Türkiye’de Kentsel Yaşam Kalitesi Göstergelerinin Analizi

Yıl 2018, Sayı: 108, 39 - 72, 01.03.2018

Volkan İdris Sarı , Ahmet Kındap

Öz

Ekonomik büyümenin sürdürülebilir olması ve refahın yaygınlaştırılması, insanların bulundukları mekânlarda yaşam kalitesinin ve yaşanabilirlik standartlarının çevreye duyarlı bir şekilde yükseltilmesi halinde mümkün olacaktır. Bu bakımdan şehirlerin yaşam kalitesi düzeyinin ölçülmesi bir ihtiyaç haline gelmiştir. Hâlihazırda ülkemizde, şehirlerin yaşanabilirlik düzeyini ölçebilecek ve politika belirleme sürecine girdi oluşturacak bir gösterge seti bulunmamaktadır. Bu çalışma, ülkemizde yürütülen çalışmalar ile dünyadaki farklı ülke ve uluslararası kuruluş deneyimlerini bir arada inceleyerek ülkemiz için çıkarımlar elde etmeyi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaşam Kalitesi, Kent, Yaşanabilirlik, Gösterge.

AN ANALYSIS OF INDICATORS FOR THE QUALITY OF URBAN LIFE IN TURKEY

Öz

The sustainable economic growth and the dissemination of the wealth can only be achieved by improving the quality of life and standards of livability in urban spaces in an environment-friendly way. Therefore, measuring the level of the quality of urban life has become a necessity. Currently Turkey lacks an indicator list that can measure the level of the quality of urban life and be used as an input for policymaking. This paper aims to derive implications for Turkey by reviewing both the works in Turkey and the experiences of other countries and international organizations.

Anahtar Kelimeler

Quality of Life, Urban, Livability, Indicator.

