Türk Konteyner Terminalleri Üzerinde 2009 Yılı Küresel Finans Krizinin Etkileri

Yıl 2013, Sayı: 91, 105 - 125, 01.12.2013

Alpaslan Ateş Soner Esmer

Öz

Bu çalışmada, 2009 küresel finans krizi öncesi ve sonrasında Türkiye’de faaliyet gösteren 13 konteyner terminalindeki etkinlik değişimi incelenmektedir. Göreceli etkinlik değerleri Veri Zarflama Analizi VZA yöntemi kullanılarak hesaplanmıştır. Etkinlik değerlerinin dönem içindeki değişimi ise Malmquist Toplam Faktör Verimlilik TFV endeksi kullanılarak ölçülmüştür. Analiz sonucunda, çalışmaya dâhil edilen 13 terminalden İzmir limanı VZA CCR çıktı yönelimli analize göre her üç yılda da etkin olarak faaliyet gösteren tek liman olmuştur. Dönemlerin ortalama etkinlik değerleri 2008 yılı için % 59,26, 2009 yılı için % 52,68 ve 2010 için ise % 65,05 olarak hesaplanmıştır. Malmquist toplam faktör verimlilik endeksine göre Türk konteyner terminallerinde 2008-2009 döneminde yıllık ortalama %4,1 düşüş gözlemlenirken, 2009-2010 döneminde % 33,2 verimlilik artışı hesaplanmıştır

Anahtar Kelimeler

Etkinlik, Türk Konteyner Terminalleri, Malmquist Yöntemi, Veri Zarflama Analizi

EFFECTS OF THE 2009 GLOBAL ECONOMIC CRISIS ON THE TURKISH CONTAINER TERMINALS

Öz

In this study, efficiency changes observed in 13 Turkish container terminals before and after the global financial crisis in 2009 are analyzed. Relative efficiency values were calculated by using Data Envelopment Analysis DEA method. On the other hand, changes in efficiency value in the given period were calculated by Malmquist Total Factor Productivity TFP index. According to results of the analysis, output-oriented DEA CCR included 13 terminals and port of Izmir turned out to be the only port which was effective in all of these three years. Average efficiency values were 59,26 % for 2008, 52,68 % for 2009 and 65,05 % for 2010. Based on the malmquist total factor productivity index, while a decrease of 4,1 % was calculated in the Turkish container terminals on average in the period of 2008-2009, an increase of 33.2 % was calculated in the period of 2009-2010

Anahtar Kelimeler

Efficiency, Turkish Container Terminals, Malmquist Methods, Data Envelopment Analyses.

