STATUTE, MECHANISM AND INSTITUTIONAL EFFECTIVENESS OF THE EUROPEAN OMBUDSMAN

Yıl 2010, Sayı: 79, 31 - 62, 01.12.2010

Özer Köseoğlu

Öz

Even though ombudsman or public inspector in Turkish legal system has been more or less on the agenda of Turkish governments after 1990s, concrete steps have been taken in 2000s. Despite the majority of studies on the feasibility of Ombudsman and the evaluation of legal bases in Turkey, there is a shortage of studies discussing the European Ombudsman experience. Within this framework, the aim of this study is to analyze the legal framework, mechanism and institutional effectiveness of the European Ombudsman, established in 1992 on the grounds of Maastricht Treaty. In this context, evolution, legal basis and functioning of the European Ombudsman are extensively examined. Besides, institutional effectiveness of the European Ombudsman is investigated in the light of data gained from the annual reports encompassing 20032009. There are some evidences that European Ombudsman experience can assist to the probable establishment of the Ombudsman system in Turkey in terms of institutional setting, legal infrastructure, operational procedures and authority field

Anahtar Kelimeler

European Ombudsman, Coping with Maladministration, Right to

Avrupa Ombudsmanının Hukuki Statüsü, İşleyişi ve Kurumsal Etkinliği

Öz

Ombudsman veya kamu denetçisi, 1970’lerden itibaren Türkiye’nin gündeminde olan, ancak 2000’li yıllarla birlikte kurulmasına ilişkin somut adımlar atılan bir kurumdur. Türkçe literatürde Ombudsman kurumunun Türkiye’de uygulanabilirliği ve yasal düzenlemelerin değerlendirilmesine ilişkin birçok çalışma olmasına karşın, Avrupa Ombudsmanı tecrübesini ele alan çalışma sayısı oldukça sınırlıdır. Bu bağlamda, çalışmanın amacı Avrupa Ombudsmanının hukuki statüsü, işleyişi ve kurumsal etkinliğinin analiz edilmesidir. Bu amaçla, Avrupa Ombudsmanının gelişimi, Ombudsmana ilişkin yasal düzenlemeler ve Ombudsmanın işleyişi kapsamlı bir şekilde incelenmektedir. Avrupa Ombudsmanının kurumsal etkinliği ise 2003-2009 arasındaki yıllık raporları incelenerek elde edilen veriler ışığında değerlendirilmektedir. Avrupa Ombudsmanı tecrübesinin Türkiye’de kurulacak olan kamu denetçiliği sistemine kurumsal düzen, yasal altyapı, işleyiş, görev ve yetkiler gibi açılardan yardımcı olacağı düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Avrupa Ombudsmanı, Kötü Yönetimle Mücadele, İyi

