Muhasebe Hata ve Hilelerinin Önlenmesinde İç Kontrol Sistemi’nin Önemi: Zonguldak İlindeki Üretim İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama

Yıl 2019, Sayı: 112, 9 - 25, 01.03.2019

Hakan Vargün Servet Kılınçaslan

Öz

İç kontrol sistemi, bir işletmenin muhasebe sisteminde meydana gelebilecek hata ve hileleri önlemede, belirlediği hedefleri başarmasında, paydaş değeri yaratılması, artırılması ve korunmasında oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada, Zonguldak ilindeki üretim işletmelerine anket yöntemi uygulanarak iç kontrol sisteminin işletmelerde yeterli düzeyde oluşturulup oluşturulmadığını belirlemek amaçlanmış ve saptanan eksikliklerin nasıl giderileceğine yönelik değerlendirme ve önerilerde bulunulmuştur. Anket uygulaması neticesinde, işletmelerde hammadde ve yarı mamullerin giriş ve çıkışında barkod sisteminin kullanılması, işletmelerde meydana gelebilecek denetim risklerini sürekli olarak izleyen ve buna uygun politikalar üreten bir yapının bulunması, işletme binalarında varlıkların fiziki olarak korunmasına yönelik yangın alarmı ve su püskürtme sistemi bulunması, işletme binasına giriş ve çıkışların kontrol altında tutulması, raporlama ve kontrol faaliyetleri, varlıkların sayım periyotları hususlarında eksiklikler olduğu gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Hata ve Hileleri, İç Kontrol Sistemi, Üretim İşletmeleri.

IMPORTANCE OF THE INTERNAL CONTROL SYSTEM IN PREVENTING ERRORS AND FRAUD IN ACCOUNTING: A PRACTICE ON PRODUCTION ENTERPRISES IN ZONGULDAK

Öz

Internal control systems have an important place in preventing errors and fraud that may arise in the accounting system of an enterprise, in the fulfilment of targets that the enterprise has set as well as the creation, enhancement and protection of stakeholder value. In this study, the aim was to determine whether the internal control systems are sufficientlyestablished in the production enterprises in Zonguldak through the application of surveys and to provide assessments and suggestions on how to eliminate the determined deficiencies in the internal control systems. As a result of the surveys applied on the enterprises, deficiencies were reported in the use of barcode system in the entrance and exit of the raw materials and semi-finished goods, existence of a structure which continuously monitors the audit risks that may emerge in the enterprises and produce policies accordingly, availability of fire alarms and water spray systems for physical protection of assets in the buildings of the enterprises, controlling the entrances into and exits from the buildings of the enterprises, reporting and control activities and counting periods of assets.

Anahtar Kelimeler

Accounting Errors and Fraud, Internal Control System, Production Enterprises.

Kaynakça

• Aksoy, Tamer (2005), “Ulusal ve Uluslararası Düzenlemeler Bağlamında İç Kontrol ve İç Kontrol Gereklikliği”, Mali Çözüm Dergisi, (72), ss.138-164.
• Alagöz, Ali (2008), “İşletmelerde İç Kontrol Sisteminin Önemi ve Denetim Komiteleri ile İç Denetim Birimi İlişkisinin Hata ve Hilelerin Önlenmesindeki Önemi”, http://www.alialagoz.com.tr/doc-dr-alialagoz-makaleleri/ isletmelerde_ic_kontrol.pdf, (Erişim Tarihi: 03.10.2016).
• APA (2011), “The Fraud Triangle”, http://www.vsu.edu/files/docs/internalaudit/fraud-triangle.pdf, (Erişim Tarihi: 09.12.2016).
• Bozkurt, Nejat (2009), İşletmelerin Kara Deliği: Çalışan Hileleri, Alfa Yayınları, İstanbul.
• Curtis, M. B. ve Wu, F. H. (2000), “The Components of A Comprehensive Framework of Internal Control”, CPA Journal, 70, (3).
• Çatıkkaş, Özgür (2011), “İşletmelerde Mali Tablo Hileleri”, Denetişim Dergisi, Sayı: 8, ss.18-30.
• DiNapoli, Thomas P. (2016), Standards for Internal Control in New York State Govenment, USA.
• Emir, Murat (2008), “Hile Denetimi”, Mali Çözüm Dergisi, Sayı:86, ss.109-121.
• http://www.schools.utah.gov/finance/Professional-Development/UFOMA/2a-- UFOMA---Fraud-Triangle.aspx, (Erişim Tarihi: 30.10.2016).
• IIA (2009), IPPF Practice Guide-Internal Auditing and Fraud, The Institute of Internal Auditors, USA.
• Moeller, Robert, R. (2009), Brink’s Modern Internal Auditing: A Common Body of Knowledge, Wiley, USA.
• O’Regan, David (2004), Auditor’s Dictionary: Terms, Concepts, Processes, and Regulations, John Wiley & Sons, USA.
• Özbirecikli, Mehmet, Tüm, Kayahan ve Keskin, İrem (2015), “Üretim İşletmelerinde İç Kontrol Sistemi Uygulamaları Üzerine Bir Araştırma: Antakya Örneği”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 17, (3), ss.497-524.
• Pehlivanlı, Davut (2011), Hile Denetimi Metodoloji ve Raporlama, Beta Yayınevi, İstanbul.
• SPK, “Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğ (Seri: X, No:22)”, http://spk.gov.tr/Sayfa/Dosya/590, (Erişim Tarihi: 05.11.2016).
• Terzi, Serkan (2012), Hileli Finansal Raporlama Önleme ve Tespit, Beta Yayınevi, İstanbul.
• TMS (2005), Türkiye Muhasebe Standartları: TMS 8-Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalara İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı, Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu Yayınları, Ankara.
• Trenerry, A. R. (1999), Principles of Internal Control, UNSW Press, Sydney. Tüm, Kayahan (2015), “Muhasebe Hilelerinin Önlenmesinde İç Kontrol Sisteminin Üzerine Bir Araştırma”, Giresun Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 1, (1), ss.105- 128
• Uyar, U. ve Küçükkaplan, İ. (2011), “Finansal Tablolarda Yapılan Hile ve Hataların Firmaların Hisse Senedi Getirilerine Etkisi”, http://docplayer.biz. tr/577426-Finansal-tablolarda-yapilan-hile-ve-hatalarin-firmalarin-hissesenedi-getirilerine-etkisi.html, (Erişim Tarihi: 10.01.2017).