Küresel İklim Değişikliğinin Olumlu ve Olumsuz Dışsallıkları Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2020, Sayı: 118, 101 - 131, 01.09.2020

Esra Hanbay Kahriman

Öz

İklimin kendi doğal süreci içinde değişkenlik gösterdiği bilinmektedir. Son yıllarda, özellikle ekonomik büyüme odaklı insan faaliyetleri; bu değişkenliği farklı bir boyuta taşıyarak çağımızın popüler tartışma ve araştırma konularından birisi olan küresel iklim değişikliğini karşımıza çıkarmıştır. Küresel iklim değişikliği; sosyal, ekonomik, kültürel, siyasal alanları göz ardı edilemeyecek şekilde etkilemiştir. Bu durum, konunun farklı uzmanlık alanları tarafından, farklı yönleriyle değerlendirilmesine yol açmıştır. Bu çalışma, dışsallıklar temelinde küresel iklim değişikliğinin sosyal, ekonomik, kültürel ve siyasal alanlarda ortaya çıkardığı ve çıkarması muhtemel etkilerini örneklerle ele almayı amaçlamıştır. Çalışmada ilk olarak küresel iklim değişikliği ve dışsallık konusu kavramsal olarak açıklanmıştır. Devam eden kısımlarda ise çeşitli araştırma ve raporlarla küresel iklim değişikliğinin olumlu ve olumsuz dışsallıkları ele alınmıştır. Küresel çapta ortaya çıkan en önemli olumlu dışsallığı, yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmeyi artırmasıdır. Bunun dışında kalan olumlu dışsallıkları, bölgesel ya da sektörel düzeyde gerçekleşen ya da gerçekleşmesi muhtemel iyileşmeleri kapsamaktadır. Olumsuz dışsallıkları ise sağlıktan çocuk işgücüne, enerji üretim güvenliğinden kültürel miras kaybına uzanan geniş bir alanda karşımıza çıkmaktadır

Anahtar Kelimeler

Küresel İklim Değişikliği, Dışsallıklar, Sera Gazı Etkisi

AN EVALUATION ON POSITIVE AND NEGATIVE EXTERNALITIES OF GLOBAL CLIMATE CHANGE

Öz

It is known that the climate varies in its natural process. In recent years, especially human activities focused on economic growth took this variability to a different dimension and has brought global climate change to our agenda as one of the most popular discussion and research topics of our time. Global climate change has influenced social, economic, cultural, and political fields in a way that cannot be ignored. This situation has led to the assessment of the issue by different areas of expertise with different aspects. This study aims to examine and exemplify the actual and potential effects of global climate change on social, economic, cultural and political fields on the basis of externalities. In the study, first global climate change and externality are explained in conceptual terms. In the following sections, positive and negative externalities of global climate change are discussed based on various research and reports. On a global scale, the most positive externality is the fact that it increases the tendency towards renewable energy sources. Other positive externalities include improvements that occur or are likely to occur at regional or sectoral level. On the other hand, negative externalities of global climate change can be observed throughout a wide scale ranging from health to child labor, from energy generation security to loss of cultural heritage

