TÜRKİYE’DE İLLERİN HİYERARŞİK VE YATAY İLİŞKİLERİNİN BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR YÖNTEM DENEMESİ

Yıl 2020, Sayı: 119, 99 - 128, 21.01.2021

Leyla Bilen Kazancık Ömer Bilen

Öz

Refahın ülke geneline dengeli dağılımının sağlanması açısından ulusal büyüme politikalarının mekânsal ihtiyaç ve önceliklere dayandırılması ve mekânsal yapıların
tanımlanması son derece önemlidir. Bu çalışma ile iller arası göç verilerine dayanarak illerin sosyo-ekonomik etkileşimleri, hiyerarşik ve yatay ilişkileri, ulusal-bölgesel merkez ve hinterlant biçimindeki bölgesel yapılanmalarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Genel ağ modelleri yaklaşımı ile global merkezler tespit edilirken geri kalmış bölgelerdeki yerel merkez niteliğindeki iller tespit edilememektedir. Bu nedenle ağ modelleri ve merkezi yerler kuramı varsayımlarından yararlanılarak hibrit bir yaklaşım geliştirilmiştir. Önerilen model ile iller; ulusal merkezler, bölge merkezleri, alt bölge merkezleri ve merkezlerin hinterlandında kalan iller olarak gruplandırılmıştır. Çalışmada hem genel ağ modeli hem de önerilen hibrit yöntem ile sonuçlar elde edilerek karşılaştırılmış ve önerilen yaklaşımın yerel merkezlerin ve etki alanlarının belirlenmesinde kullanılabilir bir yaklaşım olduğu değerlendirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Bölgesel Gelişme, Ağ Modelleri, Merkezi Yerler Kuramı, Fonksiyonel Bölgeler, Göç

A METHOD TRIAL TO DETERMINE HIERARCHICAL AND HORIZONTAL RELATIONS OF THE PROVINCES IN TURKEY

Öz

In order to ensure a balanced distribution of welfare throughout the country, it is extremely important to build national growth policies based on the spatial needs and priorities, and to identify the spatial structures. This study aims to determine the socio-economic interactions of the provinces, their hierarchical and horizontal relations and regional structuring in the form of local-regional centers and hinterlands, based on provincial level migration data. While global centers are identified with the general network models approach, provinces that are regional centers in the backward regions cannot be identified. For this reason, a hybrid approach has been developed by making use of the network models and central place theory assumptions. With the proposed model, the provinces are grouped as; national centers, regional centers, sub regional centers and provinces remaining in the hinterland of the centers. The study compares the results obtained from both general network model and the proposed hybrid method and evaluates the proposed model as a usable approach in determining local centers and their domains.

Anahtar Kelimeler

Regional Development, Network Models, Central Places Theory, Functional Areas, Migration