Kaynakça

• Al-Eraqi, Ahmed S., Mustafa A, Khader Ahamad T. ve Barros Carlos P. (2008),“Efficiency of Middle Eastern ve East African Seaports: Application of DEA Using Window Analysis” European Journal of Scientific Research, Vol. 23 No. 4 (597 12).
• Ashar ve Rodrigue, (2012), “Evolution of Containerships - Hofstra People –Hofstra University, The Geography Of Transport Systems”, http://people.hofstra.edu/ geotrans/eng/ch3en /conc3en/containerships.html, Erişim tarihi: 25.03.2013.
• Atan, Murat ve Karpat Çatalbaş, Gaye (2005), “Bankacılıkta Etkinlik ve Sermaye Yapısının Bankaların Etkinliğine Etkisi” İşletme ve Finans Dergisi, Sayı: 237, s. 49-62.
• Ateş, Alpaslan (2010), “Türkiye Konteyner Terminallerinde Verimlilik Analizi”, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Ateş, Alpaslan ve Esmer, Soner (2011), “Veri Zarflama Analizi ile Türkiye’deki Konteyner Terminallerinin Etkinlik Ölçümü”, 12th International Symposium on Econometrics Statistics and Operations Research, May 26-29 2011, Denizli- TURKEY.
• Ateş, Alpaslan ve Esmer, Soner (2013), “Liman İşletmelerinde Performans Ölçümü”, Rize Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Yayınları, Yayın Nu:001.
• Banker, R. D, Charnes, A. ve Cooper, W.W (1984), “Some Models for Estimating Technical and Scale Inefficincies in Data Envelopment Analysis”, Management Science, 30 (9), pp. 251-253.
• Bayar, Sibel (2005), “Veri Zarflama Analizi Kullanılarak Liman Verimliliğinin Ölçülmesi: Türk Limanlarından Bir Örnek”,Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Boussofiane, A, Dyson, R ve Rhodes, E (1991), “Applied Data Envolopment Analysis”, European Journal of Operational Research, 2 (6), pp 1-15.
• Bowlin, William, F (1998), “Measuring Performance: An Introduction to Data Envelopment Anaysis (DEA)” Journal of Cost Anaysis, pp. 3-27.
• Bülbül, Serpil ve Akhisar, İlyas (2005), “Türk Sigorta Şirketlerinin Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi ile Araştırılması”, http://www.ekonometridernegi.org/ bildiriler/o3s2, (08.02.2013).
• Caves, Douglas, W, Christensen Laurits, R ve Diewert Erwin, W (1982a), “The Economic Theory of Index Numbers and the Measurement of Input, Output, and Productivity” Econometrica, 50 (6), pp. 1393-1414.
• Caves, Douglas, W, Christensen Laurits, R ve Diewert Erwin, W (1982b), “Multilateral Comparisons of Output, Input, and Productivity Using Superlative Index Numbers”, Economic Journal, Vol. 92, pp.73-86.
• Charnes, A, Cooper W.W ve Rhodes, E (1978), “Measuringthe Efficiencey of Decision Making Units” European Journal of Operational Research 2, pp.429-444.
• Charnes, A, Cooper, W. W, Lewin, A. Y ve Seiford, L. M (1994), “Data Envelopment Analysis: Theory, Methodology, and Applications”, Boston: Kluwer.
• Cingi, Selçuk ve Tarım, Ş. Armağan (2000), “Türk Banka Sisteminde Performans Ölçümü DEA Malmquist TFP Endeksi Uygulaması”, Türkiye Bankalar Birliği, Araştırma Tebliğleri Serisi, Sayı: 01, www.tbb.org.tr/Dosyalar/Arastirma_ve_ Raporlar/2TBB.doc (25.04.2013).
• Cullinane, Kevin, Song, Dong-Wook ve Gray, Richard (2002), “A Stochastic Frontier Model of the Efficiency of Major Container Terminals in Asia: Assessing the Influence of Administrative and Ownership Structures” Transportation Research Part A: Policy and Practice, 36 (8): pp. 743-762.
• Cullinane, Kevin,Wang, Teng, Fei, Song, Dong-Wook ve Ji, Ping (2005), “A Comparative Analysis of DEA and SFA Approaches to Estimating The Technical Efficiency of Container Ports” Transportation Research Part A: Policy and Practice, 40 (4), pp. 354-374.
• Cullinane, Kevin ve Wang, Teng, Fei (2006), “The Efficiency of European Container Ports: A Cross-sectional Data Envelopment Analysis”, International Journal of Logistics: Research and Applications, 9(1), pp. 19-31.
• Cullinane, Kevin, Wang, Teng, Fei, Song, Dong-Wook ve Ji, Ping (2006), “The Technical Efficiency of Container Ports: Comparing Data Envelopment Analysis and Stochastic Frontier Analysis”, Transportation Research Part A. 40, pp. 354-374.
• Çağlar, Volkan (2012), “Türk Özel Limanlarının Etkinlik ve Verimlilik Analizi”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Çakır, Süleyman ve Perçin, Selçuk (2012), “Kamu Şeker Fabrikalarında Etkinlik Ölçümü: VZA – Malmquist TFV Uygulaması”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt/Vol.: 12 - Sayı/No: 4 s. 49-64.
• Dikmen, Feyyaz, C (2008), “Veri Zarflama ile Üniversitelerin Etkinliğinin Ölçülmesi” Kocaeli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Yıl:3, Sayı:3. s. 1-22.
• Ertuğrul, İrfan ve Işık, Ayşegül, T (2008), “İşletmelerin VZA ile Mali Tablolarına Dayalı Etkinlik Ölçümü: Metal Ana Sanayiinde Bir Uygulama”, Afyon Kocatepe Üniversitesi. İİBF Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 1, s. 201-217.
• Fare, Rolf, Grosskopf, Shawna, Norris, Mary ve Zhang, Zhongyang (1994), “Productivity Growth, Technical Progress and Efficiency Change in Industrialized Countries”, The American Economic Review, 84 (1): pp. 66-83.
• Farrell, M. J (1957), “The Measurement of Productive Efficiency” Journal of the Royal Statistical Society,120 (3) pp. 253-290.
• Fung Ada, Suk, Ng ve Lee, Chee, Xui (2007), “Port Productivity Analysis by Using DEA: A Case Study in Malaysia” Institute of Transport and Logistics Studies, University of Sydney, http://ws.econ.usyd.edu.au/itls/wp-archive/itls- wp-07-11.pdf, (02.02.2013).
