NEW PARADIGM IN INDEPENDENT AUDIT: SUSTAINABILITY ASSURANCE AUDIT

Yıl 2025, Cilt: 36 Sayı: 136, 35 - 66, 28.03.2025

Gözde Bircan

https://doi.org/10.52836/sayistay.1613378

Öz

Sustainability has closely affected many fields of science in the historical process. One of these fields is auditing. From the past to the present, the most basic mission of auditing is to provide an acceptable level of assurance for the financial information being audited. With the emergence of sustainability, the definition ,and meaning of assurance in auditing have changed. This situation has revealed a new type of sub-audit called "sustainability assurance audit" in auditing, and sustainability assurance audit practices have become widespread. The sustainability assurance audit, which aims to provide assurance for sustainability disclosures, has destroyed the existing paradigms within the auditing, especially independent auditing, and has changed its focal points. In practice, sustainability assurance audit studies carried out by independent auditors within the scope of traditional and modern audit procedures are increasing. However, it is seen that the contradictions, disadvantages, and various problems that the sustainability assurance audit creates or may create by conducting independent audit within the existing paradigms are neglected in the national literature, and the focus is generally on the positive aspects of the sustainability assurance audit. In this study, contrary to the existing literature, the challenges that the sustainability assurance audit may create in independent audit function are evaluated methodologically, and the related solutions are proposed.

Anahtar Kelimeler

independent audit, sustainability assurance audit, paradigm

BAĞIMSIZ DENETİMDE YENİ PARADİGMA: SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK GÜVENCE DENETİMİ

Öz

Sürdürülebilirlik kavramı tarihsel süreç içerisinde pek çok bilim alanını yakından etkilemiştir. Bu bilim alanlarından biri de denetim bilimidir. Geçmişten günümüzde kadar gelen süreçte denetim biliminin en temel misyonu, denetime konu olan finansal bilgilere yönelik makul düzeyde güvence sağlanması olarak karşımıza çıkmaktadır. Sürdürülebilirlik kavramı ile birlikte denetim bilimi içerisinde güvence kavramının tanımı ve anlamı değişmiştir. Bu durum denetim biliminde “sürdürülebilirlik güvence denetimi” adı altında yeni bir alt denetim türünü ortaya çıkarmıştır. Temelde sürdürülebilirlik açıklamalarına yönelik güvence sağlanmasını amaçlayan sürdürülebilirlik güvence denetimi, denetim bilimi içerisindeki özellikle de bağımsız denetim içerisindeki mevcut paradigmaları yıkmış, odak noktalarını değiştirmiştir. Uygulamada bağımsız denetçiler tarafından geleneksel ve modern denetim prosedürleri kapsamında yürütülen sürdürülebilirlik güvence denetimi çalışmaları giderek artmaktadır. Bununla birlikte sürdürülebilirlik güvence denetiminin bağımsız denetimin mevcut paradigmaları içerisinde yürütülmesinin yaratabileceği çeşitli tehditler ve zorluklar bulunmaktadır. Bu çalışmada, mevcut literatürün aksine sürdürülebilirlik güvence denetiminin bağımsız denetim fonksiyonunda yaratabileceği sorunlar metodolojik olarak değerlendirilmiş ve konuyla ilgili çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bağımsız denetim, Sürdürülebilirlik güvence denetimi, paradigma

