Levend Çiftliği: Muallem Asker Barınağı’nda Bir Kale

Yıl 2024, Cilt: 34 Sayı: 2, 57 - 69, 19.12.2024

Hakkı Öz

https://doi.org/10.54078/savsad.1545062

Öz

Bu çalışmanın odak noktası, Osmanlı Devleti’nin Yaş Antlaşması sonrasında Avrupa talimini esas alan Nizam-ı Cedid askerlerinin ikametgâhlarından bir tanesi olan Levend Çiftliği’nde bulunan kaleyi ele almaktadır. Levend Çiftliği, III. Selim’in saltanatında askerî yenileşmenin merkez noktalarından bir tanesi olmuştur. Avrupa talim modeliyle eğitilecek olan neferlerin burada talim görmesi için Çiftlik askerî bir görünüme kavuşturulmuştur. Askerî düzenlemeler kapsamında ileride Çiftliğin sembolü olacak olan bir kale inşa edilmiştir. Çalışma içerisinde kalenin nasıl ve hangi amaçlar doğrultusunda yapılmaya karar verildiğinden bahsedilmiştir. Kaleyle alakalı güncel çalışmalar içerisinde detaylı bilgilerin bulunmamasından hareketle bu makalenin hazırlanmasına karar verilmiştir. Ek olarak, Levend Çiftliği içerisinde bulunan askerler ve binalar hakkında da kısa bilgilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kale, III. Selim, Levent Çiftliği, Nizam-ı Cedid, askerî tarih

Levend Ciftlik (Farm): A Fortress in Trained Soldier Barracks

Öz

The focus of this study is on the fortress located in Levend Ciftlik, which was one of the residences of the Nizam-ı Cedid soldiers, who were based on European training after the Treaty of Iasi. Levend Ciftlik was one of the central points of military reform during the reign of Selim III. The Ciftlik was given a military appearance so that the soldiers who would be trained with the European model of military education could be educated here. As part of the military arrangements, a fortress, which would later become the symbol of the Ciftlik, was built. In the study, it is mentioned how and for what purposes the fortress was decided to be built. Based on the lack of detailed information about the fortress in the current studies, it was decided to prepare this article. In addition, there is brief information about the soldiers and buildings located in Levend Ciftlik.

Anahtar Kelimeler

Fortress, Selim III., Levent Ciftlik, Nizam-ı Cedid, military history

Kaynakça

• Birik, M. (2022). Tarihi haritalar üzerinden kayıp kentsel mekânın izini sürmek: Levent Çiftliği ve Kışlası’nın 18. ve 20. yüzyıllar arasında kentsel bağlamla etkileşiminin belirlenmesi. Tasarım+Kuram, 18(37), 70-95.
• Clausewitz, C. (2018). Savaş üzerine (F. Çeliker, Çev.). ALFA Yayıncılık.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Ali Emiri Selim III. (AE.SSLM.III). 202/12075.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Ali Emiri Selim III. (AE.SSLM.III). 88/5307.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Bab-ı Defteri Başmuhasebe Kalemi Defteri. (D.BŞM.d.). 6834.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Cevdet Askeri (C.AS). 1054/46356.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Cevdet Askeri (C.AS). 1064/46855.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Cevdet Askeri (C.AS). 112/5049.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Cevdet Askeri (C.AS). 170/7457.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Cevdet Askeri (C.AS). 33/1520.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Cevdet Askeri (C.AS). 383/15849.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Cevdet Askeri (C.AS). 430/17893.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Cevdet Askeri (C.AS). 467/19473.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Cevdet Askeri (C.AS). 549/23007.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Cevdet Askeri (C.AS). 620/26164.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Cevdet Askeri (C.AS). 663/27854.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Cevdet Askeri (C.AS). 808/34333.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Cevdet Askeri (C.AS). 85/3977.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Cevdet Sıhhiye (C.SH). 14/690.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Cevdet Sıhhiye (C.SH). 5/228.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Hattı Hümayun. (HAT). 195/9759.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Hattı Hümayun. (HAT). 199/10099.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Hattı Hümayun. (HAT). 202/10448.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Hattı Hümayun. (HAT). 205/10754.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Hattı Hümayun. (HAT). 257/14723.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrakı. (TS.MA.e.). 1128/55.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrakı. (TS.MA.e.). 1181/8.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrakı. (TS.MA.e.). 1175/39.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. (BOA). Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrakı. (TS.MA.e.). 497/20.
• Çelik, Y. (2018). II. Mahmud devrinde idari-askeri bir üs: Rami Kışlası. Osmanlı Araştırmaları, 52(52), 227-266. https://doi.org/10.18589/oa.592178
• Çelik, Y. (2022). Râmi Kışlası II. Mahmud devrinde aydın-despotik modernleşmenin karargâhı. Vakıfbank Kültür Yayınları.
• Develioğlu, F. (2012). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat. Aydın Kitabevi.
• Erkân-ı Harbiye-i Umûmiye. (1327). İstanbul Boğazı ve civarı haritası (1:50000). https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/100256
• Eyice, S. (1992). Bender Kalesi. TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), 5, 431-432.
• Mehmed, E. (1324). Dersaadet ve civarı ve Boğaziçi haritası. Karacaoğlu Matbaası. https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/114017
• Millî Saraylar İdaresi Başkanlığı, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrakı. (TS.MA.e). 497/19.
• Sunar, M. (2013). XVIII. yüzyıl ve XIX. yüzyıl başları yeniçeri kışlaları üzerine bir değerlendirme. K. Şakul (Ed.), Yeni bir askeri tarih özlemi savaş, teknoloji ve deneysel çalışmalar (ss. 252-276) içinde. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Şenyurt, O. (2013). III. Selim döneminde inşaat ortamını yönlendiren iki Fransız mühendis ve kale tamirleri. Tarih İncelemeleri Dergisi, 28(2), 487-521.
• Uğurlu, H. (2012). III. Selim’in İstanbul’u: Siyâsi ve askerî dönüşümler ışığında imar faaliyetleri. [Doktora tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• Yeşil, F. (2009). Nizâm-ı Cedid’den yeniçeriliğin kaldırılışına Osmanlı kara ordusunda değişim 1793-1826. [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• Yıldız, G. (2008). Osmanlı kara ordusunda yeniden yapılanma ve sosyo-politik etkileri (1826-1839). [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyât Araştırmaları Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.