Yüksek Denetim Kuruluşlarının Denetim Kapsamı

Yıl 2012, Sayı: 86, 101 - 113, 01.09.2012

Metin Bayrak Mehmet Alpertunga Avcı

Öz

Günümüzde yüksek denetimin kapsamı, karar alıcılar açısından büyük önem taşımaktadır. Zira yurttaşlar, yasama üyeleri, uluslararası aktörler kamu kaynaklarının ne şekilde kullanıldığını bilmek isterler. Bu sayede yurttaşlar kamusal tercihlerini belirler, yasama üyeleri temsil yetkisi ile yürütmenin faaliyetlerini denetler, uluslararası yatırımcılar yatırım kararlarını, kredi kuruluşları da borç verme kararlarını şekillendirir. Bu tespit ve kararlar için yüksek denetim sonuçları ana referans kaynağı olarak kullanılır. Bu bakımdan etkili bir yüksek denetimden söz edilebilmesi için yüksek denetimin kapsamı olabildiğince geniş tutulmalıdır. Kapsamın tespitinde kamu gelirleri, harcamaları ve mal varlığı ve/veya kamu kaynağını doğrudan veya dolaylı olarak kullanan kurum ve kuruluşlar referans olarak alınabilir. İlk ayrıma göre; geniş anlamda kamu harcamaları, tüm kamu gelirleri ve kamuya ait taşınır ve taşınmaz mallar yüksek denetimin kapsamında yer almaktadır. Bu kaynakları doğrudan kullanan merkezi idare, taşra idaresi, özerk kamu kurumları, devlet işletmeleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler genel olarak yüksek denetimin kapsamına girmektedir. Etkin bir yüksek denetimden bahsedilmek isteniyorsa; yüksek denetimin, ilgili kamu kuruluşları yanında kamu kaynağını kullanan diğer tüzel yapıları da kapsaması gerekir. Bu bakımdan kamu kaynağını doğrudan veya dolaylı kullanan özel sektör kuruluşları, siyasi partiler, dernekler ve vakıflar da yüksek denetim kapsamında değerlendirilmelidir

Anahtar Kelimeler

Yüksek denetim, Kamu kaynağı, Kamu harcamaları, Kamu mal varlığı, Denetimin kapsamı

AUDIT SCOPE OF SUPREME AUDIT INSTITUTIONS

Öz

Nowadays the scope of supreme audit is of great importance to decision-makers. The main reason for this is that citizens, members of legislature, international operators like to know how public resources are being used. By this means citizens determine their public preferences; with their representative authority, members of legislature control the activities of executive; international investors shape their investment decisions and credit institutions shape their lending decisions. The supreme audit results are used as the main source of reference for these determinations and decisions. In this respect, the scope of supreme audit should be kept as wide as possible in order to have an effective supreme audit. Public revenues, expenditures and assets and/or the institutions using the public resources directly or indirectly can be taken as a reference for the determination of the scope. According to first distinction public expenditures in general, all public revenues and public estate and assets are within the scope of supreme audit. The central government, provincial organization, self-regulation public organizations, public enterprises, social security institutions and local authorities which use these resources directly are generally within the scope of supreme audit. If it is to become effective, the supreme audit should cover other legal structures that use public resources in addition to the relevant public institutions. In these respects, private sector organizations, political parties, associations and foundations which use public resources directly or indirectly should be considered within the scope of supreme audit