Kaynakça

• ACCA (2020). The Assurance of Social, Enviromental and Sustainability Information. https://www.accaglobal.com/gb/en/student/exam-support-resources/professional-exams-study-resources/p7/technical-articles/sustainability.html, Erişim: 24.01.2025.
• Akdoğan, M.U. (2024). Sürdürülebilirlik Bilgilerinin Raporlanmasında Kullanılan Raporlama Çerçevelerine Toplu Bakış ve Tek Raporlama Çerçevesinde Duyulan İhtiyaç-Güncel Gelişmeler. Muhasebe ve Denetime Bakış, 72, 217-238.
• Alabdullah, T.T.Y. (2023). How Do Sustainability Assurance, Internal Control and Audit Failures Influence Auditing Practices?. Journal of Management, Accounting, General Finance and International Economic Issues, 2(3), 671-688.
• Almeida, J.B. ve Araujo, W.G. (2018). Threats to Independence in Assurance of Sustainability Reports. Journal of Tourism and Hospitality Management, 6(1), 28-37.
• Amoaka, G.K., Bawuah, J., Adjei, E.A. ve Ayimbire, C. (2023). Internal Audit Functions and Sustainability Audits: Insights from Manufacturing Firms. Cogent Business & Management, 10, 1-21.
• Appiah, M.K., Dordaah, J.N., Sam, A., Yeboah, S.A. ve Amaning, N. (2024). Modeling The Influence of Internal Audit Efficacy on Energy Saving Behavior: The Role of Sustainability Audit. SAGE Journals, 14(2), 1-14.
• Barbadillo, E.R. ve Ferrero, J.M. (2022). The Choice of Incumbent Financial Auditors to Provide Sustainability Assurance and Audit Services from A Legitimacy Perspective. Sustainability Accounting, Management and Policy Journal, 13(2), 459-493.
• Boiral, O., Saizarbitoria, I.H., Brotherton, M.C. ve Bernard, J. (2018). Ethical Issues in the Assurance of Sustainability Reports: Perspectives from Assurance Providers. Journal of Business Ethics, 159, 1111-1125.
• Boiral, O., Saizarbitoria, I.H. ve Brotherton, M.C. (2020). Professionalizing The Assurance of Sustainability Reports: The Auditor’s Perpspective. Accounting, Auditing and Accountability Journal, 33(2), 309-334.
• Boiral, O., Saizarbitoria, I.H. (2020). Sustainability Reporting Assurance: Creating Stakeholder Accountability Through Hyperreality? Journal of Cleaner Production, 243, 1-17.
• Buica, N.D., Avram, M. ve Mihami, M. (2021). Financial Audit Procedures Employed in Sustainability Assurance. Economic Sciences Series, 21(1), 703-709.
• Canning, M., Odwyer, B. ve Georgakopoulos, G. (2019). Processes of Auditability in Sustainability Assuranca- The Case of Materiality Construction. Accounting and Business Research, 49(1), 1-27.
• Carrington, T. (2019). A Critical Perspective on Sustainability Assurance. Challenges Managing Sustainable Business-Reporting, Taxation, Ethics and Governance (Ed). Arvidsson, S., Cham, Springer Nature Switzerland AG.
• Celayir, D. (2020). Kurumsal Yönetim Açısından Sürdürülebilirlik Raporlarının Güvencesi ve Borsa İstanbul (BIST) Sürdürülebilirlik Endeksi Üzerinde Bir İnceleme. Business & Management Studies: An International Journal, 8(1), 20-44.
• Dinç, E. ve Atabay, E. (2016). Güvence Denetim Standartları ve Güvence Denetim Süreci. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(5), 1527-1541
• Doğan, S. (2024). İşletmeler Perspektifinden Çevresel, Sosyal ve Yönetişim (ÇSY) Uygulamalarının Önemi. Scientific Journal of Finance and Financial Law Studies, 4(2), 103-113.
• Dönmez, N. ve Taşkın, T. (2023). İşletmelerin Çevresel Duyarlılıklarının Sürdürülebilirlik Raporlarına Yansıma Düzeyi: İlaç Endüstrisinde Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlarının İçerik Analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 75, 221-243.
• Ducsai, A.R. (2020). Conference Proceedings. Nordsci Conference. Sofya: University of National and Word Economy.
• Feijoo, B.F. (2018). Financial Auditor and Sustainability Reporting: Does It Matter? Corporate Social Responsibility and Enviromental Management, 25, 209-224.
• Free, C., Jones, S. ve Tremblay, M.S. (2024). Greenwashing and Sustainability Assurance: A Review and Call for Future Research. Journal of Accounting Literature, 1-26.
• Gaudy, C. Ve Malsch, B. (2023). Auditor’s Search for Meaningfulness in Sustainability Assurance Work. Qualitative Research in Accounting & Management, 20(2), 257-277.
• Gedik, Y. (2020). Sosyal, Ekonomik ve Çevresel Boyutlarıyla Sürdürülebilirlik ve Sürdürülebilir Kalkınma. International Journal of Economics, Politics, Humanities & Social Sciences, 3(3), 196-215.
• Güngör, N. (2019). Sürdürülebilirlik Raporlarında Güvence Beyanı: OECD Ülkelerinde Bir Araştırma, 5. Uluslararası Sosyal, Beşeri ve Eğitim Bilimleri Kongresi, İstanbul, Türkiye, 24-33.
• Harrer, T. ve Lehner, O.M. (2024). Assuring The Unknowable: A Reflection on the Evolving Landscape of Sustainability Assurance for Financial Auditors. Current Opinion in Enviromental Sustainability, 67, 1-5.
• IAASB (2024). ISSA 5000 General Requirements for Sustainability Assurance. https://ifacweb.blob.core.windows.net/publicfiles/2024-11/IAASB-International-Standard-on-Sustainability-Assurance-ISSA-5000.pdf, Erişim: 05.01.2025.
