Türkiye’de Devlet İç Borçlarının Yönetimi: 2000 Öncesi ve Sonrasının Karşılaştırılması

Yıl 2014, Sayı: 93, 5 - 30, 01.06.2014

Menşure Kolçak

Öz

Borç yönetimi; ekonomik politika oluşturmak amacıyla borçların büyüklüğünde ve yapısında meydana getirilen değişiklikler olarak bilinmekte ve günümüz ekonomilerinde iktisadi ve mali politika aracı olarak kullanılmaktadır. Borcun büyüklüğü ve yapısı politikaların belirlenmesinde önem arz etmektedir. Borcun büyüklüğü borcun miktarını; borcun yapısı ise; borcun alınmasından ödenmesine kadar geçen süreyi, yani vadesini, faiz oranını, sahip olduğu ayrıcalıkları ve taşıdığı garantiler gibi özelliklerini ifade etmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de 2000 öncesi ekonominin iç borçlar nedeniyle kısır bir döngüye girdiği dönem ile 2000 sonrası borç yönetiminde nispeten daha iyi olduğu söylenen dönemin karşılaştırılmasına çalışılmıştır. Karşılaştırmalar yapılırken, iç borçların GSYH’ ya oranı, kamu gelirleri, vergi gelirleri ve kamu giderleri içerisindeki paylarını gösteren oranlar kullanılmıştır. Ayrıca kamu harcamaları içerisinde önemli bir paya sahip olan iç borç faiz ödemeleri de, GSYH, vergi gelirleri, kamu gelirleri ve kamu harcamaları ile karşılaştırılarak sağlıklı mukayese yapılmasına el verecek sonuçlar elde edilmeye çalışılmıştır. Ancak, elde edilen bulgularda iç borç yönetiminde 2000 sonrası dönemde nispi bir iyileşme olmakla beraber, Türkiye ekonomisi açısından önemli bir sorun olmaya devam ettiği sonucuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Bütçe Açığı, Devlet Borçları, Devlet İç Borçları, Borç Yönetimi

MANAGEMENT OF DOMESTIC DEBTS IN TURKEY: A COMPARISON BETWEEN PRE- AND POST-2000 PERIODS

Öz

Debt management is known as the changes made in the magnitude and structure of debts to esta blish an economic policy and is used as an economic and financial policy instrument in today’s economies. The magnitude and structure of debts are important in establishing economic policies. The magnitude of the debt refers to its amount while the structure of the debt refers to its characteristics such as the duration from the beginning of the borrowing to the discharge or due date, interest rate, privileges and guarantee commitments. In this study, the pre-2000 period, during which the Turkish economy was in a vicious circle due to domestic debts, and the post-2000 period, during which debt management is said to be relatively better, were compared. While comparing these two periods, the ratio of domestic debts to GDP and the ratios showing their shares in the, public revenues, tax revenues and public expenditures were used. Besides, payments of interest for domestic debts, which have a significant share within the public expenditures, were compared with GDP, tax revenues, public revenues and public expenditures in order to get sound comparison results. However, it was concluded from the findings obtained that domestic debt management continues to be an important problem for the Turkish economy even though there has been a partial improvement in the domestic debt management in the post-2000 period