• Güçlü, Abdülkadir (1999), “Türk Silahlı Kuvvetleri Hastanelerinde Teknik Verimlilik Ölçümü: Veri Zarflama Analizi Uygulaması”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, GATA SBE Sağlık Hizmetleri Yönetimi ABD, Ankara.
• Haag, Stephen, E. ve Jaska, Patrick, V (1995), “Interpreting Inefficiency Ratings: An Application of Bank Branch Operating Efficiencies”, Managerial Decision Economics, 16(1). pp. 7-14.
• Isik, Ihsan ve Hassan, M. Kabir (2003), “Financial Disruption and Bank Productivity: The 1994 Experience of Turkish Banks” The Quarterly Review of Economics and Finance, 43: pp. 291–320.
• Itoh, Hidekazu (2002), “Efficiency Changes at Major Container Ports in Japan: A Window Application of Data Envelopment Analysis” Review of Urban and Regional Development Studies, 14 (2), pp. 133-152.
• Karhan, Atila ve Özgür, Ersan (2009), “Hastanelerde Performans Yönetim Sistemi ve Veri Zarflama Analizi” Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Tic. Ltd. Şti.
• Koçak, İbrahim, Halil (2012), “Dünyada ve Türkiye’de Ekonomik Gelişmeler ve Deniz Ticaretine Yansımaları”, T.C. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü Yayınları, Yayın No: DTGM/02. s: 11, Ankara.
• Kecek, Gülnur (2010), “Veri Zarflama Analizi Teori ve Uygulama Örneği”, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Kula, Veysel, Kandemir, Tuğrul ve Özdemir, Letife (2009), “VZA Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Ölçüsü: İMKB’ye Koteli Çimento Şirketleri Üzerine Bir Araştırma” Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, s. 187-202.
• Lin, Lie-Chien ve Tseng, Lih-An (2005), “Application of DEA and SFA on the Measurement of Operating Efficiencies for 27 International Container Ports” Proceedings of the Eastern Asia Society for Transportation Studies (EAST’s 05). 5: pp. 592-607.
• Lorcu, Fatma (2010),“Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Endeksi: Türk Otomotiv Sanayi Uygulaması”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 39 (2): s. 276-289.
• Lovell, C. A. Knox (1993), “Production Frontiers and Productive Efficiency» Chapter 1 in H. O. Fried, C. A. K. Lovelland S. S. Schmidt, eds.,The Measurement of Productive Efficiency: Techniques and Applications, New York: Oxford University Press, pp. 3-67.
• Malmquist, Sten (1953), “Index Numbers and Indifference Curves” Trabajos de Estatistica, Vol.4, , pp. 209-242.
• Norman, Michael ve Stoker, Barry (1991), “Data Envelopment Analysis, The Assessment of Performance” Chichester: Wiley.
• Notteboom, Theo, Coeck, Chris ve Van Den Broeck, Julien (2000), “Measuring and Explaining the Relative Efficiency of Container Terminals by Means of Bayesian Stochastic Frontier Models”, International Journal of Maritime Economics 2, pp. 83-106.
• Oral, Muhittin ve Yolalan, Reha (1990), “An Emprical Study on Measuring Operating Efficiency and Profitability of Bank Branches”, European Journal of Operational Research, 46 (3), pp. 282-294.
• Panayides, Photis, M, Wang Teng-Fei ve Maxoulis, Christos, N (2008), “Measuring Seaport Economic Efficiency: A Comperative DEA Study” IAME Annual Conference, Düzenleyen: Dalian Maritime University, Dalian, Çin, 2-4 Nisan 2008.
• Sherman, H. David ve Gold, Franklin (1985), “Bank Branch Operating Efficiency: Evaluation with Data Envelopment Anaysis” Journal of Banking and Finance, 9/2, pp. 297-315.
• Tarım, Armağan (2001), “Veri Zarflama Analizi Matematiksel Programlama Tabanlı Göreli Etkinlik Ölçüm Yaklaşımı”, Sayıştay Başkanlığı Araştırma/İnceleme/ Çeviri Dizisi:15, XVI+224 s, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/474/ 5467.pdf, 24.03.2013.
• Tongzon, Jose, L (1995), “Determinants of Port Performance and Efficiency” Transportation Research Part A: Policy and Practice 29 (3), pp. 245–252.
• Tongzon, Jose ve Heng, Wu (2005), “Port Privatization, Efficiency and Competitiveness: Some Empirical Evidence from Container Ports (Terminals)”, Transportation Research Part A: 39 pp. 405-424.
• Tongzon, J, Chang, Y.T ve Lee, S.Y (2008), “Efficiency Measurement of Selected Korean and Other International Ports Using Stepwise Data Envelopment Analysis (DEA)”, IAME Annual Conference, Düzenleyen: Dalian Maritime University, Dalian, Çin, 2-4 Nisan 2008.
• Türker Kaya, Yasemin ve Doğan, Ela (2005), “Dezenflasyon Sürecinde Türk Bankacılık Sektöründe Etkinliğin Gelişimi” Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, ARD Çalışma Raporları 2005/10, Kasım 2005, Ankara.
• UNCTAD (United Nations Conference on Trade and Development) (2010), “Review of Maritime Transport” United Nations Publication New York and Geneva.
• Valentine, V. F ve Gray, R. (2001), “The Measurement of Port Efficiency Using Data Envelopment Analysis” Proceedings of the 9th World Conference on Transport Research, 22-27 July, Seoul.
• Vassıloglou, M ve Gıokas, D (1990), “A Study of the Relative Efficiency of Bank Branches: An Application of Data Envelopment Analysis” Journal of Operational Research Society, 41,7, pp. 591-597.
• Wu, Yen-Chun Jim ve Goh, Mark (2010), “Container Port Efficiency in Emerging and More Advanced Markets”, Transportation Research Part E., 46 (6): pp. 1030- 1042.