Historical Development of Forensic Science Education of the Gendarmerie in the Republican Era

Yıl 2024, Cilt: 34 Sayı: 2, 70 - 90, 19.12.2024

İsmail Hakkı Demircioğlu , Gökhan İbrahim Öğünç , Onur Güven

https://doi.org/10.54078/savsad.1450975

Öz

One of the most important changes brought about by the Tanzimat process was the establishment of a law enforcement force that would be effective throughout the country. The Gendarmerie Organization, which was established as a part of this process, has been in an effort to successfully fulfill the responsibilities it has assumed since its establishment. As a matter of fact, at this point, the training of gendarmerie personnel in various aspects emerges as an important process. In gendarmerie education, there were primarily vocational courses, law, forensic science and culture courses. It is seen that the courses related to forensic sciences in the curriculum prepared have an important place in the period from the Republican Period to the present. The goal of the schools in forensic science courses was to train the gendarmerie officer and non-commissioned officer students in a qualified manner in detecting crime and criminals. The frequent inclusion of courses such as criminalistics and forensic medicine in the curriculum shows the importance given by the Gendarmerie to the subject within the scope of the fight against crime. In this study, the importance given to forensic science education in gendarmerie schools was tried to be examined. Forensic science education has been discussed a historical perspective from the establishment of the schools to the present day. In this article, the curriculum and the course materials taught were examined. As a result, the gendarmerie, which is a law enforcement agency, aims to train officer and non-commissioned officers in the fight against crime as qualified personnel in the field of forensic sciences; It has been determined that it aims to be a modern education institution with the curriculum programs created, the laboratory established and the classrooms where applied education is given.

Anahtar Kelimeler

Gendarmerie, Gendarmerie education, forensic sciences, criminalistics, forensic medicine

Cumhuriyet Dönemi Jandarma Teşkilatı'nda Adli Bilimler Eğitiminin Tarihsel Gelişimi

Öz

Tanzimat sürecinin ortaya çıkardığı değişimlerin başında ülke genelinde etkili olacak bir kolluk kuvvetinin kurulması gelmektedir. Bu sürecin bir parçası olarak kurulan Jandarma Teşkilatı, kurulduğu günden bugüne üstlendiği sorumlulukları başarıyla yerine getirme gayreti içerisinde olmuştur. Nitekim bu noktada jandarma personelinin çeşitli yönlerden eğitilmesi önemli bir süreç olarak karşımıza çıkmaktadır. Jandarma okullarında başta mesleki dersler olmak üzere hukuk, adli bilimler ve kültür dersleri okutulmaktaydı. Hazırlanan müfredat programlarında adli bilimlerle alakalı derslerin, Cumhuriyet Dönemi’nden günümüze kadar geçen süreçte önemli bir yer edindiği görülmektedir. Okulların adli bilimler dersindeki hedefi suç ve suçluyu tespit etmede jandarma subay ve astsubay öğrencilerini nitelikli bir şekilde yetiştirmekti. Kriminalistik ve adli tıp gibi derslere müfredatta sıklıkla yer verilmesi suçla mücadele kapsamında Jandarma Teşkilatının konuya verdiği önemi göstermektedir. Bu çalışmada jandarma okullarında adli bilimler eğitimine verilen önem irdelenmeye çalışılmıştır. Okulların kuruluş safhasından günümüze kadar olan süreç içerisinde adli bilimler eğitimi tarihî bir perspektifte ele alınmıştır. Makalede müfredat programları ve okutulan ders materyalleri incelenmiştir. Neticede kolluk kuvveti olan jandarmanın, suçla mücadelede subay ve astsubay öğrencilerini adli bilimler sahasında nitelikli bir personel olarak yetiştirmeyi; oluşturulan müfredat programları, kurulan laboratuvarlar ve uygulamalı eğitim verilen dershaneleriyle modern bir eğitim kurumu olmayı hedeflediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Jandarma, Jandarma eğitimi, adli bilimler, kriminalistik, adli tıp

