Performans Esaslı Bütçeleme Sistemi: Bürokrasi ve Bürokrat Davranışları Perspektifi

Yıl 2019, Sayı: 114, 95 - 115, 01.09.2019

Doğan Bakırtaş Metin Nazlıoğlu

Öz

Performans esaslı bütçeleme sistemi; bütçe süreç ve yöntemlerinde performans bilgisinin kullanılması, kamu harcamalarının kontrolü, kaynak dağılımında ve üretimde etkinlik, hesap verebilirliğin sağlanması ile sonuç odaklı bakış açısı gibi temel amaçlardan hareketle 1990’lı yıllarda uygulanmaya başlamıştır. Kamu mali yönetimi alanında performans esaslı bütçeleme sisteminin verimli ve etkin çıktılar ortaya koyabilecek bir bütçe yöntemi olduğu sıklıkla ifade edilmektedir. Ancak söz konusu çıktıların sağlanmasında sistemin temel aktörlerinden olan bürokratlar ve onların davranışları kilit bir rol üstlenmektedir. Çalışmada; performans esaslı bütçeleme sistemi, politik iktisat çerçevesinde bürokrat davranışları açısından incelenmiş olup söz konusu bütçe sisteminin, bürokrat davranışları neticesinde meydana gelebilecek olumsuzlukları ortadan kaldırabilecek bir mekanizmaya sahip olmadığı sonucuna varılmıştır

Anahtar Kelimeler

Performans Esaslı Bütçeleme, Bürokrasi, Bürokrat Davranışları

PERFORMANCE-BASED BUDGETING SYSTEM: THE PERSPECTIVE OF BUREAUCRACY AND BUREAUCRAT BEHAVIORS

Öz

The implementation of performance-based budgeting system started in the 1990s based on basic purposes such as using performance information in budget processes and methods, controlling public expenditures, ensuring resource distribution, and efficiency and accountability in production and result-oriented perspective. It is frequently emphasized that the performance-based budgeting system is a budget system that can provide efficient and productive outputs in the field of public financial management. However, bureaucrats and their behaviors, which are among the main actors of the system, play a key role in the provision of these outputs. This study examines performance-based budgeting in terms of bureaucrat behaviors within framework of political economy and concludes that this budget system does not have a mechanism that can eliminate the negativities that may occur as a result of bureaucratic behaviors

