Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme ve Kamu Hizmetlerinde Etkinlik

Yıl 2010, Sayı: 77, 33 - 62, 01.06.2010

Murat Genç

Öz

Günümüzde kamu hizmetlerinde etkinliğin nasıl sağlanabileceği konusunda teoride pek çok yöntem ve yaklaşım geliştirilmiştir. Ancak, bunların çabaya dönüştürülmesinde diğer bir deyişle pratiğe aktarılmasında sosyal, siyasi veya ekonomik sorunlar mevcuttur. Bu sorunları aşabilmek, kamu hizmetlerinde etkinliği, toplumu oluşturan bireylerin ihtiyaçlarındaki farklılığı dikkate alan bir kamusal hizmet mekanizmasıyla elde edebilmek, böylece sosyal hedeflere ulaşabilmek için ulusal ve uluslararası kuruluşlarca çeşitli kuram, strateji ve yaklaşımlar belirlenmektedir. Günümüzde bunlardan en belirgin olanları ve üzerinde önemle durulanları, toplumsal cinsiyet eşitliği, toplumsal cinsiyet eşitliği duyarlılığının tüm ana plan ve programlara dahil edilmesi gender mainstreaming ve toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme anlayışıdır. Bu çalışmada söz konusu kavramlar incelenmekte ve bu kavramların kamusal hizmet mekanizması ile bağlantısı irdelenmekte, dünya uygulamaları araştırılmakta ve toplumsal cinsiyete duyarlı bütçelemenin ülkemiz açısından uygulanabilirliği değerlendirilmektedir. Bu inceleme ve değerlendirmeler, toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme anlayışı ile kamusal hizmetlerde sağlanabilecek etkinlik arasında bir ilişki olduğunu ortaya koymaktadır. Bununla beraber bu inceleme ve değerlendirmeler bir gerçeğin daha üzerini aralamaktadır. Bu gerçek; söz konusu anlayışı kadın-erkek eşitliğine dayalı dar bir hareket alanında değil toplumun diğer dezavantajlı unsurlarını da içeren, kamusal hizmetlere vatandaş odaklılığı kazandıran böylece hesap verebilirliği ve performans odaklılığı kamu sektörünün öncelikleri arasına yerleştiren geniş bir bakış açısıyla değerlendirmenin, toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme anlayışını kuvveden fiile aktarabilmenin en önemli gereklerinden biri olduğudur

Anahtar Kelimeler

Etkinlik, ihtiyaçlara duyarlı kamu hizmeti anlayışı, toplumsal cinsiyet eşitliği, sosyal bütçe, vatandaş odaklı yönetim

GENDER BUDGETING AND EFFICENCY IN PUBLIC SERVICES

Öz

Nowadays, a lot of answers and approaches have been developed to respond how can provide efficiency in public services. But there are social, political and economic obstacles about converting these answers to effort namely transforming them to the practice. In order to overcome mentioned problems, to attain efficiency in public services taken into account differences of individual needs via a public service of concepts, strategy and approaches are determined by national and international institutions. The most prominent of these are gender equality, gender mainstreaming and gender budgeting at the present time. In this working, concepts in question are be researched and correlation of these concepts with public service mechanism are examined, world implementations are investigated and at last gender budgeting applicability for our domain is evaluated. These researches and evaluations reveal that there is a correlation between gender budgeting and efficiency in public services. In addition gender budgeting should include of not only women-men equality but also the other disadvantages groups of society. So this approach has possession of a large perspective. Thus, quality of the public services will be transformed into citizen oriented management. Accountability and performance based approach will put in public’s priorities owing to this transformation

Anahtar Kelimeler

Efficiency, Requirement Sensitive Public Services Approach, Gender Equality, Social Budget, Citizen Oriented Management