Kaynakça

• Adlî ve hukukî muamelata dair tebligat. (1931). Jandarma Emirler Mecmuası, (339), 78.
• Akbaytuğan, H. (1939). Ayak izleri. Jandarma Karakol Mecmuası, (19), 17-19.
• Akif, E. (1927). Tıbb-ı adli dersleri: I. Fasikül mebhas-ı cürüh. Evkâf- ı İslamiye Matbaası.
• Alpan, H. (1937). Zabıtanın dağarcığı. Jandarma Genel Komutanlığı Matbaası.
• Alpan, H. (1940a). Jandarma Subay Okulu ders notlarından gedikli erbaş sınıfı için adli bilgiler ve tatbikatı. Jandarma Genel Komutanlığı Matbaası.
• Alpan, H. (1940b). Bir vak’a yerinin tetkiki. Jandarma Karakol Dergisi, (18), 11-15.
• Alpan, H. (1940c). Suça karşı zabıtanın vazifesi. Jandarma Karakol Dergisi, (19), 34-46.
• Alpan, H. (1943). Jandarmanın tatbikatı adli dağarcığı. İdeal Basımevi.
• Alpaslan, C. (1968). Zabıta tekniği açısından kriminal tahkikat büroları. Jandarma Dergisi, (41), 37-38.
• Alyot, H. (2008). Türkiye’de zabıta (Tıpkı Basım). Polis Akademisi Yayınları.
• Arın, F. (1940). Parmak izi. Jandarma Karakol Mecmuası, (20), 55-62.
• Ateşoğlu, E. (1982). Jandarma meslek bilimi ders notu. Jandarma Okul Komutanlığı.
• Baykal, T. (1938). İz ve emare. Jandarma Mecmuası, (51), 63-77.
• Binat, T. (1941). Şüpheli ölümler. Jandarma Karakol Dergisi, (23/24), 9-14.
• Bingöl, S. (2007). Tanzimat ilkeleri ışığında Osmanlı’da adli tababete dair notlar. Tarih Araştırmaları Dergisi, 26(42), 37-65. https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000331
• Bingöl, S. (2010). Osmanlı Devleti’nde adli olaylarda kriminalistik tekniklerin uygulanması ve kriminalistik biliminin doğuşu. XVI.Türk Tarih Kongresi (pp.1155-1170). https://doi.org/10.27482/belleten.2011.838
• Bingöl, S. (2011). Osmanlı Devleti’nde Tanzimattan sonra kriminal kimlik tespit yöntemlerine dair notlar ve belgeler. Belleten, 75(274), 845-879. https://doi.org/10.37879/belleten.2011.845
• Cihan, H. (2015). Kuruluşundan Cumhuriyetin ilk yıllarına geçen süreçte Jandarma okulları (Yayın No. 417930) [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Cole, S. (2006). Şüpheli kimlikler. (E. Türay, Çev.). Oğlak Yayınları. (2001).
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Cumhuriyet Arşivi. (BCA). Kararlar Daire Başkanlığı. 3-18-18, 1921.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivi. (BOA). Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi. HR/MKT. 61/88.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivi. (BOA). Yıldız Hususi Maruzat. Y/A-HUS. 413/94.
• Çermeli, A., & Atabey, H. (2002). Jandarma Genel Komutanlığı tarihi, 1-2, 285-310. Jandarma Genel Komutanlığı Yayınları.
• Demirel, F. (2018). Osmanlı Devleti’nde Jandarma eğitimi: Selanik vilayeti Jandarma mektepleri. İ. H. Demircioğlu, A. Özcan & Y. Yiğit (Ed.), Miras ve değişim: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Jandarma (ss. 185-204) içinde. Berikan Yayınevi.
• Derdest edilen eşkıyanın çıkartılan fotoğrafları masarıfının Jandarmaca tesviyesine imkân olmadığına dâir. (1920). Jandarma Emirler Mecmuası, (174).
• Ecevid, F. (1937). Adlî Tıb ders notları. Receb Ulusoğlu Basımevi.
• Edhem, İ. (1925). Sıhhi sohbetler/kokain. Jandarma Mecmuası, 1(4), 269-278.