Anahtar Kelimeler

Budget Deficit, Public Debts, Public Domestic Debts, Debt Management

Kaynakça

• ARBELAEZ, Maria Angelica, Nouriel ROUBİNİ, Maria Lucia GUERRA(2003); “Interactions between Public Debt Management and Debt Dynamics and Sustainability: Theory and Application to Colombia, http://pages.stern.nyu. edu/roubini, Roubini Colombia Papers. Erişim 16.06.2014.
• AKINCI, Merter, Menşure KOLÇAK, Ömer YILMAZ (2014), “Yurtiçi Orijinal Günahın Belirleyicileri: Türkiye Ekonomisi İçin Robust Regresyon Analizi”, Maliye Dergisi, Sayı 165, s:140-165. AYTAÇ, Deniz, Metin SAĞLAM (2014), ”Kamu Açıkları, İç Borç ve Faiz Oranı İlişkisi: Türkiye Örneği”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Nisan 2014, 9(1), s:131-149.
• BALIBEK Emre (2013), Kamu Borç İdaresinde Operasyonel Risk Ve İş Sürekliliği Yönetimi, www.hazine.gov.tr, Erişim:20.06.2014, s:1-22. BAYRAKTAR, Cahide(2011), “Türkiye’de İç Borçlanmanın Yapısı:1980-2010 Dönemi”, Hitit Üniversitesi İİBF Dergisi, Yıl:4, Sayı 1. s:1-14.
• COLE Harold L. Timoty J. KEHOE (1998), Self Fulfilling Debt Crises, Federal Reserv Bank of Minneapolis Research Department Staff Report 211.
• EROL, Ahmet (1992), “Ekonomik Etkileri Açısından Türkiye’de Devlet Borçları (1981- 1990)”, Maliye ve Gümrük Bakanlığı Araştırma Planlama Koordinasyon Kurulu Başkanlığı Yayını, No:1992/324, Başbakanlık Basımevi, Ankara.
• EUROSTAT (2014), Government Finance Statistics, Gverment Deficit and Debt, www. europa.eu/eurostat.
• EVGİN Tülay (1992), “İç Borçlarımız”, Hazine ve Dış Ticaret Dergisi, Mart 1992/1, Ankara, s:53-67. GEİTHNER Timoty (2003), “Debt Sustainability in Low-Income Countries - Towards a Forward-Looking Strategy”, http://www.imf.org/external/np/pdr/ sustain/2003 /052303.pdf Erişim: 12.06.2014.
• GÖK, Abdulkerim (2003), “Türkeye’de İç Borçlanmanın Ekonomik Etkileri”, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:18, Sayı 1,s:119-138.
• GÖKER, Zeliha(2005), “Sürdürülebilir Borç Düzeyi: Teori Ve Türkiye Örneği”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 48. Seri, Sayı:1, s:39-49.
• GUNNİNG, Jan W., and Richard MASH (1998), “Fiscal Implications of Debt and Debt Relief: Issues Paper”. Mimeo, p:159-176.
• HAMİLTON J ve M. FLAVİN (1986), “On the Limitations of Government Borrowing: A Framework for Emprical Testing”, The Economic American Review, Vol.76, No.4, p:808-819.
• HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI KAMU BORÇ YÖNETİMİ RAPORLARI (1985-2013) HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI KAMU BORÇ İSTATİSTİKLERİ (1985-2013)
• HEES, Ted Van, Francis LEMOİNE and Arno HAEGENS(2002), “Putting Sustainable Development First”, www.eurodad.org/uploadstore/cms/docs/eurodad, Erişim: 12.06.2014, p:1-4.
• İNAN, Alp (2003), “Kamu Borç Stokunun Sürdürülebilirliği ve Türkiye”, Bankacılar Dergisi, Sayı 46, s:15-37.
• İNCE Macit (2001), Devlet Borçları ve Türkiye, Gazi Kitabevi, Ankara.
• JOHNSON, Alison. (2001), “Key Issues for Analysing Domestic Debt Sustainability”, www.dri.org.uk/pdfs, Erişim Tarihi: 29.06.2014, p: 1-22.
• KALKINMA BAKANLIĞI Kamu Finansmanı İstatistikleri, www.kalkınma.gov.tr KARAKAYALI, Hüseyin (2003). Türkiye Ekonomisinin Yapısal Değişimi, Güleç Matbaacılık. İzmir. KOÇAK Aysun (2009), “Küresel Dönemde Türkiye’nin Borç Yapısındaki Dönüşüm”, Maliye Dergisi, Sayı 157, Ankara, s:65-84.
• KOLÇAK, Menşure (1998), Devlet İç Borçlarının Yönetimi(1984-1995): Bir Yapısal VAR Uygulaması, Atatürk Üniversitesi Yayınları, No:865.
• MORGİL Orhan (1993), “Kamu İç Borçlanmasının Ekonomi Üzerindeki Etkileri”, Kamu İç Borçlanma Seminerine Sunulan Tebliğ, H.Ü. İ.İ.B.F. Mezunları Derneği, Antalya, 12-14 Kasım 1993.
• ÖZGEN, Ferhat Başkan (2002), Türkiye’de İç Borç Sorunu Ve İç Borçların Sınırlandırılması, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı, İzmir.
• ÖZSOYLU (1992) “Türkiye’de İç Borçlar 1980-1990”, Maliye Yazıları.
• ÖZTÜRK, Nazım (2012), Maliye Politikası, Ekin Yayınevi, Bursa.
• ÖZTÜRK Serdar, Ali ÖZDEMİR, Ahmet ÇELİK, Özlem ÜLGER (2013), Impacts and Results of the Global Financial Crisis on Turkey’s Central Administration Budgets in 2008-2010, Journal of Business, Economics &Finance, Sayı:2, s:75- 94.
• PINAR, Abuzer (2006), Maliye Politikası Teori ve Uygulama, Naturel Yayınevi, Ankara.
• ROUBİNİ, Nouriel (2001), Debt Sustainability: How to Assess Whether a Country is Insolvent by Stern School of Business New York University December 20, www.nyu.edu, p:1-19.
• SAĞLAM Metin, Erginbay UĞURLU, (2013), “Kamu Açıkları, Parasal Büyüme ve Enflasyon İlişkisi: Türkiye Örneği (1983-2008)”, Finans Politik&Ekonomik Yorumlar, Şubat, Yıl: 50, Sayı:576, s:71-84.
• SARAÇOĞLU, F. (2002), “1980-2001 Yılları Arasında Türkiye’de İç Borçların Yapısal Gelişimi Ve Değerlendirilmesi”, Ekonomik Yaklaşım Dergisi, Sayı:45 Cilt:13. s:55-71.
• SUGÖZÜ, H. İbrahim (2010), Kayıt Dışı Ekonomi ve Türkiye, Nobel Yayınevi, İstanbul.
• TABAN Sami ve Akif KARA(2006), “Türkiye’de Kamu Kesimi İç Borçlanmasının Özel Yatırım Harcamaları Üzerindeki Etkisi”, Eskişehir Orhan Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı 17, s:183-204.
• TCMB Finansal İstikrar Raporu 2012
• TCMB Yıllık Ekonomi Raporları (1985-2013).
• ULUSOY Ahmet, Mehmet CURAL(2006), “Türkiye’de 1980 Sonrası İç Borçların Sürdürülebilirliği”, Zonguldak Kara Elmas Üniversitesi İİBF Dergisi, C:2, S:4, s:1- 21.
• WILCOX, D.(1989), The sustainability of government deficits: implications of the present-value borrowing constraint. Journal of Money, Credit, and Banking, V. 21, No: 3, s:291-306.
• WORK and WEALTH for ALL, www.workforall.net
• YAVUZ Ali (2009), “Başlangıcından Bugüne Türkiye’nin Borçlanma Serüveni: Durum ve Beklentiler, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi Aralık 2009, Sayı:20, s:203-226.