Kaynakça

• Açma, B. (Ed.) (2013), Şehircilik, Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2559, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1529, Eskişehir.
• Akder, A. H. (2004), Türkiye›de İnsani Gelişme ya da Yaşam Kalitesi, Asomedya, 40-61.
• Atik, A., Taçoral, E. ve Altunkasa, M. F. (2014), Kent Halkının Kentsel Yaşam Memnuniyeti Üzerinde Etkili Sosyo-Demografik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma: Kemaliye Örneği, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 4(9), 21-33.
• Bayındırlık ve İskan Bakanlığı (2008), Kentsel Göstergeler Kılavuzu, Ankara: Dampo.
• Bilgili, B. C. (2013), Çankırı Kenti Kamusal Yeşil Alanlarının Yeterliliğinin Ulaşılabilirlik Yönünden Değerlendirilmesi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(2), ss. 21-25.
• Campbell, A., P. E. Converse ve W. L. Rodgers (1976), The Quality of American Life: Perceptions, Evaluations, and Satisfactions , Russell Sage Foundation, New York.
• Cansever, T. (2015), Bir Şehir Kurmak, İstanbul: Klasik Yayınlar. City of Santa Monica (2017), City of Santa Monica, http://www.smgov.net/ uploadedFiles/Departments/OSE/Categories/Sustainability/SustainableCity-Plan.pdf , (Erişim Tarihi: 14.03.2017).
• Cornwell, T. L. (2004), Vital Signs: Quality-of-Life Indicators for Virginia’s Technology Corridor, In M. J. Sirgy, D. Rahtz, & D.-J. Lee, Community Quality-Of-Life Indicators: Best Cases (pp. 1-28), Dordrecht: Springer.
• Dekker, S. ve Singer, J. (2011), Integrated Community Sustainability Plans: Monitoring & Evaluating Success, Canadian International Development Agency.
• Ersoy, M. (2016), Kentsel Planlama Kuramları, Ankara: İmge Kitabevi.
• EUROSTAT (2004), Urban Audit: Methodological Handbook, Luxembourg: European Comission.
• Geray, C. (1998), Kentsel Yaşam Kalitesi ve Belediyeler, Türk İdare Dergisi, 70(421), ss. 323-346.
• Global Cities Institute (2014), The Global City Indicators Facility, http://www. cityindicators.org/, (Erişim Tarihi: 29.12.2014).
• Gökyurt, F., Kındap, A. & Sarı, V. İ. (2015), Türkiye İçin Yeni Bir Şehir Tanımı Gerekli mi? Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 24(1), ss. 1-32.
• GRID-Arendal (2014), CEROI: Cities Environment Reports on the Internet, http:// www.ceroi.net (Erişim Tarihi: 27.12.2014).
• Häkkinen, T. (2007), Trends and Indicators for Monitoring the EU Thematic Strategy on Sustainable Development of Urban Environment: Final Report, Espoo: VTT Technical Research Centre of Finland.
• Hardi, P., & Pintér, L. (2003), City of Winnipeg Quality-of-Life Indicators, In M. J. Sirgy, D. Rahtz & D. Swain, Community Quality-of-Life Indicators: Best Cases II (pp. 127-176). The Netherlands: Springer.
• İçişleri Bakanlığı (2017), İçişleri Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı, http://www.diab.gov.tr/images/user/files/2t12.doc, (Erişim Tarihi: 15.01.2017).
• International Organization for Standardization (2014), ISO 37120, Sustainable Development in Communities: Indicators for City Services and Quality of Life, International Organization for Standardization.
• Işığıçok, E. (2014), Ekohaber, http://www.ekohaber.com.tr/Yasanabilir_iller_ arastirmasinin_guvenilirligi_2-ekohaber-5-haberid-13577.html, (Erişim Tarihi: 30.12.2014).
• Işık, A. ve Meriç, M. (2010), Hayatın Kalitesi (Quality of Life) Kavramının Felsefik Temelleri; Aristo, Bentham ve Nordenfelt, Ege Akademik Bakış, 10(1), ss. 421-434.
• Jamieson, K. (2004), A Collaborative Approach to Developing and Using Quality of Life Indicators in New Zealand’s Largest Cities, In M. J. Sirgy, D. Rahtz & D.-J. Lee, Community Quality-of-Life Indicators (ss. 75-110), Dordrecht: Springer.
• Karaçay Çakmak, H. (2008), Sen’in Yetenek Yaklaşımı Anaakım İktisada Alternatif Bir Paradigma Sunmakta mıdır?, Ekonomik Yaklaşım, 19(68), ss. 1-15.
• Kaya, E., Şentürk, H., Danış, O. ve Şimşek, S. (2007), Modern Kent Yönetimi-I, Okutan Yayıncılık, İstanbul.
• Küçükaşcı, M. S. (1999), “Şehir”, Türkiye Diyanet Vakfı, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara, Cilt 38, ss. 441-446.
• King, L. (2012), Houston Sustainable Development Indicators: A Comprehensive Development Review for Citizens, Analysts and Decision Makers, Houston: Shell Center for Sustainability Rice University.
• Law, C. ve Bowman, S. (2007), Canada’s Most Sustainable Cities: Ranking the Most Sustainable Large Canadian Urban Centres, Corporate Knights.
• London Sustainable Development Commission (2005), 2005 Report on London’s Quality of Life Indicators, London: Greater London Authority.
• Lynch, A. J., Andreason, S., Eisenman, T., Robinson, J., Steif, K., ve Birch, E. L. (2011), Sustainable Development Indicators for the United States, Philadelphia: Penn Institute for Urban Research.
• Mavi, B. (2011), Yaşam Kalitesi Araştırması 2011. cnbce-e Business, 64-98. Mega, V. ve Pedersen, J. (1998), Urban Sustainability Indicators, Luxembourg: European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions.