Anahtar Kelimeler

Global Climate Change, Externalities, Greenhouse Effect, Renewable Energy

Kaynakça

• Abadie, Luis; M. Galarraga, Ibon and Sainz de Murieta, Elisa (2016), “Climate Risk Assessment under Uncertainty: An Application to Main European Coastal Cities”, Frontiers in Marine Science, December, Vol. 3, https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/ fmars.2016.00265/pdf (Erişim Tarihi: 02.09.2020).
• Akın, Galip (2006), “Küresel Isınma, Nedenleri ve Sonuçları”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt: 46, Sayı: 2.
• Anderson, David G.; Bissett, Thaddeus G.; Yerka, Stephen J.; Wells, Joshua J.; Kansa, Eric C.; Kansa, Sarah .W.; Myers, Kelsey N.; Demuth, R. Carl and White, Devin A. (2017), “Sea- level rise and archaeological site destruction: An example from the southeastern United States using DINAA (Digital Index of North American Archaeology)”, PLoS ONE, 12(11), https://doi.org/10.1371/journal.pone.0188142 (Erişim Tarihi: 04.03.2020).
• Armağan, Ramazan (2003), “Kamu Ekonomisinde Dışsallıklar ve Dışsallıkların İçselleştirilmesi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 9, ss. 159-178.
• Australian Goverment Department of Environment and Energy (2020), “Greenhouse Effect”, http://www.environment.gov.au/climate-change/climate-science-data/climate- science/greenhouse-effect (Erişim Tarihi: 02.09.2020).
• Başoğlu, Aykut (2014), “Küresel İklim Değişikliğinin Ekonomik Etkileri”, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 7, ss. 175-196.
• Batan, Murat ve Toprak, Z. Fuat (2015), “Küresel İklim Değişikliğinin Olumlu Etkileri ve Bu Etkilerin İklim Değişikliğine Uyum Kapsamında Değerlendirilmesi”, Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2, ss. 93-102.
• Bayraç, H. Naci (2010), “Enerji Kullanımının Küresel Isınmaya Etkisi ve Önleyici Politikalar”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 2, ss. 229- 259.
• BBC Türkçe (2020), “Avustralya Yangınları: Neden 4 Aydır Söndürülemiyor, Bilançosu Ne?” https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51007614 (Erişim Tarihi: 17.01.2020).
• Davis, Nicola (2017), “Extreme Weather Deaths in Europe ‘could increase 50-fold by next century’”, The Guardian, https://www.theguardian.com/science/2017/aug/04/ extreme-weather-deaths-in-europe-could-increase-50-fold-by-next-century (Erişim Tarihi: 26.08.2020).
• Delzo, Janissa (2017), “Climate Change Might Make Chocolate Taste Better, Which Gives Us Mixed Feelings”. Newsweek, http://www.newsweek.com/climate-change-might- make-chocolate-taste-better-which-gives-us-mixed-feelings-742939 (Erişim Tarihi: 12.09.2020).
• Demir, Aynur (2009), “Küresel İklim Değişikliğinin Biyolojik Çeşitlilik ve Ekosistem Kaynakları Üzerine Etkisi”, Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2.
• Donat, İrfan (2015), “Rusya’nın Tarımda Yeni Oyun Planı”, BloombergHT, https://businessht. bloomberght.com/yazarlar/irfan-donat/1101881-rusyanin-tarimda-yeni-oyun- plani (Erşim Tarihi: 23.08.2020).
• Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF) (2020), “İklim Değişikliği”. WWF Turkey, http://www. wwf.org.tr/ne_yapiyoruz/iklim_degisikligi_ve_enerji/iklim_degisikligi/ (Erşim Tarihi: 03.10.2020).
• Eckstein, David; Künzel, Vera; Schafer, Laura and Winges, Maik (2020), Global Climate Risk Index 2020, Germanwatch, https://germanwatch.org/sites/germanwatch.org/ files/20-2-01e%20Global%20Climate%20Risk%20Index%202020_10.pdf (Erişim Tarihi: 13.10.2020).
• Ekşi, Nuray (2016), “İklim Mültecileri”, Göç Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, ss. 10-58.
• EÜAŞ (2015), İklim Değişikliğinin Termik Enerji Üretimine Etkisi, http://www.euas.gov.tr/ Documents/iklim_degisikliginin_termik_enerji_uretimine_etkisi.pdf (Erişim Tarihi: 03.03.2018).
• Gençer, C. İrem (2017), “Kültürel Mirasın Korunmasında İklim Değişikliğinin Oluşturduğu Tehditler”, Mimar.ist Dergisi, Sayı: 58, ss. 24-30.
• Gross, Samantha (2020), “Why are fossil fuels so hard to quit?” https://www.brookings.edu/ essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/ (Erişim Tarihi: 23.10.2020).
• Harris, Jonathan M.; Roach, Brian and Codur, Anne-Marie (2017), The Economics of Global Climate Change, Global Development and Environment Institute, Tharisufts University, http://ecoline.ru/wp-content/uploads/the-economics-of-global-climate- change.pdf (Erişim Tarihi: 24.09.2020).
