Özel Sektör Motivasyon Araçlarının Türk Kamu Sektöründe Uygulanabilirliği

Yıl 2018, Sayı: 109, 103 - 136, 01.06.2018

Mustafa Arslan

Öz

Kamu çalışanlarının motivasyonu sorunu ulusal ve uluslararası çalışmalarda son on yılda yoğun biçimde ele alınmaktadır. Üzerinde uzlaşı sağlanan husus kamu sektörü çalışanlarını motive eden etkenlerin, özel sektör çalışanlarınınkilerle aynı olmadığıdır. Üzerinde görüş birliğinin sağlanmadığı nokta ise özel sektöre özgü motive edicilerin kamu sektöründe uygulanabilirliğidir. Bu sorun, özel sektör çıkışlı araç ve metotların kamu sektöründe de kullanılabileceğinden hareket eden Yeni Kamu İşletmeciliği YKİ yaklaşımı bağlamında tartışılmaktadır.Bu çalışmanın amacı, özel sektör örgütlerinde kullanılan motivasyon araçlarının Türk kamu sektöründe uygulanabilirliğini yasal mevzuat ve personel rejimi açısından irdeleyerek açıklığa kavuşturmaktır. Çalışma Türk kamu sektörü ile sınırlı tutulmuştur.Çalışmada öncelikle ulusal ve uluslararası alan yazın taraması yapılarak, kamu ve özel sektörde çalışanların motivasyonunu etkileyen hususlar tespit edilmiştir. Sonrasında, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile adli, askeri, akademik ve sözleşmeli personel statülerini düzenleyen yasal ve idari düzenlemeler incelenmiştir. Alan yazın taramasında tespit edilen motive edicilerin yasal mevzuattaki düzenlemelerle karşılaştırması yapılarak sonuca gidilmiştir. Çalışma sonucunda; performansa dayalı ödeme gibi özel sektöre özgü maddi içerikli bazı güdüleyicilerin kamu sektöründe kullanılabilirliğinin sınırlı olduğu; lojman, eş yardımı, çocuk yardımı gibi bazılarının ise özlük hakkı olarak tanındığı görülmüştür. Bunun yanında, özel sektörde uygulanması rasyonel kabul edilmeyen iş güvencesi, pozitif ayrımcılık, ailenin bütünlüğü gibi araçların Türk kamu sektöründe yoğun biçimde kullanıldığı tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Motivasyon, Kamu Hizmet Motivasyonu, Kamu Personeli

APPLICABILITY OF PRIVATE SECTOR MOTIVATION TOOLS IN TURKISH PUBLIC SECTOR

Öz

The topic of the motivation of public employees has been extensively addressed in national and international studies over the last decade. The consensus is that factors that motivate public sector employees are not the same as those motivating private sector employees. The point that lacks consensus is the applicability of private sector motivators in public sector. This problem has been debated in the context of the New Public Management NPM approach, which argues that private sector instruments and methods can be used in public sector.The aim of this paper is to clarify the applicability of motivation tools used in private sector organizations in Turkish public sector by analyzing legal regulations and personnel regime. The study is limited to the Turkish public sector.The study first reviewed national and international literature to identify the issues affecting the motivation of employees in public and private sectors. Then, it examined the Law on Civil Servants No. 657 and the legal and administrative regulations governing jurisdiction, military, academic and contractual personnel statutes. Its conclusion compared motivators in the legal regulations with the ones reported in literature. Study results were as follows: some financial motivators specific to private sector such as performance-based payment have restricted utility in public sector; some motivators such as public housing and family aids are regulated as employee personnel rights. In addition, this study found that tools such as job security, positive discrimination, family integrity, which are not considered rational in private sector, are used extensively in Turkish public sector

