İşletmelerde İç Kontrol Sistemine Genel Bakış

Yıl 2012, Sayı: 85, 95 - 121, 01.06.2012

Cemal İbiş Özgür Çatıkkaş

Öz

İşletmelerin hedeflerine etkin bir şekilde ulaşmalarını ve bu hedeflere ulaşılacağına makul ölçüde güven duyulmasını sağlamaya yönelik olarak oluşturulan usul ve yöntemler bütünü iç kontrol sistemi olarak tanımlanır. Herhangi bir işletmedeki iç kontrol sisteminin başlıca amaçları; işletmenin varlıklarını korumak, bilgilerin doğruluk ve güvenilirliliğini sağlamak, işletme faaliyetlerinin politikalara, planlara, prosedürlere, yasalara ve düzenlemelere uygunluğunu sağlamak, kaynakların ekonomik ve verimli olarak kullanılmasını sağlamak ve belirlenmiş hedeflere ulaşılmasını sağlamak, olarak belirtilebilir. İç kontrol sistemi, uluslararası denetim standartları başta olmak üzere, çok çeşitli ulusal ve uluslararası standartların ve düzenlemelerin içinde yer bulmuştur. Bu çalışmada, iç kontrol sistemi çeşitli yönleri ve alt bileşenleri ile karşılaştırmalı olarak ele alınmış, iç kontrol sistemine ilişkin belli başlı ulusal ve uluslararası standartlar ve düzenlemeler incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kontrol, İç kontrol, Denetim

AN OVERVIEW OF INTERNAL CONTROL SYSTEM IN COMPANIES

Öz

The methods and procedures designed to help company to reach its objectives effectively and to provide reasonable assurance regarding the achievement of objectives are defined as internal control system.Main aims of internal control system in any company can be stated as: to secure assets of the company; to provide the accuracy and reliability of financial information; to ensure compliance of company’s operations with the plans, procedures, laws and regulations; to ensure economic and efficient use of resources and finally to help reach pre-specified objectives. Internal control system is included in a variety of national and international standards and arrangements, particularly in the international auditing standards. In this study, internal control system together with its various dimensions and subcomponents is comparatively discussed; major national and international standards and regulations on internal control system are analyzed