• IDMC (2015), Global Estimates 2015: People displaced by disasters, Internal Displacement Monitoring Centre (IDMC) ve Norwegian Refugee Council, https://www.internal- displacement.org/sites/default/files/inline-files/20150713-global-estimates- 2015-en-v1.pdf (Erişim Tarihi: 23.09.2020).
• IDMC (2017), Africa Report on Internal Dısplacement, Internal Displacement Monitoring Centre (IDMC) ve Norwegian Refugee Council, https://www.internal-displacement. org/sites/default/files/inline-files/20171206-Africa-report-2017.pdf (Erişim Tarihi: 23.09.2020).
• IPCC (2007), Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (Editörler: Solomon, S., vd.). Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, https://www.ipcc.ch/site/assets/ uploads/2018/05/ar4_wg1_full_report-1.pdf (Erişim Tarihi: 12.09.2020).
• IRENA (2017), Renewable Energy Benefıts: Understandıng The Socıo-Economıcs, https://www. irena.org/media/Files/IRENA/Agency/Publication/2017/Nov/IRENA_Understanding_Socio_ Economics_2017.pdf?la=en&hash=C430B7EF772BA0E631190A75F7243B992211F102 (Erişim Tarihi: 22.10.2020).
• İSMEP (2014), Kültürel Mirasın Korunması, İstanbul.
• Jacobson, Mark Z.; Delucchi, Mark A.; Cameron, Mary A.; Manogaran, İndu Priya; Shu, Yanbo; Coughlin, Stephen J.; Hay, Catherine A. and von Krauland, Anna-Katharina (2019), “Impacts of Green New Deal Energy Plans on Grid Stability, Costs, Jobs, Health, and Climate in 143 Countries” One Earth, Vol.1(4), pp. 449-463, https://doi.org/10.1016/j. oneear.2019.12.003 (Erişim Tarihi: 11.10.2020).
• Kirmanoğlu, Hülya (2009), Kamu Ekonomisi Analizi, İstanbul: Beta Yayınları.
• KMPG Türkiye (2020), Enerji, Sektörel Bakış, İstanbul.
• Kocaeli Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (2020), “Küresel Isınma - İklim Değişikliği ve Türkiye’ye Etkileri”, https://www.isu.gov.tr/icerik/detay.aspx?Id=335 (Erişim Tarihi: 23.09.2020).
• Kreft, Sönke; Eckstein, David; Dorsch, Lucas and Fischer, Livia (2016), Global Climate Risk Index 2016, Germanwatch, https://germanwatch.org/sites/germanwatch.org/files/ publication/13503.pdf (Erişim Tarihi: 23.09.2020).
• Main, Douglas (2014), “How Iceland Is Benefit From Climate Change”, Newsweek, http:// www.newsweek.com/2014/11/14/iceland-only-country-benefiting-climate- change-281540.html (Erişim Tarihi: 23.09.2020).
• Mobjörk, Malin; Gustafsson, Maria-Therese; Sonnssö, Hannes; Baalen, Sebastian Van; Dellmuth, Lisa Maria and Bremberg, Niklas (2016), “Climate-Related Security Risks: Towards an Integrated Approach”, Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI), https://www.sipri.org/sites/default/files/Climate-related-security- risks.pdf (Erişim Tarihi: 11.10.2020).
• Muter, N. Birol; Çelebi, A. Kemal ve Sakınç, Süreyya (2008), Kamu Maliyesi, Manisa: Emek Matbaası.
• Musgrave, Richrad and Musgrave, Peggy (1989), Public Finance in Theory and Practice, McGraw-Hill International Editions, Singapore.
• Myers, Lisa and Theytaz-Bergman, Laura (2017), Child Labour Report 2017, Terre des Hommes International Federation, https://www.terredeshommes.org/wp-content/ uploads/2017/06/CL-Report-2017-engl.pdf (Erişim Tarihi: 25.09.2020).
• NASA (2020), “The Causes of Climate Change”, Global Climinate Change, https://climate. nasa.gov/causes/ (Erişim Tarihi: 11.09.2020).
• NASA (2019), “Global Temperature”, Global Climate Change, https://climate.nasa.gov/vital- signs/global-temperature/ (Erişim Tarihi: 11.10.2020).
• Nett, Katharina and Rüttinger, Lucas (2016), Insurgency, Terrorism and Organised Crime in a Warming Climate. Berlin: Adelphi and German Federal Foreign Office, https://www. adelphi.de/en/publication/insurgency-terrorism-and-organised-crime-warming- climate (Erişim Tarihi: 11.09.2020).
• NTV (2017), “Küresel Isınma global ekonomiyi de vuracak”. NTV, https://www.ntv.com.tr/ teknoloji/kuresel-isinma-global-ekonomiyi-de vuracak, LQk6BVcesEuoFFRldWTCag (Erişim Tarihi: 06.10.2020).
• OECD (2003), Poverty and Climate Change, http://www.oecd.org/env/cc/2502872.pdf (Erişim Tarihi: 21.09.2020).
• Ridley, Matt (2013), “Why climate change is good for the World”, The Spectator, https:// www.spectator.co.uk/article/why-climate-change-is-good-for-the-world (Erişim Tarihi: 08.09.2020).