Kaynakça

• Arklan, Ümit (2006), “Bir Kamu Denetim Sistemi Olarak Ombudsman ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Selçuk İletişim Dergisi, Cilt 4, Sayı 3, s. 82-100.
• Arslan, S. (1986), “İngiltere’de Ombudsman Müessesesi”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 19, Sayı 1, s. 157-172.
• Avşar, B. Zakir (2007), Ombudsman: İyi Yönetilen Türkiye İçin Kamu Hakemi, Asil Yayın, Ankara.
• Bexelius, Alfred (1967), “The Swedish Ombudsman”, The University of Toronto Law Journal, Vol. 17, No. 1, s. 170-176.
• Cheng, Hing Yong (1968), “The Emergence and Spread of the Ombudsman Institution”, Annals of the American Academy of Political and Social Science, Vol. 377, May, s. 20-30.
• Christensen, Bent (1961), “The Danish Ombudsman”, University of Pennsylvania Law Review, Vol. 109, No. 8, s. 1100-1126.
• Erhüman, Tufan (2000), “Türkiye İçin Nasıl Bir Ombudsman Formülü”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 49, Sayı 1, s. 155-180
• Esgün, İbrahim Uğur (1996), “Ombudsman Kurumunun Türkiye İçin Gerekliliği Üzerine Bir Değerlendirme” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 45, Sayı 1, s.
• European Ombudsman, “Other Documents”, http://www.ombudsman.eur- opa.eu/en/activities/annualreports.faces, Erişim Tarihi: 04.12.2010
• Garner, J. F. (1968), “The British Ombudsman”, The University of Toronto Law Journal, Vol. 18, No. 2, s. 158-164.
• Gellhorn, Walter (1965), “The Ombudsman in New Zealand”, California Law Review, Vol. 53, No. 5, s. 1155-1211.
• Gellhorn, Walter (1966), “The Norwegian Ombudsman” Stanford Law Review, Vol. 18, No. 3, s. 293-321.
• Gregory, Roy (2000), “The European Ombudsman”, Righting Wrongs: The Ombudsman in Six Continents, Edt. Roy Gregory ve Philip James Giddings, IOS Press, Amsterdam, s. 155-174.
• Gregory, Roy ve Philip James Giddings (2000), “The Ombudsman Institution: Growth and Development”, Righting Wrongs: The Ombudsman in Six Continents, Edt. Roy Gregory ve Philip James Giddings, IOS Press, Amsterdam, s. 1-20.
• Harden, Ian (2001), When Euroepans Complain: The Work of the Euroepan Ombudsman”, The Cambridge Yearbook of Euroepan Legal Studies, Edt. Alan Dashwood ve diğerleri, Cilt 3, s. 199-237.
• http://eur-lex.europa.eu/en/treaties/dat/11992M/tif/JOC_1992_191__1_ EN_0001.pdf (Erişim Tarihi: 15.01.2011).
• http://ec.europa.eu/civil_service/docs/toc100_en.pdf (Erişim Tarihi: 15.01.2008).
• http://www.europarl.europa.eu/charter/pdf/text_en.pdf (Erişim Tarihi: 20.05.2008).
• http://www.law.ualberta.ca/centres/ioi/index.php (Erişim Tarihi: 10.12.2010).
• http://www.ombudsman.europa.eu/home.faces (Erişim Tarihi: 15.01.2011).
• http://www.ombudsassociation.org/ (Erişim Tarihi: 10.01.2011).
• Kestane, Doğan (2006), “Çağdaş Bir Denetim Organizasyonu Olarak Ombuds- manlık (Kamu Denetçiliği)”, Maliye Dergisi, Sayı 51, s. 128-142.
• Kılavuz, Raci ve diğerleri (2003), “Etkin Bir Denetim Aracı Olarak Ombudsmanlık ve Türkiye'de Uygulanabilirliği”, C. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, s. 49-68.
• Küçüközyiğit, H.Galip (2006), “Ombudsmanlık Kurumu -Hukuksal ve Siyasal Bir İnceleme-“ Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt 2, No 5, s.90-111.
• Magnette, Paul (2003), “Between Parliamentary Control and the Rule of Law: the Political Role of the Ombudsman in the European Union”, Journal of European Public Policy, Vol. 10, No. 5, s. 677–694.
• McNaughton, Neil (2003), Understanding British and European Political Issues, Manchester University Press, Manchester.
• Means, Ingunn N. (1968), “The Norwegian Ombudsman”, The Western Political Quarterly, Vol. 21, No. 4, s. 624-650.
• Özden, Kemal (2010), Ombudsman ve Türkiye’deki Tartışmalar, Seçkin Yayınları, Ankara.
• Pickl, Viktor J. (1986), “Ombudsman ve Yönetimde Reform” Amme İdaresi Dergisi, Cilt 19, Sayı 4, Aralık, s. 37 - 46.
• Pickl, Viktor J. (1997), “Ombudsman Sistemlerinin İslami Temelleri”, Yeni Türkiye Siyasette Yozlaşma Özel Sayısı, Yıl 3, Sayı 14, s. 800-805.
• Reif, Linda (2004), The International Ombudsman Yearbook, Cilt 6, Martinus Nijhoff Publishers, Leiden.
• Süler, Gamze Yudum (2010), “Ombudsmanlık Kurumu ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Bütçe Dünyası Dergisi, Cilt 2, Sayı 34, s. 157-167.
• Şafaklı, Orhan Veli (2009), “Kamu Denetiminde Etkinlik Aracı Olarak “Ombudsman” ve AB Sürecinde KKTC’deki Uygulamaya Karşılaştırmalı Bir Bakış” Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt XI, Sayı II, s. 161-197.
• Şahin, Ramazan (2010), “Ombudsman Kurumu ve Türkiye’de Kurulmasının Türkiye’nin Demokratikleşmesi ve Avrupa Birliği Üyeliği Üzerine Etkileri”, Türk İdare Dergisi, Sayı 468, s. 131-157.
• Şengül, Ramazan (2007a), “Türkiye’de Kamu Yönetiminin Etkin Denetlenme- sinde Yeni Bir Kurum: Kamu Denetçiliği Kurumu”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 14, Sayı 2, s. 126-145.
• Şengül, Ramazan (2007b), “Kamu Yönetiminin Etkin Denetlenmesi İçin Ombudsman Kurumunun Statüsü Nasıl Olmalıdır?”, Kamu Yönetiminin Yapısal ve İşlevsel Sorunları, Edt. M. Akif Çukurçayır ve Gülise Gökçe, Çizgi Kitabevi, Konya, s. 371-402.
• Tayşi, İsmet (1997), Ombudsman Kurumu ve Ülkemizde Uygulanabilirliği”, Sayıştay Dergisi, Nisan-Haziran Özel Sayı, Sayı 25, s. 106-123.
• Tortop, Nuri (1998), “Ombudsman Sistemi ve Çeşitli Ülkelerde Uygulanması”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 31, Sayı 1, s. 3-11.
• Uler, Yıldırım (2003), “Ombudsman (Kamu Denetçisi)”, Türkiye’de Kamu Yönetimi, Edt. Burhan Aykaç ve diğerleri, Yargı Yayınevi, Ankara, s. 469-475.
• TÜSİAD (1997), Ombudsman (Kamu Hakemi) Kurumu İncelemesi: Devlette Bir Toplam Kalite Mekanizması Örneği, Yayın No. T/97-206.