan evrak-ı metrukesini araştırmacılara tanıtmaktır. Analitik tasnif çerçevesinde gruplandırılan arşiv materyalleri sekiz başlık altında toplanmıştır. Evrakların belli başlıklar altında sınıflandırılması, araştırmacılar için kolay çalışma imkânı sağlaması açısından bu yönteme başvurulmuştur. Bu hususta Türk Tarih Kurumu Arşivinde Enver Paşa Koleksiyonu içerisinde bulunan belgelerin türünün ve içerik bilgilerinin ne olduğu bilgisi araştırmacılara sunulmuştur. Son olarak sekiz başlık altında toplanan evraklar ve içerikleri hakkında bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk Tarih Kurumu arşivi, Enver Paşa, Naciye Sultan, Osmanlı İmparatorluğu

“Abandoned Documents of Enver Pasha” Found in the Archives of the Turkish History Association

Öz

Turkish History Association is the work of Atatürk. The Turkish History Association was established on the grounds that the Turkish nation's history is not from foreigners, but by researching its own history, reaching its source and sharing the information it has reached with world scientists.

The archive within the Turkish History Association started its activities almost as of the foundation year of the institution. Enver Pasha documents, which are the subject of this article, were also brought to the institution.

The purpose of writing this article is to introduce to researchers the remaining abandoned documents of a commander who ran from front to front in the war environment of the state at the end of the 19th century and the beginning of the 20th century, which is described as the longest century of the Ottoman Empire classifying the documents under certain headings will provide an easy working opportunity for researchers. It is to provide convenience to researchers who will work on this subject. In this regard, the information about the type and content information of the documents in the Enver Pasha Collection in the Archives of the Turkish History Association will be presented to the researchers. lastly, examples of the contents of the documents separated according to classification will be given and evaluated.

Anahtar Kelimeler

Turkish Historical Society archive, Enver Pasha, Naciye Sultan, Ottoman Empire

Kaynakça

• 1.Arşiv Kaynakları
• [Enver Paşa Koleksiyonu]. EP, Dosya No: 1_28. Türk Tarih Kurumu Arşivi.
• [Edip Özkale Koleksiyonu]. EÖ_191_71, Türk Tarih Kurumu Arşivi Fotoğraflar.
• [Edip Özkale Koleksiyonu]. EÖ_191_52, Türk Tarih Kurumu Arşivi Fotoğraflar.
• [Kazım Orbay Koleksiyonu]. KO_214, Türk Tarih Kurumu Arşivi Fotoğraflar.
• [Osman Ferit Sağlam Koleksiyonu]. OFS_19_7, Türk Tarih Kurumu Arşivi Fotoğraflar.
• [Osman Ferit Sağlam Koleksiyonu]. OFS_125_6, Türk Tarih Kurumu Arşivi Fotoğraflar.
• [Osman Ferit Sağlam Koleksiyonu]. OFS_28_56, Türk Tarih Kurumu Arşivi Fotoğraflar.
• 2.Araştırma ve İncelemeler
• Alp, H. (2005). Naciye Sultan. Emre Yayınları.
• Aydemir, Ş. S. (1972). Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa (Cilt I-III). Remzi Kitabevi Yayınları.
• Babacan, H. (2002). Enver Paşa. (H. C. Güzel, Ed.). Türkler ansiklopedisi (Cilt 13, s. 263-273). Yeni Türkiye Yayınları.
• Bademci, A. (1975). 1917 – 1934 Türkistan Milli İstiklâl Hareketi ve Enver Paşa (Cilt 1). Kutluğ Yayınları.
• Bardakçı, M. (2015). Naciyem, Ruhum, Efendim…, Enver Paşa’nın eşi Naciye Sultan’a Rusya ve Orta Asya’dan Yazdığı Sürgün Mektupları. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Bardakçı, M. (2018). Enver. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Cengiz, H. E. (2017). Enver Paşa’nın anıları. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Çolak, M. (2006). Osmanlı – Alman ilişkileri çerçevesinde Harbiye nazırı Enver ve Türkçü politikaları (1913 –1918). Fakülte Kitabevi.
• Görgülü, İ. (1993). On yıllık harbin kadrosu 1912-1922 Balkan - Birinci Dünya ve İstiklâl Harbi. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Hanioğlu, M. Ş. (1989). Kendi mektuplarında Enver Paşa. Der Yayınları.
• Hanioğlu, M. Ş. (1995). Enver Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslam ansiklopedisi (Cilt 11, s. 261-264).
• Hanioğlu, M. Ş. (2001). İttihat ve Terakki Cemiyeti. Türkiye Diyanet Vakfı İslam ansiklopedisi (Cilt 23, s. 476-484).
• İğdemir, U. (1973). Cumhuriyetin 50. yılında Türk Tarih Kurumu, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• İnan, A. (1997). Enver Paşa’nın özel mektupları. İmge Kitapevi.
• Karabekir, K. (2010). İstiklal Harbimizde Enver Paşa ve İttihat ve Terakki erkânı (Z. Öktem, Haz.). Yapı Kredi Yayınları.
• Karabekir, K. (2019). Millî Mücadele’de İttihat ve Terakki erkânı ve Enver Paşa (F. Özerengin, Haz.). Truva Yayınları.
• Kösoğlu, N. (2008). Enver Paşa. Ötüken Yayınları.