Anahtar Kelimeler

Motivation, Public Service Motivation, Public Personnel

Kaynakça

• Acatrine, N. (2010), Public Service Motivation, from a Pure Public Administration Phenomenon to a Universal Behavior, beyond Public–Private Divides; A New Theoretical Perspective.
• Acuner, Ş. A. (2010), Örgüt Kültürünü Oluşturan Unsurların Çalışanlar Üzerindeki Motivasyonel Etkileri, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları No: 713, Ankara.
• Adams, J. S. (1963), “Wage Inequities, Productivity and Work Quality”, The Journal of Abnormal and Social Psychology, Vol 67, No 5: 9-16.
• Anderfuhren-Biget, S., Varone F., Giauque D. and Ritz, A. (2010), “Motivating Employees of the Public Sector: Does Public Sector Motivation Matter?”, International Public Sector Management, 13 (3): 213-246.
• Arslan, M. ve Karacaoğlu, K. (2017), Kamu Çalışanlarının Kurumsal İtibar Algılarının Onların Kamu Hizmet Motivasyonuna Etkileri: Nevşehir İlçe Belediyeleri Örneği, YEBKO-2017, Adana.
• Aydın, S. ve Demir, M. (2007), Sağlıkta Performans Yönetimi Performansa Dayalı Ek Ödeme Sistemi, T.C. Sağlık Bakanlığı, Gözden Geçirilmiş 2. Basım, Ankara.
• Baldwin, J. N. (1991), “Public versus Private Employees: Debunking Stereotypes”, Review of Public Personnel Administration, 11, 2: 1-27.
• Baldwin, J. N. (1987), “Public versus Private: Not That Different, Not That Consequential”, Public Personnel Management, 16, 2: 181-193.
• Barlı, Ö. ve Özen, Ü. (2008), “Maddi Değer Taşımayan Motivasyonel Araçlar Bağlamında Kamu ve Özel Sektör Karşılaştırması”, Atatürk Üniversitesi SBE Dergisi, C. 12 S. 2: 437-455.
• Barutçugil, İ. (2004), Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi, Kariyer Yayıncılık, İstanbul.
• Başaran, İ. E. (1991), Örgütsel Davranış İnsanın Üretim Gücü, Gül Yayınevi, Ankara.
• Behn, R.D. (1995), “The Big Questions of Public Management”, Public Administration Review, 55, 4: 313–324.
• Boyne, G. A. (2002), “Public and Private Management: What‘s the Difference?”, Journal of Management Studies, 39 (1): 97- 122.
• Bright, L. (2005), “Public Employees with High Levels of Public Service Motivation: Who are They, Where are They, and What do They Want?”, Review of Public Personnel Administration, 25(2): 138–154.
• Buelens, M., and Van den Broeck, H. (2007), “An Analysis of Differences in Work Motivation between Public and Private Sector Organizations”, Public Administration Review, 67(1): 65-74.
• Bulut, E. ve Çavuş, G.(2015), “Liderlik, Motivasyon ve Ödüllendirme İlişkilerinin İncelenmesinde Kısmi En Küçük Kareler Yol Analizinin Kullanılması”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 5, Sayı 2: 591-614.
• Cho, Y. J. and Perry, J. L. (2012), “Intrinsic Motivation and Employee Attitudes: Role of Managerial Trustworthiness, Goal Directedness, and Extrinsic Reward Expectancy”, Review of Public Personnel Administration, 32: 382-406.
• Choi, S. and Whitford, A. B. (2013), “Merit-based Pay and Employee Motivation in Federal Agencies”, Issues in Federal Agencies, 63: 1-10.
• Cowley, E. and Smith, S. (2013), Motivation and Mission in the Public Sector: Evidence from the World Values Survey, Working Paper No. 13/299, The Centre for Market and Public Organization.
• Çakal, Ö. vd. (2011), “Özel ve Kamu Hastane Yöneticilerinin Motivasyon Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 14, Sayı 25: 157-175.
• Ellickson, M. C. and Logsdon, K. (2001), “Determinants of Job Satisfaction of Municipal Government Employees”, State and Local Government Review Vol. 33, No. 3: 173-184.
• Emmert, M. A. and Taher, W. A. (1992). “Public Sector Professionals: The Effects of Public Sector Jobs on Motivation, Job Satisfaction, and Work Involvement”, American Review of Public Administration, 22: 37-49.
• Eren, E. (2010), Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, Beta Yayınevi, İstanbul.
• Eryılmaz, B. (2008), Kamu Yönetimi, Okutman Yayıncılık, Ankara.
