Yargılamada Etkinlik Arayışları: Medeni Usûl Hukukunda Usûl Ekonomisi

Yıl 2010, Sayı: 78, 81 - 109, 01.09.2010

İbrahim Çetin

Öz

Yargılamada basitlik, çabukluk, ucuzluk ilkesi olarak bilinen usûl ekonomisi, dava ikâme eden tarafların sav ve savunmalarını en mâkul ve kabul edilebilir adalet ölçütleri temelinde değerlendirerek karar verilmesi gereğini konu alır. Usûl ekonomisi, insan ile iç içe girmiş, sosyal boyuta hâiz uluslararası bir hukuk mevzûdur ve adil yargılanma hakkına sıkı sıkıya bağlıdır. Bununla birlikte usûl ekonomisi, medeni usûl hukukunun ana öğelerinden birini teşkil eder. Basitlik sadelik , çabukluk mâkul süre bağlamında ve ucuzluk gereksiz harcamalardan kaçınma , usûl ekonomisinin bileşenleridir. Bu hukuki makalede usûl ekonomisi; ilgili literatürdeki yeri, tanımı, boyutları, belirleyicileri ve belli başlı kuramsal yaklaşımlar çerçevesinde ele alınarak, bu ilkeyi geliştirmeye yönelik çeşitli önerilerle desteklenerek anlatılmaya çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Usûl Ekonomisi, Âdil Yargılanma, Yargılamada Etkinlik, Medeni Usûl Hukuku, İnsan Hakları.

QUEST FOR EFFECTIVENESS IN JUDGING: JUDICIAL ECONOMY IN CIVIL PROCEDURE LAW

Öz

Judicial economy or principle of simplicity, rapidity and cheapness in judging, refers to the refusal of a court to decide one or more claims raised in a case, on the grounds that it has decided other claims in the case and that its decision on those claims should satisfy the parties. For example; res judicata can not claim again but it can be conclusive evidence for involved cases. Judicial economy, having a sociological dimension as a process in international law area that cannot be considered separetely from human being for example; under Article 6 of the European Convention on Human Rights and clannish to right of fair trial. However judicial economy is a main principle of civil procedure law. Simplicity, rapidity reasonable time and cheapness unnecessary expenses are components of judicial economy. In this law article; judicial economy is examined in terms of its place in the literature, definition of term, dimensions, antecendents and main theoretical approaches. Finally, some suggestions about the developing this principle is explained

Anahtar Kelimeler

Judicial Economy, Fair Trial, Effectiveness in Judging, Civil Procedure Law, Human Rights.

Kaynakça

• Alangoya, Yavuz (1979), Medeni Usûl Hukukunda Vakıaların ve Delillerin Toplanmasına İlişkin İlkeler, İstanbul.
• Alangoya, Yavuz (1969), “Yargılama Sırasında Tarafta (Yanda) İradi Olarak Meydana Gelen Değişme Hakkında Düşünceler”, Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, Sayı: 5.
• Erdemli, İlter (1998), Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu, Şerhler, Kararlar ve İlgili Mevzuat C. 1-2, (Kendi Yayını), Ankara.
• Gözübüyük, Şeref, Feyyaz Gölcüklü (2004), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, Turhan Kitabevi, Ankara.
• Gurwitch, Georges (1949), “Sosyolojinin Bugünkü Temâyülü” (Çev: N. Ş. Kösemihal), Sosyoloji Dergisi, S: 5.
• Güriz, Adnan (1996), Hukuk Felsefesi, AÜHF Yayınları, Ankara.
• Heffler (1843), System des römischen und deutschen Civilprozessrecht, Bonn.
• Kapani, Münci (1993), Kamu Hürriyetleri, Yetkin Yayınevi, Ankara.
• Kuru, Baki (2001), Hukuk Muhakemeleri Usulü, cilt II, İstanbul.
• Kuru, Baki, Ejder Yılmaz, Ramazan Arslan (2009), Medeni Usûl Hukuku Ders Kitabı, Yetkin Yayınevi, Ankara.
• Kuru, Baki, Ejder Yılmaz, Ramazan Arslan (2008), Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu ve İlgili Mevzuat, Yetkin Yayınları, Ankara.
• Pekcanıtez, Hakan, Atalay, Oğuz, Özekes, Muhammet (2008), Medeni Usûl Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara.
• Pekcanıtez, Hakan, Hülya Taş Korkmaz, Nedim Meriç, (2007), İçtihatlı Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu ve İlgili Mevzuat, Yetkin Yayınları, Ankara.
• Salihpaşaoğlu, Yaşar (2009), “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türkiye: Bazı Rakamlar ve Gerçekler”, GÜ Hukuk Fakültesi, Cilt: XIII, Sayı: 1- 2, Ankara.
• Stalev, Zivko (1980), (Çev: Ejder YILMAZ), “Sosyalist Avrupa Ülkelerinde Hukuk Yargılaması”, AÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, 1976/XXXIII/1-4, Ankara.
• Taşpınar Ayvaz, Sema (1999), Medeni Yargılama Hukukunda Amaç Sorunu (Faruk Erem Armağanı), Ankara.
• Taşpınar Ayvaz, Sema (1998), “Kadastro Mahkemesi Kararlarına Karşı Karar Düzeltme Yoluna Başvurulmasında Miktar veya Değer Sınırı Üzerine bir HGK Kararı”, AÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 47, S.1-4, Ankara.
• Topçuoğlu, Hamide (1963), Hukuk Sosyolojisi Dersleri, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara.
• TÜİK (2010), “Hukuk Mahkemelerinde Açılan Dava, Davacı ve Davalılar”, http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=1&ust_id=12 Tarihi: 28/09/2010). (Erişim
• TÜİK (2010), Hukuk Mahkemelerinde Karara Bağlanan Dava, Davacı ve Davalılar”, http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=1&ust_id=12 (Erişim Tarihi: 28/09/2010).
• Umar, Bilge (1974), “Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunumuzun Kaynağı Neuchâtel Kantonu Medenî Yargılama Usulü Kanunu”, Ege Üniversitesi İktisadî ve Ticarî Bilimler Fakültesi Dergisi, Ağustos- Eylül 1974/12 (Ağustos-Eylül).
• Wetzell (1878), System des Ordentlichen Civilprozess, Leipzig.
• Yargıtay (1998), İçtihadı Birleştirme Kararı Özetleri, Hukuk-Ceza, 1926-1998, Yargıtay Yayınları, Yayın No: 26, Ankara.
• Yılmaz, Ejder (1980), “Demokratik Alman Cumhuriyeti Medenî Yargılama ve Takip Hukukunun Anahatları”, AÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, 1980/XXXVII/1-4, Ankara.
• Yılmaz, Ejder (2008), “Usûl Ekonomisi”, AÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, c:57, S:1, Ankara.
• Yılmaz, Ejder (1989), “Hukuk Davalarında Taraf Ehliyeti ile İlgili Bir İçtihadı Birleştirme Kararının Düşündürdükleri (Tarafta Islahla Değişiklik Yapılması Olanağı)”, Yargıtay Dergisi (Yargıtay'ın 120’nci Yılı Sempozyumu’na sunulan Tebliğ), Özel Sayı, Ankara.