• Emir ve kumandalar: Jandarma vazaifi ve askeri bilgi. (1939). Işık Baskıevi.
• Esen, S. (1963). Jandarma Subay Tatbikat ve Astsubay Okulunun 1962-1963 eğitim ve öğretim yılı. Jandarma Dergisi, (25/26), 12-17.
• Gök, Ş., & Özen, C. (1982). Adlî Tıbbın tarihçesi ve teşkilâtlanması. Adalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu.
• Gökcen, A. (1994). 1296 (1879) Tarihli usul-i muhakemat-ı cezaiye kanun-ı muvakkatı. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(1-2), 203-288.
• Gülersoy, F. (1968). Resimlerle Jandarma Subay Okulunun tarihçesi. Jandarma Dergisi, (40), 29-34.
• Hukuk dersleri nam eser hakkında. (1931). Jandarma Emirler Mecmuası, (334), 8.
• Işık, H. (1972). Kriminal tahkikat bürolarından daha iyi yararlanmalıyız. Jandarma Dergisi, (53), 16-23.
• İnalcık, H. (2019). Tanzimat nedir. H. İnalcık & M. Seyitdanlıoğlu (Ed.), Tanzimat: Değişim sürecinde Osmanlı İmparatorluğu (ss. 29-56) içinde. İş Bankası Kültür Yayınları.
• Jandarma Efrâd ve Zabit Mektepleri ders programı. (1925). Jandarma Evamir Mecmuası, (199), 159-163.
• Jandarma Genel Komutanlığı 50. yıl Cumhuriyet hizmetinde. (1975). İçişleri Bakanlığı Yayınları.
• Jandarma Genel Komutanlığı Kriminal Daire Başkanlığı ve Bölge Kriminal Laboratuar Şube Müdürlükleri görev ve yetkileri yönetmeliği. (1998, 5 Ağustos). 10552. https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=10552&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5
• Jandarma Genel Komutanlığı Kriminal Laboratuvarları Daire Başkanlığı teknik hizmetler yönetmeliği. (1991, 13 Ekim). Resmî Gazete. 21029. https://www.mevzuat.gov.tr/anasayfa/MevzuatFihristDetayIframe?MevzuatTur=7&MevzuatNo=10552&MevzuatTertip=5
• Jandarma Kriminâl Daire Başkanlığı ve Jandarma Bölge Kriminâl Laboratuvar Amirlikleri kuruluş, görev ve yetkileri yönetmeliği. (2006, 1 Ağustos). Resmî Gazete. 26246. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/08/20060801-4.htm.
• Jandarma Kriminal Eğitim Şube. (2022, Mayıs 12). İçişleri Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı. https://www.jandarma.gov.tr/kriminal/egitim-sube.
• Jandarma meslek kitabı. (1936). Jandarma Genel Komutanlığı Yayınları.
• Jandarma Meslek Okulunda Jandarma erbaşlarına okutulan derslerin müfredat programı. (1937). Jandarma Genel Komutanlığı.
• Jandarma Okulu sivil öğretmenlerin fotoğrafları. (1937). Jandarma Mecmuası, (49/50).
• Jandarma Okulu Subay Kısmı müfredat programı. (1937). Jandarma Genel Komutanlığı Matbaası.
• Jandarma Subay Tatbikat Ve Astsubay Okulları Komutanlığı talimatı. (1965). Jandarma Genel Komutanlığı Basımevi.
• Jandarma Subay Tatbikat ve Astsubay Okulu. (1969). Jandarma Dergisi, (44), 37-40.
• Jandarma’nın suç ve suçlu tespitinde kriminal araçlar. (1999). Jandarma Dergisi, (88), 16-18.
• Jandarmanın kitabı hakkında. (1931). Jandarma Emirler Mecmuası, (334), 10.
• Kamay, B. Y. (1949). Adlî Tıp. Kenan Basımevi.
• Kararnameler. (1939, 7 Teşrinisani). Resmî Gazete. 4355. 4355.pdf (resmigazete.gov.tr).