• Frank, S. A. and Lewis, G. B. (2004), “Government Employees: Working Hard or Hardly Working?”, American Review of Public Administration, 34(1): 36-51.
• Görmüş, A. Ş. ve Kahya, V. (2014), “Hizmet İçi Eğitim Programlarının Kamu Çalışanlarının Motivasyonuna Etkisi: Eti Maden İşletmelerinde Bir Uygulama”, Optimum Journal of Economics and Management Sciences, Vo1. 1, No. 1: 37-50.
• Güler, B.A. (2005), Kamu Personeli: Sistem ve Yönetim, İmge Kitabevi, Ankara.
• Güney, S. (2004), Açıklamalı Yönetim-Organizasyon ve Örgütsel Davranış Terimler Sözlüğü, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Güney, S. (2011), Örgütsel Davranış, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Herzberg, F. (1968), “One More Time: How do You Motivate Employees?”, Harvard Business Review, Vol. 46, No. 1: 53-62.
• Jurkiewics, C. L., Massey, T. K. and Brown, R. G. (1998), “Motivation in Public and Private Organizations”, Public Productivity & Management Review, 21(3): 230-250.
• Kamdron, T. (2005), “Work Motivation and Job Satisfaction of Estonian Higher Officials”, International Journal of Public Administration, 28: 1211-1240.
• Kayar, N. (2015), Kamu Personel Yönetimi, Ekin Yayınları, Bursa.
• Keser, A. (2006), Çalışma Yaşamında Motivasyon, Alfa Akademi Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• Khojasteh, M. (1993), “Motivating the Private vs Public Sector Managers”, Public Personnel Management, 22(3): 391-401.
• Kılıç, R. ve Keklik, B. (2012), “Sağlık Çalışanlarında İş Yaşam Kalitesi ve Motivasyona Etkisi Üzerine Bir Araştırma”, Kocatepe Üniversitesi, İİBF Dergisi, C. 14, s. 2: 147-161.
• Kılıçlar, A. vd. (2015), “Mülki İdarecilerin Astlarını Motive Etme Davranışlarını Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, İşl. Ar. Der., 7/2: 388-409.
• Koçel, T. (2011), İşletme Yöneticiliği, Beta Yayınları, İstanbul.
• Liou, K. and Nyhan, R. C. (1994), “Dimensions of Organizational Commitment in the Public Sector: An Empirical Assessment”, Public Administration Quarterly, 18(1): 99-118.
• Locke, E. A. ve Bryan, J. F. (1968), “Goal-Setting as a Determinant of the Effect of Knowledge of Score on Performance”, The American Journal of Psychology, Vol. 81, No. 3: 398-406.
• Maslow, A. (1954), Motivation and Personality, New York: Harper & Row.
• Maslow, A. H. (1943), “A Theory of Human Motivation”, Psychological Review, Vol. 50, 370-396.
• McClelland, D. (1961), The Achieving Society, New York: The Free Press.
• Oran, F. Ç., Güler, S. B. ve Bilir, P. (2016), “İş Motivasyonunun Örgütsel Bağlılığa Olan Etkisinin İncelenmesi: Sultangazi/İstanbul İlköğretim Okullarında Bir Araştırma”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 35: 236-252.
• O’Riordan, J. (2013), Public Service Motivation, State Of The Public Service Series, Anforas Riaracháin Institute Of Public Administration.
• Ölçer, F. (2005), “Departmanlı Mağazalarda Motivasyon Üzerine Bir Araştırma”, Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı 25: 1-26.
• Öztürk, Z. (2013), “Kamu Kurumlarında Motivasyon”, Uzman Bakış, Maliye Uzmanları Derneği: 32-41.
• Öztürk, Z., Dündar, H. (2003), “Örgütsel Motivasyon ve Kamu Çalışanlarını Motive Eden Faktörler”, C.Ü. İİBF Dergisi, Cilt 4, Sayı 2: 57-67.
• Perry, J. L. (2000), “Bringing Society In: Toward a Theory of Public-Service Motivation”, Journal of Public Administration Research and Theory, 10(2): 471-488.
• Perry, J. L. and Hondeghem, A. (2008), Motivation in Public Management: The Call of Public Service, Oxford: Oxford University Press.
• Perry, J. L., Petrakis, B. A. and Miller, T. K. (1989), “Federal Merit Pay, Round II: An Analysis of the Performance Management and Recognition System”, Public Administration Review 49(1): 29–37.
• Perry, J. L. and Porter, L. W. (1982), “Factors Affecting the Context for Motivation in Public Organizations”, The Academy of Management Review, Vol. 7: 89-98.