Kaynakça

• Bellamy, Kate, “Gender Budgeting (A Background paper for the Council of Europe's Informal Network of Experts on Gender Budgeting)”, http://www.wbg.org.uk/pdf/Gender%20BudgetsCouncil%20of%20Eu rope%20Bellamy%202oo3.pdf (Erişim Tarihi: 8/6/2010). Bianet, “Toplumsal Cinsiyeti Gözeten Bütçe Nedir?” http://bianet.org/bianet/kadin/72629-toplumsal-cinsiyeti-gozeten- butce-nedir (Erişim Tarihi: 28/5/2010).
• Budlender, Debbie, Sharp, Rhonda (1998), How To Do A Gender-Sensitive Budget Commonwealth Secretariat, London. Contemporary Research And Practice
• Budlender, Debbie (2008), “Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Nedir”, BM Kadın ve Kız Çocuklarının Korunması ve Geliştirilmesi Ortak Programı Kapsamında Toplumsal Cinsiyet Duyarlı Bütçeleme Eğitici Eğitimi, Ankara.
• Council of Europe (2004), “Gender Mainstreaming”, Director General of Human Rights Council of Europe, Strazburg.
• Council of Europe (2005), “Gender Budgeting”, Director General of Human Rights Council of Europe, Strazburg.
• Demokrasi Vakfı (2005), “Kültürel Tartışmalar İnisiyatifi”, Kültürel Çeşitlilikte İnsan Hakları Toplantıları, Londra.
• Denhardt, B. Robert (2002), “The New Public Service: Serving Rather than Steering”, Public Administration Review, Vol. 60, No.6, Aralık.
• Elson, Diane (2004), “Engendering Government Budgets in the Context of Globalization(s)”, International Feminist Journal of Politics, Cilt 6, 4, Aralık.
• Elson, Diane (2003), “Gender Mainstreaming and Gender Budgeting”, Gender Equality and Europe’s Future, Bürüksel.
• Eren, Veysel (2003), “Kamu Yönetiminde Yeni Meşruluk Temeli Olarak Müşteri Odaklı Yönetim Yaklaşımı”, A.Ü. S. B. F. Dergisi, Cilt 58, 4.
• Europen Women’s Lobby (2004), “Gender Budgeting”, Bürüksel, Şubat. Fournıer, Jacques, “Kamu Hizmetleri”, http://www.ambafrance- tr.org/ecrire/upload/fis/fis20.htm.
• Gözler, Kemal (2003), İdare Hukuku, Cilt II, Ekin Kitabevi, Bursa.
• Halén, Anna, “Gender budgeting –the Swedish Experience”, http://leb- budget.org/.../Gender%20budgeting%20Sweden%20Conference%20Amman.p df (Erişim Tarihi: 15/6/2010)
• Koç, Mustafa (2009), Avrupa Konseyi Tarafından Yunanistan’da düzenlenen “Devlet Bütçeleri: Gerçek Kadın-Erkek Eşitliğinde Kilit Faktör” Konulu Konferansa İlişkin Değerlendirme Raporu, Ankara, Mayıs.
• KSGM (2008), “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı, Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü 2008-2013, Ankara, Eylül.
• Karataş, Halil (2007), “Kamu Yönetiminde Yeni Bir Anlayış: Vatandaş Odaklı Yönetim”, Bütçe Dünyası Dergisi, 24.
• Meriç, Metin (2007), “Feminizme Mali Bakış ( Cinsiyete Duyarlı Bütçeler)”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, Cilt 44, 509.
• Mutleuer, M.,Kamil, Erdoğan ÖNER, Ahmet KESİK (2005), Bütçe Hukuku, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• OECD (2009), “Education at a Glance”, Eylül.
• Özkara, Mehmet, “Devlet Anlayışında Ortaya Çıkan Değişikliklerin Sonucu Olarak http://www.alomaliye.com/mehmet_ozkara_devlet_anlayisinda.htm (Erişim Tarihi: 22/5/2010) Yüklenen Fonksiyonlar”
• Sandal, Önal (2009), Elif, “Örtük Cinsiyetçiliğin Anlaşılması: Cinsiyetçi Dilin Tespiti ve Kullanımı”, Verimlilik Dergisi, 243, Mart.
• Stotsky, G. Jane (2006), “Gender Budgeting”, International Monetary Fund Working Paper, Ekim.
• Sawer, Marian, Debbie, Budlender (2002), Gender Budgets Make More Cents Country Studies and Good Practice, Commonwealth Secretariat, Londra.
• Şenesen, Gülay, Günlük (2008), “Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme: Türkiye İçin Bir Değerlendirme”, Bütçe Sürecinde Parlamentonun Değişen Rolü Sempozyumu, Afyonkarahisar.
• Tine, D.N., (2002) “Rwanda: Translating Government Commitments Into Action”, Gender Budgets Make More Cents (Country Studies and Good Practice), Commonmealth Secretariat, United Kingdom.
• Tüğen, Kamil, Ahmet, Özen (2008), “Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Anlayışı”, Maliye Dergisi, 154, Ocak-Haziran.
• Türk, İsmail (1969), Maliye Politikası: Amaçlar-Araçlar ve Çağdaş Bütçe Teorileri, Sevinç Matbaası, Ankara.
• UNDP (2009), “Human Development Report 2009 Overcoming Barriers: Human Mobility and Development”, New York.
• Unesco EFA (2009), “Global Monitoring Report 2010-Reaching the marginalized”, Oxford University Pres. Villagómez, Elizabeth, Gender Budgeting in the EU, http://www.genderbudget.it/doc/GenderBudgetingEU.pdf. Tarihi: 11/6/2010) (Erişim
• World Economic Forum (2009), “The Global Gender Gap Report 2009”, Cenevre.
• Quınn, Sheila (2009), Gender Budgeting: Practical İmplementation, Directorate General of Human Rights and Legal Affairs, Council of Europe.