• IIA (2022). Küresel Bakış Açıları ve Anlayışlar- ÇSY Risk Ortamı. https://www.theiia.org/globalassets/site/content/articles/global-perspectives-and-insights/2022/gpi_the_esg_risk_landscape_turkish.pdf, (Erişim: 24.01.2025)
• KGK (2023). GDS 3410 Sera Gazı Beyanlarına İlişkin Güvence Denetimlerinin Yayımlanması Hakkında Duyuru. https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/GDS/gds-3410.pdf, Erişim: 12.12.2024
• KGK (2024a). Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlarına Yönelik Zorunlu Güvence Denetimlerine İlişkin Duyuru. https://www.kgk.gov.tr//Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/Surdurulebilirlik/Duyuru/KurumsalSurdurulebilirlikRaporlarınaYonelikZorunluGuvenceDenetimlerineIliskinDuyuru.pdf, Erişim: 12.12.2024
• KGK (2024b). TDS 2024 Seti Güvence Denetimi Standartları. https://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/TDS/TDS_2024_Seti/GDS_3000_kys_degisiklikleri.pdf, Erişim: 16.12.2024.
• KGK (2024c). Sürdürülebilirlik Denetimi Yönetmeliği Taslağı. https://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/Surdurulebilirlik/S%C3%BCrd%C3%BCr%C3%BClebilirlik%20Denetimi%20Y%C3%B6netmeli%C4%9Fi%20Tasla%C4%9F%C4%B1.pdf, Erişim: 16.12.2024.
• Khan, M.K., Huo, C., Zahid, R.M.A. ve Maqsood, U.S. (2024). The Automated Sustainability Auditor: Does Artificial Intelligence Curtail Greenwashing Behaivor in Chinese Firms? Business Strategy and Environment, 1-25.
• Liu, M., Tang, J., Walton, S., Zhang, Y. ve Zhao, X. (2023). Auditor Sustainability Focus and Client Sustainability Reporting. Accounting, Organizations and Society, 113, 1-27.
• Moroney, R. ve Trotman, K.T. (2016). Diffrences in Auditor’s Materiality Assessments When Auditinf Financial Statements and Sustainability Reports. Contemporary Accounting Research, 33(2), 551-575.
• Odwyer, B. (2011). The Case of Sustainability Assurance: Constructing a New Assurance Service. Contemporary Accounting Research, 28(4), 1230-1266.
• Oltenau, A.L., Ionasçu, A.E. ve Lipara, D. (2024). Incorporating Sustianability into Indirect Procurement: The Audit Approach. Ovidius University Annals Economic Science Series, 24(1), 687-693.
• Özçelik, H. ve Öztürk, M.S. (2019). Entegre Raporlamada İç Denetimin Güvence ve Danışmanlık Rolleri. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 125-140.
• Özerhan, Y. ve Sultanoğlu, B. (2018). Sürdürülebilirlik Raporu Kapsamında Çevresel Bilgilerin Raporlanması ve Güvence Denetimi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 53, 55-76.
• Pizzi, S., Venturelli, A. ve Caputo, F. (2024). Restoring Trust in Sustainability Reporting: The Enabling Role of The External Assurance. Curent Opinion on Enviromental Sustainability, 68, 1-6.
• Sapmaz Veral, E. (2022). Yeşil Yıkama ile Mücadele: Avrupa Birliği’nde Yeşil İddiaların Doğrulanması Girişimi. Sayıştay Dergisi, 33(124), 101-109.
• Sayar, A.R.Z. ve Özdemir, B. (2022). Sürdürülebilirlik Raporlamasına Yeni Bir Bakış: Genişletilmiş Dış Raporlama ve Güvencesi. TİDE Academia Research, 4, 13-34.
• Simnett, R., Zhou, S. ve Hoang, H. (2022). The History and Future of Sustainability Assurance. Handbook of Accounting and Sustainability (Ed). Adams, C., Sidney: Edward Elgar Publishing Ltd.
• Sultankhanova, G. ve Yanık, S.S. (2021a). Güvence Denetiminin Sürdürülebilirlik Raporlarının Güvenilirliği Üzerindeki Etkisinin Araştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(3), 1253-1278.
• Sultankhanova, G. ve Yanık, S.S. (2021b). Finansal Bilgi Kullanıcılarının Sürdürülebilirlik Raporu ile Güvence Denetimi Konusundaki Algıları ve Farkındalıkları. Muhasebe ve Denetime Bakış, 62(20), 41-58.
• Sultankhanova, G., Yanık, S.S. ve Ayanoğlu, Y. (2019). Sürdürülebilirlik Raporlarına Verilen Güvence Beyanlarının İçerik Analizi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 58, 25-50.
• Talbot, D. and Boiral, O. (2023). Integrating Recommendations from Sustainability Performance Audits: Moving from Words to Action. Public Management Review, 25(12), 2300-2322.
• Tanç, A. ve Ekinler, F. (2022). Sürdürülebilirlik Raporları Kapsamında İşletmelerin Sera Gazı Salımı: BİST Sürdürülebilirlik Endeksinde Bir Araştırma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(3), 2149-3871.
• Temiz, H., Şeker, Y. ve Özdemir, F.S. (2022). Sürdürülebilirlik Raporlaması ve Bağımsız Güvence Kararlarının Belirleyicileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 17(3), 862-892.
• Ural, N. ve Yanık, Z. (2022). Tarihi Finansal Bilgilerin Bağımsız Denetimi veya Sınırlı Bağımsız Denetimi Dışındaki Güvence Denetimleri Standardı (GDS 3000) ve Bir Uygulamanın Değerlendirilmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 24(3), 505-531.
• Yeşilçelebi, G. (2020). Türkiye’de Faaliyet Gösteren Bağımsız Denetim Kuruluşlarının Sürdürülebilirlik Açıklamaları: Sürdürülebilirlik Raporlarının İçerik Analizi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11, 229-244.