• Perry, J. L. and Wise, R. L. (1990), The Motivational Bases of Public Service, Public Administration Review, 50(3): 367-373.
• Rainey, H. G. (1982), “Reward Preferences among Public and Private Managers: In Search of the Service Ethic”, American Review of Public Administration, 16(4): 288-302.
• Rainey, H. G. (1979), “Perceptions of Incentives in Business and Government: Implications for Civil Service Reform”, Public Administration Review, 39:5: 440-448.
• Rainey, H. G., Backoff, R. W. and Levine, C. H. (1976), “Comparing Public and Private Organizations”, Public Administration Review, 36:2: 182-201.
• Rashid, S. and Rashid, U. (2012), “Work Motivation Differences between Public and Private Sector”, American International Journal of Social Science, Vol. 1 No. 2: 24-33.
• Raudeliniena, J. and Meidut-Kavaliauskien, I. (2014), “Analysis of Factors Motivating Human Resources in Public Sector”, Procedia–Social and Behavioral Sciences, 110: 719-726.
• Re’em, Y. (2010), Motivating Public Sector Employees: An Application-Oriented Analysis of Possibilities and Practical Tools, A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of Requirements for the Degree of Executive Master Public Management, Hertie School of Governance, Berlin.
• Robbins, S. P., (1996), Organizational Behavior: Concepts, Controversies, Applications, Seventh Edition, Englewood Cliffs, NJ: Prentice, Hall International Inc.
• Skinner, B. F. (1953), Science and Human Behavior, New York: Macmillan .
• Şimşek, M. Ş. ve Çelik A. (2011), Yönetim ve Organizasyon, Eğitim Akademi Y. Yayınları, Konya.
• Tortop, N., İsbir, E. G., Aykaç, B., Yayman, H., ve Özer M. A. (2016), Yönetim Bilimi, Nobel Yayınları, Ankara.
• Tozlu, A. (2015), “Kamu Görevlilerinin Performansa Dayalı Ödül Tercihleri”, Maliye Dergisi, Sayı 168: 249-273.
• UNDP (2014), Motivation of Public Service Officials: Insights for Practitioners, UN Global Centre for Public Service Excellence.
• Vandenabeele, W., Brewer, G. A. and Ritz, A. (2014), “Past, Present, and Future of Public Service Motivation Research”, Public Administration, 92(4): 779- 789.
• Vural, Z. B. A. (2005), Kurum Kültürü ve Örgütsel İletişim, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Wright, B. E. (2008), Methodological Challenges Associated with Public Service Motivation Research, In Perry J. and Hondeghem A. Motivation in Public Management: The Call of Public Service, Oxford: Oxford University Press.
• Wright, B. E. (2007), “Public Service and Motivation: Does Mission Matter?”, Public Administration Review, 67(1): 54-64.
• Wright, B. E. (2001), “Public-Sector Work Motivation: A Review of the Current Literature and a Revised Conceptual Model”, J-PART ll, 4: 559-586.
• Yeager, S. J., Rabin, J., Vocino, T. (1985), “Feedback and Administrative Behavior in the Public Sector”, Public Administration Review, 45(5): 570-575.
• sayılı Sağlık Bakanlığına Bağlı Sağlık Kurumları ile Rehabilitasyon Tesislerine Verilecek Döner Sermaye Hakkında Kanun.
• sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu.
• sayılı Kanun Hükmünde Kararname.
• sayılı Devlet Memurları Kanunu.
• sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu.
• sayılı Nakdi Tazminat Kanunu.
• sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanunu.
• sayılı Polis Vazife ve Salahiyeti Kanunu.
• sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu.
• sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanunu.
• sayılı Bakanlıkların Kuruluş ve Görev Esasları Hakkında … Kanun.
• sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu.
• sayılı Terörle Mücadele Kanunu.
• sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu.
• sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu.
• sayılı Karayolları Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun.
• sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu.
• Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Yönetmeliği.
• Türk Silahlı Kuvvetleri İzin Yönetmeliği.