Anahtar Kelimeler

Control, Internal Control, Auditing

Kaynakça

• AKSOY, Tamer, (2007), Basel II ve İç Kontrol”, Ankara SMMM Odası Yayın No:53, Ankara, Ağustos.
• AKSOY, Tamer, (2005), Ulusal ve Uluslararası Düzenlemeler Bağlamında İç Kontrol ve İç Kontrol Gerekliliği:Analitik Bir İnceleme, İSMMMO, Mali Çözüm Dergisi, Sayı 72.
• ALVIN, Arens A., , James K. Loebbecke, (1997), Auditing: An Integrated Approach, Prentice-Hall Inc. Seventh Ed.
• ARI, Nihat, (2011) Uluslararası İç Denetim Standartları Açısından Kamu Mali Yönetimi Kontrol Kanununun İncelenmesi ve Bir Uygulama, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Muhasebe Denetimi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• ARSLAN, Fahreddin, (2009) “İç Kontrol Sistemi ve Kamu İç Kontrol Standartları Sunumu”, Kocaeli Üniversitesi İç Denetim Birimi. Bank for International Settlements Basel Committee on Banking Supervision, (1998) Framework for Internal Control Systems in Banking, September, http://www.bis. org/publ/bcbs40.pdf, (08.02.2012)
• BDDK, (2006) “Bankaların İç Sistemleri Hakkında Yönetmelik”, Resmi Gazete, 01.11.2006- 26333.
• BLACKSTONE, William J. And Others (1994) “Bank Control and Audit”, American Bankers Association Press, Washington D.C.
• BODNAR, George H., William S.Hopwood, (2003), Accounting Information Systems, Prentice Hall, Eight Edition.
• CHORAFAS, Dimitris N. (2001) ,Implementingand Auditing theInternal Control Systems, Palgrave Publications, New York-U.S.A.
• COOK, John W., Gary M. Wınkle, (1980) Auditing: Philosophy and Technique 2.Ed., Hougton Mifflin Company, Boston, Aktaran: Aksoy;”Basel II vE İç Kontrol”.
• COSO, Enterprise Risk Management Integrated Framework Executive Summary, September 2004. COSO, Internal Control Integrated Framework.
• ÇATIKKAŞ, Gürsu, (2011), Aracı Kurumlarda Denetim Komitesi Uygulaması, Beta Yayınları, İstanbul.
• ÇETİN, Canan, (2001), Toplam Kalite Yönetimi ve Kalite Güvence Sistemi (ISO 9000-2000 Revizyonu), İlke Süreç, Uygulama, 2.Baskı, Beta Basım A.Ş., İstanbul.
• DOYRANGÖL, Nuran, (2002), Sermaye Piyasası Aracı Kurumlarında Etkili Bir İç Kontrol Sistemi ve Denetim Fonksiyonu, Lebib Yalkın Matbaası, İstanbul.
• ELİTAŞ, Cemal, (2004), Kontrol Önlem ve Yordamlarının İç Denetçi Açısından Rolü ve Önemi, İç Denetim Dergisi, Sayı:8.
• ERDOĞAN, Melih, (2005), Denetim, Maliye ve Hukuk Yayınları.
• ERYILMAZ, Aslı, (2009), ”J-Sox, Amerikalı SOX’un Yerini Alır Mı?”, s.1 http://www. denetimnet.net/UserFiles/Documents/DeloitteMakaleleri/jsox%20_2_.pdf 04.02.2012.
• GELINAS, Ulric J.,Jr.; Steve G. Sütton, (2002), Accounting Information Systems, Fifth Edition.
• GILES, Jill P.,(1998), “Evidence on the Relation Between Audit Committee Characteristic and the Quality of Financial Reporting”, PhD Tezi, Rutger The State University of New Jersey.
• HODGETS, Richard M., (1999), Yönetim Teori, Süreç ve Uygulama (Çev: Canan Çetin, Esin Can Mutlu) Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., 2.Baskı, İstanbul.
• http://intosai.connexcc-hosting.net/blueline/upload/1guicspubsece.pdf, (10.02.2012), s.6, İntosai Kamu Kesimi İç Kontrol Standartları Rehberi, Baran Özeren (çev.), Sayıştay Yayınları, Ankara 2006.
• http://www.bis.org/publ/bcbs40.pdf, (28.01.2012).
• http://www.coso.org/ sayfasından yararlanılmıştır.
• http://www.ifac.org/ International Standard On Auditing 400 Risk Assesments and Internal Control
• http://www.sayistay.gov.tr/yayin/yayinicerik/denter.htm (02. 02.2012).
• http://www.sayistay.gov.tr/yayin/yayinicerik/hiz04riskdenetimi.pdf, (05.02. 2012).
• The American Institute of Certified Public Accountants, http://www.aicpa.org/about/ index .htm. (04.02.2012).
• The American Accounting Association, http://aaahq.org/about.cfm. (04.02.2012)
• The Financial Executives Institute, http//www.fei.org/about/us.cfm. 12.02.2012 T h e Institute of Internal Auditors, http//www.theiia.org//iia/index.cfm?.doc_id=266 International Monetary Fund (IMF), About the IMF, http://www.imf.org/external/ about.htm, (12.02. 2012).
• International Monetary Fund (IMF), IMF Members’Quotas and Voting Power, and IMF Board of Governors, http://www.imf.org/external/np/sec/members.htm#3. (10.02. 2012)
• International Monetary Fund (IMF), (1999), The Role of Internal Control and Audit Systems in Supporting Central Bank Overnance and Transparency, July.
• KORKMAZ, Umut, (2007), “Kamuda İç Denetim”, Bütçe Dünyası, Cilt 2, Sayı Bahar.
• LARSON, Kermit D., William W.PYLE, (1986), Financial Accounting, Third Edition, Richard D.IrwınInc.U.S.A.
• MACLLATCHIE, Kevin P., (1997), Take Control, Journal of Property Management, (Ocak/ Şubat).
• MOELLER, Robert R., (2007), “COSO Enterprise Risk Management”, John Wiley&SonsInc, New Jersey .
• ÖZEREN, Baran, (2000), İç Denetim Standartları ve Meslegin Yeni Açılımları, Sayıştay Yayınları, Araştırma/ İnceleme/ Çeviri Dizisi: 8, Ağustos.
• PEHLİVANLI, Davut, (2010), Modern İç Denetim Uygulamaları, Beta Yayınları, İstanbul.
• ROMNEY, Marshall B., Paul John Steinbart, (2003), Accounting Information Systems, Prentice Hall, Ninth Edition.
• ROOT, Stueven J.,, (1997), Internal Auditing Manual, Second Edition, Warren, Gorhamand Lamount Publ.Co., Boston, Bölüm 17.
• SALTIK, Nihal, (2007), İç Kontrol Standartları, T.C.Maliye Bakanlığı, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü İç Kontrol Merkezi Uyumlaştırma Dairesi Yayınları, Uzman Raporları, Ankara.
• SMITH, L. Murphy, (1993), SAS 55 andThe Small Business Engagement (Statement of Accounting Standard 55- IncludesRelatedArticle), The CPA Journal, Ocak.
• SPK, ”Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ”, Seri:X, No:23, Resmi Gazete, 27.07.2006-26241.
• ŞENSOY, Necdet, (1997), Amerika Birleşik Devletlerinde Muhasebe Mesleği, Meslek Örgütleri ve Muhasebe İlkeleri, Mödav Dergisi, Sayı 8, Ekim.
• TAYLOR, Donald H., (1988), Auditing: Integrated Concepts and Procedures, Fourth Edition, Jonh Wiley-Sonsınter Edit, New York.
• UZAY, Şaban, (1999), İşletmelerde İç Kontrol Sistemini İncelemenin Bağımsız Dış Denetim Karar Sürecindeki Yeri ve Türkiye’deki Denetim Firmalarına Yönelik Bir Araştırma, Ankara: Sermaye Piyasası Kurulu Yayın No: 132.
• UZUN, Ali Kamil, (2009), “Kamu Yönetiminde İç Kontrol ve İç Denetim Yaklaşımı”, Denetişim Dergisi, Sayı 3.
• UZUN, Ali Kemal, «İşletmelerde İç Kontrol Sistemi”, http://www.icdenetim.net/ index.php?option=com_content&view=article&id=83:isletmelerde-ic-kontrolsistemi&catid=34:ic-denetim&Itemid=18, 20.01.2012
• WILKINSON, Joseph W., Michael J. Cerullo, (1997), Accounting Information System, Essential Cencepts And Application, Thrial Edition, John Wiley&Sons. Inc.
• 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 24.12. 2003 tarihi ve 25326 sayılı Resmi Gazete.
• YURTSEVER, Gürdoğan, (2008), Bankacılığımızda İç Kontrol, Türkiye Bankalar Birliği, Yayın No:256, İstanbul.