BÜTÇE HAKKI KAPSAMINDA TÜRKİYE’DE ÖDENEK AKTARMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2019, Sayı: 112, 107 - 135, 01.03.2019

Halis Kıral Tekin Akdemir

Öz

Bütçe hakkının yasama organına ait olması, bütçenin hazırlanma, onaylanma, yürürlüğe girme ve denetim sürecini kapsamakta ve harcamalar için ödenek tahsis edildikten sonra bütçenin yasama organının onayladığı şekliyle uygulanmasını gerektirmektedir. Bu açıdan bakıldığında, yürütmenin ödenek aktarma işlemleri yoluyla bütçede yıl içinde değişiklik yapması yürütmeye bütçe uygulamalarında esneklik sağlamakla birlikte, bu işlemlerin sınırları tam çizilmeden sıklıkla başvurulan bir mekanizma haline dönüşmesi, ödeneklerin veriliş amacı dışında kullanılmasına ve yasamanın bütçe hakkının zedelenmesine yol açabilmektedir. Bu durum ise yürütmeyi onaylanan bütçe dışında kaynak tahsisi tercihlerine yöneltmekte ve bütçenin takibini zorlaştırmaktadır. Ödenek aktarmalarının bütçe hakkı üzerinde neden olduğu olumsuz etkilerin giderilmesi için yürütmenin ödenek aktarmaları konusunda bir takım sınırlamalara tabi tutulması gerekmektedir. Bu çalışmada, ödenek aktarma işlemlerinin bütçe hakkı çerçevesinde değerlendirilmesi ve yürütmenin ödenek aktarmaları konusunda kullanabileceği yetkinin sınırlarının belirlenmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aktarma, Ödenek, Bütçe Hakkı, Bütçe Uygulaması.

ASSESSMENT OF BUDGETARY VIREMENTS IN THE CONTEXT OF THE POWER OF THE PURSE IN TURKEY

Öz

The fact that the power of the purse is attributed to the legislative body includes the processes of preparation, approval, execution, and audit of the budget and requires the implementation of the budget as approved by the legislative body after the appropriation for the expenditures is allocated. From this perspective, while the changes made by the executive body in the budget throughout the year via budget virements provide flexibility to the executive body in the budget implementation, if these transactions turn into a frequently used mechanism without clearly set limits, this may lead to the misuse of the appropriations and weaken the parliament’s power of the purse. This directs the executive to resource allocation preferences rather than approved budget and makes the surveillance over the budget difficult. In order to eliminate the negative effects caused by budget virements on the power of the purse, the executive should be subject to some restrictions on budget virements. This study aims to evaluate budget virement mechanism within the framework of the power of the purse and to determine the limits of the authority that the executive can exercise for budget virements.

Anahtar Kelimeler

Virement, Appropriation, Power of the Purse, Budget Implementation.