• Rosen, Harvey S. (1995), Public Finance, Richard D. Irwin Inc.
• Ruggieri, Amanda (2017), “İklim Değişikliğinin Şirketlere ve İşgücüne Etkisi”, BBC Türkçe, http://www.bbc.com/turkce/vert-fut-40574239 (Erişim Tarihi: 27.09.2020).
• Sapmaz Veral, Evren (2018), “Döngüsel Ekonomiye Geçiş Doğrultusunda Yeni Tedbirler ve AB Üye Ülkelerinin Stratejileri”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt:17, Sayı: 2, ss.463-488, Ankara.
• Sevim, Burhan ve Zeydan, Özgür (2007), “İklim Değişikliğinin Türkiye Turizmine Etkisi”, Çeşme Ulusal Turizm Sempozyumu Bildiriler Kitabı, İzmir, ss. 701-710.
• Seydioğulları, Hatice Selcen (2013), “Sürdürülebilir Kalkınma için Yenilenebilir Enerji”, Planlama Dergisi, Cilt:23, Sayı:1, ss. 19-25, doi: 10.5505/planlama.2013.14633, (Erişim Tarihi: 23.10.2020).
• Stiglitz, Joseph E. (1994), Kamu Kesimi Ekonomisi, (Çeviren: Ömer Faruk Batırel), Marmara Üniversitesi Yayın No: 549, İstanbul.
• Susam, Nazan (2019), Kamu Maliyesi, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• Sönmez, Yücel (2017), “‘Beyaz Duvak’ Kalktı, ‘Nazar Boncuğu’ Çatladı”, Hürriyet Pazar, Hürriyet Gazetesi, http://www.hurriyet.com.tr/beyaz-duvak-kalkti-nazar-boncugu- catladi-40580709 (Erişim Tarihi:18.09.2020).
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü (2017), 2016 Yılı İklim Değerlendirmesi, Ankara: T.C. Meteoroloji Genel Müdürlüğü Araştırma Daire Başkanlığı, https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/ yillikiklim/2016-iklim-raporu.pdf (Erişim Tarihi: 12.09.2020).
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü (2019), 2018 Yılı İklim Değerlendirmesi, Ankara: T.C. Meteoroloji Genel Müdürlüğü Araştırma Daire Başkanlığı, https://mgm.gov.tr/FILES/iklim/ yillikiklim/2018-iklim-raporu.pdf (Erişim Tarihi: 08.09.2020).
• TEMA Vakfı ve WWF-Türkiye (2015), İklim Değişikliğinin Yerel Etkileri Raporu, Omsan Ofset, https://cdn-tema.mncdn.com/Uploads/Cms/iklim-degisiklik-yerel-etkileri-rapor- kitapcigi.pdf (Erişim Tarihi: 12.09.2020).
• The Solutions Project (2019), 100% Turkey, https://thesolutionsproject.org/why-clean- energy/#/map/countries/location/TUR (Erişim Tarihi: 12.10.2020).
• Türkiye Petrolleri (2016), 2016 Yılı Ham Petrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu, http://www. tpao.gov.tr/file/2003/sektor-raporlari-2016-2715e5d1827a700b.pdf (Erişim Tarihi: 12.10.2020).
• Türkiye Petrolleri (2019), 2019 Yılı Ham Petrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu, http://www.tpao. gov.tr/file/2005/2019-tpao-sektor-raporu-3185ed3b4af5442c.pdf (Erişim Tarihi: 02.09.2020).
• U.S Global Change Research Program (2016), The Impacts of Climate Change on Human Health in the United States: A Scientific Assessment, Executive Summary, Washington, https://health2016.globalchange.gov/low/ClimateHealth2016_00b_ Exec_Summary_small.pdf (Erişim Tarihi: 12.09.2020).
• UNESCO and UNEP (2016), World Heritage and Tourism in a Changing Climate, https://whc. unesco.org/en/tourism-climate-change/ (Erişim Tarihi: 23.10.2020)
• UNFCCC (2007), Climate Change: Impacts, Vulnerabilities And Adaptation In Developing Countries. Bonn: United Nations Framework Convention on Climate Change, https:// unfccc.int/resource/docs/publications/impacts.pdf (Erişim Tarihi: 03.02.2018).
• Ünlü, Fatma ve Yıldız, Rıfat (2017), “Avrupa Birliği Ülkelerinin Eko-İnovasyon Performanslarının Değerlendirilmesi”, Küresel Isınma İklim Değişikliği ve Sosyo-Ekonomik Etkileri (Ed. H. Atik), Ankara: Nobel Yayıncılık, ss.232-257.
• World Economic Forum (2017), The Global Risks Report 2017, 12th Edition, http://www3. weforum.org/docs/GRR17_Report_web.pdf (Erişim Tarihi: 03.02.2018).
• World Economic Forum (2019), The Global Risks Report 2019, 14th Edition, http://www3. weforum.org/docs/WEF_Global_Risks_Report_2019.pdf (Erişim Tarihi: 12.08.2020).
• Yadav, Shyam S.; Hedge, V. S.; Habibi, Abdul Basir; Dia, Mahedra and Verma, Suman (2019), “Climate Change, Agriculture and Food Security”, Food Security and Climate Change, John Wiley and Sons Ltd. pp. 1-24, https://www.researchgate.net/ publication/329870678_Climate_Change_Agriculture_and_Food_Security (Erişim Tarihi: 12.08.2020).