• Karcı, E. (2018). Üsküp Jandarma Karakol Kumandanları Mektebi (1904‐1909). İ. H. Demircioğlu, A. Özcan & Y. Yiğit, (Ed.), Miras ve değişim: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Jandarma (ss. 127-146) içinde. Berikan Yayınevi.
• Malkoç, S. (1972). Fotoğrafçılık tekniği. Jandarma Dergisi, (59), 25-35.
• Muktebesât/cinayet zâbıtası. (1927). Jandarma Mecmuası, 3(11), 325-348.
• Okçabol, D. (2016). Türk Zabıta tarihi ve teşkilat tarihçesi (Tıpkı Basım). Polis Akademisi Yayınları.
• Olağanüstü hâl kapsamında bazı tedbirler alınması ve Milli Savunma Üniversitesi kurulması ile bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına dair kanun hükmünde kararname. (2016, 7 Temmuz). Resmî Gazete. 29787. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/07/20160731-5.htm.
• Ozanalp, O. (1937). Kaza Jandarma komutanı ve ödevleri. Jandarma Genel Komutanlığı Matbaası.
• Öğünç, G. İ. (2020). Türkiye’de adli bilim kurumları. O. Zengin & T. Avaner, (Ed.), Türkiye'de iç güvenlik yönetimi (ss. 73-128) içinde. Gazi Kitabevi.
• Özbek, N. (2004). Osmanlı İmparatorluğu’nda iç güvenlik, siyaset ve devlet, 1876-1909. Türklük Araştırmaları, (16), 59-95. https://doi.org/10.53979/yillik.2004.16
• Özgün, N. (1963). Uyuşturucu maddeler. İstiklal Matbaası.
• Özgün, N., & Yavan S. (1968). Kriminal tahkikat büroları. Jandarma Dergisi, (40), 19-24.
• Öztürel, A. (1959). Adlî Tıp. Güzel Sanatlar Matbaası.
• Öztürel, A. (1979). Adlî Tıp müessesesi kanunu değiştirilmesi ve yeni kanun tasarısının eleştirmesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 36(1), 305-317. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000000830
• Piyer, C. (1927). Eşkal ve alâmat-ı mahsûsanın sûret-i tavsif ve tespiti. (R. Ömer, Çev.). Jandarma Matbaası. (1911).
• Polis vazife ve salȃhiyet kanunu. (1934, 4 Temmuz). Resmî Gazete. 2751. 1409 (mevzuat.gov.tr).
• Rumeli Vilayat-ı Selâse’de Jandarma Teşkilatı. (1922). Dersaadet Matbaası.
• Siyez, A. (1997). Kriminal Daire Başkanlığı’nın teşkilat ve görevleri. Jandarma Dergisi, 81, 22-27.
• Sönmez, A. (2005). Zaptiye Teşkilatının kuruluşu ve gelişimi (Yayın No. 160029) [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Tekir, S. (2020). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Jandarma. Timaş Yayınları.
• Tekşen, H. (1941). Jandarma amelî vazifelerinden bazı hadiseler. Rıza Koşkun Matbaası.
• Temiz, A. (1992). Jandarma okullarında eğitim ve öğretim. Jandarma Dergisi, (74), 46-55.
• Tongur, H. (2016). Türkiye'de genel kolluk teşkil ve görevlerinin gelişimi (Tıpkı Basım). Polis Akademisi Yayınları.
• Tunalı, İ. (1988). Adlî Tıp. Yarıaçık Cezaevi Matbaası.
• Ubicini, J. H., & Pavet de Courteille A. (2019). XIX. yüzyılın sonunda Osmanlı İmparatorluğu. (Z. İlkgelen, Çev.). Kitabevi Yayınları. (2007).
• Uğurlu, B. (1981). Cinayeti aydınlatma teknikleri. Jandarma Dergisi, (67), 77-85.
• Ülger, M. (1993). Jandarma Okullar Komutanlığı’nın kriminal alanındaki atılımları. Jandarma Dergisi, (75), 32-33.
• Vehbi, M. (1925). Katlin türleri/katillerde Jandarmanın vazifesi. Jandarma Mecmuası, 1(4), 260-268.
• Yağar, H. (2002). Osmanlı Polis Teşkilatı ve yenileşme süreci. Türkler, 13, 629-652. Yeni Türkiye Yayınları.