• Minneapolis Municipality (2014), Sustainability Indicators, http://www. minneapolismn.gov/sustainability/indicators/index.htm (Erişim Tarihi: 28.02.2015).
• Muhammad, Z. (2001), Development of Urban Indicators: A Malaysian Initiative, In J. J. Pereira ve I. Komoo, Geoindicators for Sustainable Development. Kuala Lumpur: Institut Alam Sekitar dan Pembangunan (LESTARI).
• OECD (2014), OECD Better Life Index, http://www.oecd.org/statistics/datalab/ bli.htm , (Erişim Tarihi: 22.11.2014).
• Osmanlı, N. ve Akdemir, G. (2011), Aktif Yeşil Alanların Coğrafi Bilgi Sistemi Platformunda İrdelenmesi: Konya Selçuklu Örneği, Jeodezi, Jeoinformasyon ve Arazi Yönetimi Dergisi, Özel Sayı(3), ss. 20-25.
• Palmer, K. (2004), Indicators of Sustainable Community, Seattle: Sustainable Seattle.
• Parıltı, C. (1999), Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramında Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı, Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 4/4, ss.267- 277.
• Parkinson, M., Hutchins, M., Champion, T., Dorling, D., Parks, A., Simmie, J., ve Turok, I. (2005), State of the Cities: A Progress Report to the Delivering Sustainable Communities Summit, London: Office of the Deputy Prime Minister.
• Santos, L. D. ve Martin, I. (2013), Monitoring Urban Quality of Life: The Porto Experience, In M. J. Sirgy, R. Phillips & D. Rahtz, Community Quality-of-Life Indicators: Best Cases VI (pp. 77-98). New York: Springer.
• Serter, G. (2013), Şikago Okulu Kent Kuramı: Kentsel Ekolojik Kuram, Planlama Dergisi, 23(2), ss. 67-76.
• Shen, L.-Y., Ochoa, J. J., Shah, M. N. ve Zhang, X. (2011), The Application of Urban Sustainability Indicators: A Comparison Between Various Practices, Habitat International, 35, 17-29.
• Sustainable Cities International (2012), Indicators for Sustainability: How Cities are Monitoring and Evaluating Their Success, Vancouver: Canadian International Development Agency.
• Şeker, M. (2011), İstanbul›da Yaşam Kalitesi Araştırması, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası.
• Şener, Ü., Koyuncu, E., Köroğlu, T. ve Gültaşlı, M. (2014), Sosyoekonomik Haritalama: Kentin Sosyoekonomik Yapısını Anlamak ve Görselleştirmek, Stratejik Yerel Yönetişim Projesi, Ankara: İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü.
• Tanguay, G. A., Rajaonson, J., Lefebvre, J.-F. ve Lanoie, P. (2009), Measuring the Sustainability of Cities: A Survey-Based Analysis of the Use of Local Indicators, CIRANO - Scientific Publications, ss. 1-29.
• Tekeli, İ. (2009a), Kentsel Yaşam Kalitesine Varlık Düzeyinde Bir Problem Olarak Bakmak: İlhan Tekeli ile Söyleşi, 62-65. (N. M. Cengizkan, Interviewer) Mimarlık Dergisi, 346.
• Tekeli, İ. (2009b), Modernizm, Modernite ve Türkiye’nin Kent Planlama Tarihi, Ankara: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tekeli, İ. (2010), Gündelik Yaşam, Yaşam Kalitesi ve Yerellik Yazıları, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tekeli, İ. (2011), Türkiye’de Kent Planlamasının Tarihsel Kökenleri, In İ. Tekeli, Türkiye’de Kent Planlama ve Kent Araştırmaları Tarihi (ss. 26-147). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tekeli, İ., Güler, Ç., Vaizoğlu, S., Algan, N. ve Kaya Dündar, A. (2010), Yaşam Kalitesi Göstergeleri: Türkiye için Bir Veri Sistemi Önerisi, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
• Toprak, Z. (2001), Kent Yönetimi ve Politikası, İzmir: Anadolu Matbaacılık. TÜİK (2016), Bölgesel İstatistikler, http://tuikapp.tuik.gov.tr/Bolgesel/ anaSayfaMetaVeriEkle.do?tur=kent&durum=metaGetir, (Erişim Tarihi: 30.01.2016).
• TÜİK (2017), İllerde Yaşam Endeksi, 2015, http://www.tuik.gov.tr/ PreHaberBultenleri.do?id=24561, (Erişim Tarihi: 22.02.2017).
• United Nations (2007), Indicators of Sustainable Development: Guidelines and Methodologies (Third Edition), New York: United Nations.
• United Nations (2014), World Urbanization Prospects: The 2014 Revision, New York: United Nations.
• United Nations Development Group, (2014), DevInfo, http://www.devinfo.info/ urbaninfo/, (Erişim Tarihi: 18.11.2014).
• United Nations Human Settlements Programme (2004), Urban Indicators Guidelines: Monitoring the Habitat Agenda and the Millennium Development Goals, Nairobi: United Nations.
• Westfall, M. S. ve de Villa, V. A. (2001), Urban Indicators for Managing Cities, Manila: Asian Development Bank.
• World Health Organization (1997), WHOQOL Measuring Quality of Life, Geneva: World Health Organization.
• Xiao, G., Xue, L. ve Woetzel, J. (2010), The Urban Sustainability Index: A New Tool for Measuring China’s Cities, The Urban China Initiative.
• Yenice, M. S. (2012), Kentsel Yeşil Alanlar için Mekânsal Yeterlilik ve Erişebilirlik Analizi; Burdur Örneği, SDÜ Orman Fakültesi Dergisi (13), ss. 41-47.