Anahtar Kelimeler

Supreme audit, Public resource, Public expenditure, Public asset, Audit scope

Kaynakça

• Acar, Ali, Sevinç, İsmail (2011), “Avrupa Birliği SIGMA (Support for Improvement in Governance and Management) Programı’nın Türk Kamu Yönetimine Yansımaları”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 25, Sayı 2.
• Aksoy, Şerafettin, (1998), Kamu Maliyesi, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• Anayasa Mahkemesinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun, (2011), T.C. Resmi Gazete, 27894, 3 Nisan.
• Ballar, Suat (1987), Türk Dernekler Hukuku, Bilimsel Yayımcılık, İstanbul.
• Baş, Hasan, Özer, Hüseyin (1997), “Siyasi Partilerin Mali Denetiminin Sayıştayca Yapılıp Yapılamayacağı”, Sayıştay Dergisi, Sayı: 25 (Özel Sayı), (Nisan-Haziran).
• Cruz, Domingo L. (1987), “Uluslararası Sayıştay Kuruluşları Örgütü (INTOSAI)”, INTOSAI’nin 30. Yılı, Domingo L. Cruz (der.), T.C. Sayıştay Başkanlığı 125. Kuruluş Yıldönümü Yayınları Yayın No: 23/5, Ankara.
• Çetinkaya, Özhan (2003), Türkiye’de Devlet İşletmeciliği ve Özelleştirme, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• Demirbaş, Tolga (2001), Sayıştaylar Tarafından Gerçekleştirilen Performans Denetimleri ve Türk Sayıştayı Uygulaması, T.C. Sayıştay Başkanlığı Araştırma/ İnceleme/Çeviri Dizisi: 17, Ankara.
• Doğanyiğit, Sadettin (1995), “Yerel Yönetimlerin Mali Denetimi”, Sayıştay Dergisi, Sayı: 18, (Temmuz-Eylül).
• Doğanyiğit, Sadettin, “Yerel Yönetimlerde Nasıl Bir Denetim”, Sayıştay Dergisi, Sayı: 30 (Özel Sayı), (Temmuz-Eylül).
• Edizdoğan, Nihat (2007), Kamu Maliyesi, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• Feyzioğlu, Feyzi N., Doğanay, Ümit, Aybay, Aydın (1973), Medeni Hukuk Dersleri: Birinci Cilt, Fakülteler Matbaası, İstanbul.
• Geist, Benjamin (1988), “Devlet Denetimi”, Devlet Denetimi (Makaleler), Beyhan Ataç (der.), T.C. Sayıştay Başkanlığı 125. Kuruluş Yıldönümü Yayınları Yayın No: 28/10, Ankara.
• Gözler, Kemal (2009), İdare Hukuku: Cilt 1, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• Gözübüyük, Şeref, Tan, Turgut (2010), İdare Hukuku: Cilt 1 Genel Esaslar, Turhan Kitabevi, Ankara.
• INTOSAI (1998), Lima Declaration of Guidelines on Auditing Precepts, Vienna.
• Kaneti, Selim (1990), “Sayıştay’ın Anayasal Konumu”, Sayıştay Dergisi, Sayı 1, (Temmuz-Eylül).
• Kaya, Safiye (2000), “Uluslararası Belgelerde ve Ülke Uygulamalarında Sayıştayların Denetim Alanları”, Sayıştay Dergisi, Sayı 39, (Ekim-Aralık).
• Keleş, Ruşen (1997), “Yerel Yönetimlerde Denetim”, Sayıştay Dergisi, Sayı: 25, (Nisan- Haziran).
• Köprülü, Bülent (1984), Medeni Hukuk: 1-2. Kitaplar, Acar Matbaacılık, İstanbul.
• Nadaroğlu, Halil (1998), Mahalli İdareler, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• Öncel, Yenal (1998), Mahalli İdareler Maliyesi, Filiz Kitabevi, İstanbul 1998.
• Özdamar, Demet, Türk, Ahmet, İkizler, Metin, Çağırgan, Senar (2008), Yeni Dernekler Hukuku Mevzuatımızın Karşılaştırmalı Olarak Değerlendirilmesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Özsunay, Ergun (1982), Medeni Hukukumuzda Tüzel Kişiler, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Saraç, Özgür (2010), “Vergi Harcamaları ve İktisadi Etkileri”, Maliye Dergisi, Sayı: 159, (Temmuz-Aralık).
• Sayar, Nihad S. (1970), Kamu Maliyesi: Cilt I, Sermet Matbaası, İstanbul.
• Sayıştay Başkanlığı, “INTOSAI Denetim Standartları”, http://www.sayistay.gov.tr/ yayin/yayinicerik/ intosai1. htm#temel (Erişim tarihi: 12 Kasım 2010).
• Siyasi Partiler Kanunu, (1983), T.C. Resmi Gazete, 18027, 24 Nisan 1983.
• Söyler, İlhami (2005), Devlet Mallarının Kamu Finansmanı Açısından Değerlendirilmesi, T.C. Maliye Bakanlığı Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı Yayın No: 2005/368, Ankara.
• Şener, Orhan (2001), Teori ve Uygulamada Kamu Ekonomisi, Beta Basım, İstanbul.
• T.C. Anayasası (1982), T.C. Resmi Gazete, 17854, 20 Ekim.
• Teziç, Erdoğan (2009), Anayasa Hukuku, Beta Basım, İstanbul.