Kaynakça

• Acar, S., Kazancık, K.B.; Meydan, M.C. ve Işık, M. (2019), İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması Sege-2017, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Barabási, A-L. (2016), Network Science. Cambridge University Press.
• Batten, D. F. (1995), Network Cities: Creative Urban Agglomerations for the 21st Century, Urban Studies, 32(2):313–327.
• Batty, D. (2006), Hierarchy in Cities and City Systems Hierarchy in Natural and Social Sciences edited by Denise Pumain, Methodos Series Volume 3, 143-169.
• Bender-de Moll, S. (2008), Network Analysis and Mapping Report, American Association for the Advancement of Science (Çev: Fırat Genç), Washington, USA.
• Boussauw, K. Van Meeteren ve M. Witlox, F. (2014), Short Trips and Central Places: The Home-School Distances in the Flemish Primary Education System (Belgium) Applied Geography, 53: 311-322.
• Camagni, R. P. (1993), From City Hierarchy to City Network: Reflections About an Emerging Paradigm, Structure and Change in the Space Economy (Lakshmanan, T. R. ve Nijkamp, P.), Springer-Verlag, New York, 66–87.
• Capello, R. (2000), The City Network Paradigm: Measuring Urban Network Externalities, Urban Studies, 37(11),1925-1945.
• Çöteli M. G. Yenen Z. (2012), Kentsel Sistem Araştırmalarında Merkezi Yerler Kuramından Şehirsel Ağ Sistemine Geçiş, Sigma 4, 45-63.
• Çöten M.G. (2001), 19. Yüzyıl Anadolu Şehirsel Ağı ve Hinterland İlişkileri, Kayseri Örneği, (Doktora Tezi) Fen Bilimleri Enstitüsü, Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Dale, B. ve Sjøholt, P. (2007), The Changing Structure of the Central Place System in Trøndelag, Norway, Over the Past 40 Years – Viewed in the Light of Old and Recent Theories and Trends, Geografiska Annaler: Series B, Human Geography, 89:sup1,13-30.
• Davies, W. K. D. (1967), Centrality and the Central Place Hierarchy. Urban Studies 4, 61-79.
• Dessemontet, P., Kaufmann, V. ve Jemelin, C. (2010), Switzerland as a Single Metropolitan Area? A Study of its Commuting Network, Urban Studies, 47(13), 2785–2802.
• DPT (1982), Türkiye’de Yerleşme Merkezlerinin Kademelenmesi Cilt I – II, Kalkınmada Öncelikli Yöreler Başkanlığı, Ankara.
• Franconi, L., D’Alò, M. ve Ichim, D. (2016), ISTAT Implementation of the Algorithm to Develop Labour Market Areas Technical Report, Eurostat Grant on “EU-TTWA Method: Improvements, Documentation and Sharing Knowledge Activities”, ISTAT.
• Graham, S. ve Marvin, S. (1996), Telecommunications and the City: Electronic Spaces, Urban Places London: Routledge.
• Hall, P. (1998), Cities in Civilization: Culture, Technology and Urban Order. London: Weidenfeld and Nicolson.
• Kazancık, L. B. (2013), Bölgesel Büyüme Odakları Belirleme Çalışması, Uluslararası 8. İstatistik Kongresi, Uluslararası 8. İstatistik Kongresi, 27 - 30 Ekim, Bildiri Kitabı, 233 - 234, Antalya 2013.
• Kervankıran, İ.; Eteman, F. S. ve Çuhadar, M. (2018), Türkiye’de İç Turizm Hareketlerinin Sosyal Ağ Analizi ile İncelenmesi, Turizm Akademik Dergisi, 01 (2018) 29-50. Erişim: 30.03.2020. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/496555.
• Klapka, P. Frantál, B. Halás ve M. Kunc, J. (2010), Spatial Organisation: Development, Structure And Approximation of Geographical Systems, Moravian Geographical Reports, 18 (3), 53-66.
• Martijn J. Burger, Evert J. Meijers ve Frank G. Van Oort (2014), Regional Spatial Structure and Retail Amenities in the Netherlands, Regional Studies, 48:12, 1972-1992.
• Meijers, E. (2007), From Central Place to Network Model: Theory and Evidence of A Paradigm Change, Tijdschrift Voor Economische En Sociale Geografie, 98(2): 245 –259.
• Morrill, R. L. (1974), The Spatial Organization of Society, (2nd Edition) Duxbury Press in North scituate, Mass.
• OECD (2020), Delineating Functional Areas in All Territories.
• Parr, J. B. (2017), Central Place Theory: An Evaluation, Review of Urban & Regional Development Studies, 29: 3.
• Pumain, D. (2006), Alternative Explanations of Hierarchical Differentiation in Urban Systems, Hierarchy in Natural and Social Sciences, (Ed. Denise Pumain), Methodos Series, 3: 169-222.
• Ravenstein, E. G. (1885), The Laws of Migration, Journal of the Statistical Society of London, 48(2), 167-235.
• Ravenstein, E.G. (1889), The Laws of Migration, Journal of the Royal Statistical Society, 52(2), 241-305
• Sakarya, A. (2013), Türkiye’de Kentsel Kademelenmenin Lojistik Sektörü Açısından Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2020), İller Arası ticaret verileri https://gbs.sanayi.gov.tr/Raporlar.aspx, Erişim: 10.01.2020
• Sinha, V.N.P. (1976), Chota Nagpur Plateau: A Study m Settlement Geography, K.B.Publications, New Delhi, p.175.
• Sjaastad, L.A. (1962), The Costs and Returns of Human Migration, Journal of Political Economy, 70(1), 80-93.
• Traag, V. A. , Waltman L. ve Van Eck N. J. (2019), From Louvain to Leiden: Guaranteeing Well-Connected Communities, Scientific Report, https://www.nature.com/articles/ s41598-019-41695-z.pdf, Erişim: 20.03.2020.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2020), Göç, GSYH ve Nüfus Verileri https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr, Erişim: 20.04.2020