Kaynakça

• Ardanaz, Martin, Carlos Scartascini (2014), “The Economic Effects of Constitutions: Do Budget Institutions Make Forms of Government More Alike?”, Constitutional Political Economy, Springer, vol. 25(3), pp. 301-329.
• Başbakanlık Strateji Geliştirme Başkanlığı (2012), Harcama Birimleri Kılavuzu 2. Sürüm, Başbakanlık Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara.
• Blöndal, Jón R., Dirk-Jan Kraan, Michael Ruffner (2003), “Budgeting in the United States”, OECD Journal on Budgeting, 3, pp. 7-53.
• Buck, Arthur E. (1929), Public Budgeting, Harper Brothers Publishers, New York.
• Chubb, Basil (1952), The Control Of Public Expenditure, The Clarendon Press, Oxford.
• Coombs, Hugh M., David Ellis Jenkins (2002), Public Sector Financial Management, Third Edition, Thomson Learning, London.
• Dedeoğlu, Emin (2016), “Kamu Mali Yönetiminde Neler Oluyor?, Varlık Fonu ve Tamamlayıcı Ödenek”, TEPAV Değerlendirme Notu, No:201629, TEPAV, ss.1-6.
• Ferejohn, John, Keith Kreihbel (1987), “The Budget Process and the Size of the Budget” American Journal of Political Science, 31(2), pp. 296-320.
• Government Offices of Sweden, Budget Act, Swedish Code of Statutes, Issued on 10 March 2011, SFS 2011:203 Published 22 March 2011, Section 8-10.
• Green, Andrew, B. Ali, A. Naeem, D. Ross (2000), “Resource Allocation and Budgetary Mechanisms for Decentralized Health Systems: Experiences from Balochistan, Pakistan”, Bulletin of the World Health Organization, 78 (8), pp.1024-1035.
• Hines, J. S, R. S Edwards (1959), Budgeting in Public Authorities, George Allen and Unwin Publishers, London.
• İpek, Elif Ayşe Şahin (2017), “Bütçe Hakkının Kullanılması Bakımından TBMM’nin Bütçe Sürecindeki Rolünün Değerlendirilmesi”, Maliye Finans Yazıları, Sayı: 107, ss. 69-108.
• Kraan, Dirk-Jan, Joanne Kelly (2005), Reallocation: The Role of Budget Institutions, OECD, Paris.
• Kraan, Dirk-Jan, Daniel Bergvall, Iris Müller, Joachim Wehner (2006), “Budgeting in Croatia”, OECD Journal on Budgeting, Volume: 5, No: 4, pp. 1-55.
• Lienert, Ian (2013), “Role of the Legislature in Budget Processes”, The International Handbook of Public Financial Management. R. Hemming, & B. H. (Der.), Palgrave Macmillan, New York, s. 116-136.
• Lienert, Ian (2010), “Role of the Legislature in Budget Processes”, Technical Notes and Manuals 10/04, International Monetary Fund, Washington D.C., pp.1-25.
• Ministry of Finance Japan (1947), Public Finance Law, Law No. 34, April 31, 1947, http://www.mof.go.jp/english/budget/budget/fy2002/brief/2002-35. htm, (Erişim Tarihi: 22.09.2018).
• OECD (2004), “Comparisons of OECD Country Legal Frameworks for Budget Systems”, OECD Journal of Budgeting, Volume 4, No 3, pp. 1-483.
• OECD (2012), International Budget Practices and Procedures Database, http://www. oecd.org /gov/budgeting/internationalbudgetpracticesandproceduresdatabase. htm, (Erişim Tarihi: 28.09.2018).
• OECD (2014), Budgeting Practices and Prosedures in OECD Countries, OECD Publishing, Paris.
• Persson, Torsten, Gerard Roland, Guido Tabellini (1997), “Separation of Powers and Political Accountability” Quarterly Journal of Economics, 112, pp. 1163-1202.
• Potter, Barry, Jack Diamond (1999), Guidelines for Public Expenditure Management, International Monetary Fund, Washington, DC.
• Robinson, Marc, Holger van Eden (2007), “Program Classification” Performance Budgeting: Linking Funding and Results, M. Robinson (Der.), Palgrave McMillan, IMF Washington, D.C., pp. 63-87.
• Sarraf, Feridoun (2005), Integration of Recurrent and Capital ‘Developmen’t Budgets: Issues, Problems, Country Experiences, and the Way Forward, The World Bank, Washington D.C, pp. 1-21.
• Saxena, Sandeep, Sami Yläoutinen (2016), “Managing Budgetary Virements”, IMF Technical Notes and Manuals, International Monetary Fund, Washington D.C., pp.1-24.
• Schiavo-Campo, Salvatore, Daniel Tommasi (1999), “Budget Systems and Expenditure Classification”, Managing Government Expenditure, Chapter: 3, Asian Development Bank, Manila.
• Schiavo-Campo, Salvatore, Hazel M. McFerson (2008), Public Management in Global Perspective, M.E. Sharpe, New York.
• Schick, Allen (2002), “Can National Legislatures Regain an Effective Voice in Budget Policy?”, OECD Journal on Budgeting, Volume: 1, Issue: 3, pp.15- 42.
• Schick, Allen (2004), Pathways to Improving Budget Implementation. http://www1. worldbank. org/publicsector/LearningProgram/BudgetManagFinAccCourse04/ Pathways.ppt, (Erişim Tarihi: 23.10.2018).
• Selen, Ufuk, A. Bora Tarhan (2014), Türkiye’de Bütçe Hakkı Algısı, Uşak Üniversitesi Yayını, Uşak.
• Şen, Kübra (2011), “Türkiye’de ve Bazı Ülkelerde Bütçe Hakkının Gelişimi ve Bütçe Hakkı Çerçevesinde Parlementonun Bütçe Sürecindeki Rolü”, Dış Denetim, Yıl: 2, Sayı: 6, ss. 22-32.
• T.C. Resmi Gazete, 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, 09.07.2018 Tarih ve 30473 sayılı Resmi Gazete’de (3. Mükerrer) yayımlanmıştır.
• T.C. Maliye Bakanlığı (2018), 2018 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Uygulama Tebliği, Sıra No 5, Sayı: 59751066-020-1915, BUMKO, Ankara.
• T.C. Sayıştay Başkanlığı (2015), 2015 Yılı Genel Uygunluk Bildirimi, https://www.sayistay. gov.tr/tr/Upload/62643830/files/raporlar/genel_ uygunluk/2015GenelUygunluk.pdf, (Erişim Tarihi: 13.09.2018).
• T.C. Sayıştay Başkanlığı (2016), 2016 Yılı Genel Uygunluk Bildirimi, https://www.sayistay. gov.tr/tr/Upload/62643830/files/raporlar/genel_ uygunluk/2016GenelUygunluk.pdf, (Erişim Tarihi: 13.09.2018).
• T.C. Sayıştay Başkanlığı (2017), 2017 Yılı Genel Uygunluk Bildirimi, https://www.sayistay. gov.tr/tr/Upload/62643830/files/raporlar/genel_ uygunluk/2017GenelUygunluk.pdf, (Erişim Tarihi: 13.09.2018).
• Tommasi, Daniel (2007), “Budget Execution” Budgeting and Budgetary Institutions, Anwar Shah (Der.), The World Bank Publications, Washington D.C., pp.279-322.
• Wanna, John, Lotte Jensen, Jouke de Vries (2010), The Reality of Budgetary Reform in OECD Nations – Trajectories and Consequences, Edward Elgar, Cheltenham, United Kingdom, and Northampton, Massachusetts, United States.
• Wehner, Joachim (2010), Legislatures and the Budget Process: The Myth of Fiscal Control, Palgrave Macmillan, New York.
• Yılmaz, H. Hakan, Mustafa Biçer (2010), “Parlamentonun Bütçe Hakkını Etkin Kullanımının Yeni Bütçe Sistemi Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, Maliye Dergisi, Sayı 158, ss. 201-225
• Yükseler, Zafer (2012), Ödenek Üstü Harcamalar, Ek Bütçe Kanunu ve Net Borçlanma Limiti, https://www.researchgate.net/publication/320190644_ODENEK_USTU_ HARCAMALAR_EK_BUTCE_KANUNU_VE_NET_BORCLANMA_LIMITI, (Erişim Tarihi: 09.10.2018).