Anahtar Kelimeler

Performance-Based Budgeting, Bureaucracy, Bureaucrat Behaviors

Kaynakça

• Aktan, Coşkun Can (1999), Müdahaleci Devletten Sınırlı Devlete, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara.
• Aktan, Coşkun Can, Kamil Tüğen (2006), “Performans Esaslı Bütçeleme Sistemi”, Kamu Mali Yönetiminde Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme, Editör: Coşkun Can Aktan, Seçkin Yayıncılık, Ekonomi Kitapları Dizisi: 28, Ankara, ss. 205-217.
• Aktan, Coşkun Can, Mustafa Sakal, Dilek Dileyici (2007), “Bürokratik Davranışların Ekonomik Teorisi: Kamu Tercihi Açısından Bir Değerlendirme”, Modern Politik İktisat Kamu Tercihi, Editör: Coşkun Can Aktan ve Dilek Dileyici, Seçkin Yayıncılık, Ankara, ss. 177-199.
• Aktel, Mehmet (2003), Küreselleşme ve Türk Kamu Yönetimi, Asil Yayın, Ankara.
• Boex, L. F. Jameson, Martinez-Vazquez, Jorge, Robert, McNab (2000), “Multi – Year Budgeting: A Review of International Practices and Lessons for Developing and Transitional Economies, Public Budgeting Finance, Vol. 20, No. 2, pp. 91-112.
• Bal, Tolga (2016), “Performans Esaslı Bütçeleme (PEB) Sistemi Çerçevesinde Alternatif Modellerin Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Sayıştay Dergisi, Sayı: 96, ss. 25-54.
• Breton, Albert, Ronald, Wintrobe (1975), “The Equilibrium Size of a Budget- maximizing Bureau: A Note On Niskanen’s Theory of Bureaucracy”, Journal of Political Economy, Vol. 83, No. 1, pp.195-207.
• BUMKO (T.C. Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü) (2009), “Performans Bütçe Modülü: Eğitim Notu”, http://www.bumko.gov.tr/ TR,7039/peb-egitim-dokumanlari.html, (Erişim Tarihi: 03.03.2019).
• Carnis, Laurent A. H. (2009), “The Economic Theory of Bureaucracy: Insights from the Niskanian Model and the Misesian Approach”, The Quarterly Journal of Austrian Economics, Vol. 12, No. 3, pp. 57-78.
• Çelebi, A. Kemal, Birol, Kovancılar (2012), “Performans Esaslı Bütçeleme Sisteminin Teorik ve Pratik Sorunları”, Yönetim ve Ekonomi, Cilt:19, Sayı:1, ss.1-18.
• Downs, Anthony (1964), “Inside Bureaucracy”, https://www.rand.org/content/ dam/rand/pubs/ papers/2008/P2963.pdf, (Erişim Tarihi: 15.02.2019).
• DPT (T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı) (2006), Kamu İdareleri İçin Stratejik Planlama, Ankara.
• Egeli, Haluk, H. Ahmet Akdeniz, Mehmet Aksaraylı, Kamil Tüğen, Ahmet Özen (2007), “Stratejik Planlamaya Dayalı Performans Esaslı Bütçeleme Sisteminin Kritik Kontrol Noktaları Analizi: Türkiye’deki Kamu Kurumları Uygulaması”, Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 1, ss. 27-47.
• Eker, Aytaç, Temel Gürdal, Cahit Şanver (2006), Analitik Bütçe Sistemi ve Yerel Yönetimlerde Uygulanması, Deniz Yıldızı Matbaacılık, Ankara.
• Etzioni-Halevy, Eva (1985), Bureacracy and Democracy: A Political Dilemma, Routledge, London.
• Friedman, Milton (1980), Free to Choose, HBJ, New York.
• Friedman, Milton (2004), “Liberty Quotation: Milton Friedman on the Four Ways to Spend Money”, http://lpmaryland.org/liberty-quotation-milton-friedman- four-ways-spend-money/, (Erişim Tarihi: 05.02.2019).
• Güner, M. Fatih (2009), “Kamu Yönetiminde İç Denetime Geçiş Süreci ve Karşılaşılan Sorunlar: Kamu İç Denetiminin Değişimi Üzerine Bir Araştırma”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 18, Sayı 2, ss. 209-227.
• Hood, Christopher, Meg, Huby, Andrew, Dunsire (1984), “Bureaucrats and Budgeting Benefits: How do British Central Government Departments Measure Up?”, Journal of Public Policy, Vol. 4, No. 3, pp. 163-179.
• HSSGM (Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü) (2006), Mali Yılı Faaliyet Raporu, İstanbul.
• Kesik, Ahmet (2004), “Performans Esaslı Bütçeleme Sistemi”, 5. Kamu Kalite Sempozyumu-Kamu Kaynaklarının Etkili Yönetimi: Stratejik Planlama ve İzleme, 9-10 Haziran 2004, Ankara.
• Kızıltaş, Emine (2003), “Çok Yıllı Bütçeleme Sistemi”, Bütçe Dünyası, Sayı:16, s. 13-18.
• Koç, Yüksel (1975), Genel Muhasebe, Baylan Matbaası, Ankara.
• Macey, Jonathan R. (1998), “Winstar, Bureaucracy and Public Choice”, Supreme Court Economic Review, Vol. 6, pp. 173-200.
• McGill, Ronald (2001), “Performance Budgeting”, The International Journal of Public Sector Management, Vol. 14, No. 5, pp.376-390.
• Mises, Ludwig Von (2018), Bürokrasi (Çev: Atilla Yayla ve Feridun Ergin), 3. Baskı, Liberte Yayınları, Ankara.
• Mutluer, M. Kamil, Erdoğan Öner, Ahmet Kesik (2005), Bütçe Hukuku, Bilgi Üniversitesi Yayını.
• Mutluer, M. Kâmil, Erdoğan Öner, Ahmet Kesik (2016), Kamu Maliyesi, 4. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Niskanen, William Arthur (1971), Bureaucracy and Representative Government, Aldine-Adherton Publishing Company.
• OECD (2007), “Performance Budgeting in OECD Countries”, http://www.oecd. org/gov/ budgeting/performancebudgetinginoecdcountries.htm, (Erişim Tarihi: 02.03.2019).
• OECD (2008), “Performance Budgeting: A User’s Guide”, Policy Brief, https:// www.oecd.org/gov/budgeting/Performance-Budgeting-Guide.pdf, (Erişim Tarihi: 02.03.2019).
• OECD (2016), “2016 OECD Performance Budgeting Survey: Integrating Performance and Results in Budgeting”, https://www.oecd.org/gov/ budgeting/Performance-Budgeting-Survey-Highlights.pdf, (Erişim Tarihi: 02.03.2019).
• Olsen, Johan P. (2006), “Maybe It is Time to Rediscover Bureaucracy”, Journal of Public Administration Research and Theory, Vol. 16, No.1, pp. 1-24.
• Özen, Ahmet (2008), “Performans Esaslı Bütçeleme Sistemi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı.
• Robinson, Marc, Jim, Brumby (2005), “Does Performance Budgeting Work?”, IMF Working Paper, No. 05/210, pp. 1-75.
• Robinson, Marc, Duncan, Last (2009), “A Basic Model of Performance-Based Budgeting”, Fiscal Affairs Department International Monetary Fund Technical Notes and Manuals, pp.1-12.
• Robinson, Marc (2008), “Performance Budgeting”, Fiscal Affairs Department International Monetary Fund, 2008 East West Center/Korean Development Institute Conference.
• Rose, Aidan (2003), “Results-Orientated Budget Practice in OECD Countries”, Overseas Development Institute, Working Paper No. 209, pp.1-68
• Savaş, Vural (1989), Anayasal İktisat, Beta Basımevi, İstanbul.
• Shah, Anwar, Chunli, Shen (2007), “A Primer on Performance Budgetting”, Anwar Shah (Ed), Budgeting and Budgetary Institutions, The World Bank Public Sector Governance and Accountability Series, pp. 137-166.
• Smith, Brian C. (1988), Bureacracy and Political Power, St. Martin’s Press, New York.
• Şahin, Deniz (2010), “5018 Sayılı Kanun Çerçevesinde Kamu Bürokrasisinin Bütçe Sürecindeki Yeni Rolü ve Harcamaları Disipline Edici Etkisi”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• T.C. Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü (2002), Tahakkuk Esaslı Devlet Muhasebesi Çalışmaları/Devlet Muhasebesinde Reform Çalışmaları, Ankara.
• Tullock, Richard B., Gordon, Mckeinze (1980), Modern Political Economy: An Introduction to Economics, International Student Edition, McGraw-Hill Education.
• Tüğen, Kamil (2016), Devlet Bütçesi, 15. Baskı, Bassaray Matbaası, İzmir.
• Willoughby, G. Katherine, Julia, E. Melkers (2000), “Implementing PBB: Conflicting Views of Success”, Public Budgeting & Finance, Vol. 20, No. 1, pp. 85-120.