Own Revenues of Municipalities and the Need For Reform: An Evaluation on Marmara Region Municipalities

Yıl 2025, Cilt: 36 Sayı: 138, 603 - 634, 22.09.2025

Ülkü Arıkboğa

https://doi.org/10.52836/sayistay.1705580

Öz

Municipalities should possess sufficient own revenue resources to have a
financially autonomous structure and to be able to adjust their resources according
to their needs.. This article aims to identify the root causes of the inadequacy of
municipalities' own revenues and to develop recommendations for increasing these
revenues. In this context, a field study was conducted in the municipalities that are
members of the Marmara Municipalities Union (MMU). The study found that the most
significant problem contributing to the inadequacy of own revenues in the municipalities
was the outdated legislation governing these revenues. The primary recommendations
for increasing municipality own revenues are to update the applicable legislation in
line with the current conditions and to provide local governments with new sources
of own revenues. Additionally, recommendations such as granting municipalities the
authority to conduct tax audits, granting them e-attachment authority, strengthening
the personnel responsible for audit and collection, and ensuring inter-institutional
integration can contribute to resolving some issues related to audit and collection and
increasing own revenues of municipalities.

Anahtar Kelimeler

Municipal Revenues , Own Revenues , Local Taxes

Belediyelerin Öz Gelirleri ve Reform İhtiyacı: Marmara Bölgesi Belediyeleri Üzerinden Bir Değerlendirme

Öz

Belediyelerin mali açıdan özerk bir yapıya sahip olması ve kaynaklarını
ihtiyaçlarına göre ayarlayabilmesi için yeterli düzeyde öz gelir kaynaklarına sahip olması
önem taşımaktadır. Bu makalede, belediyelerin öz gelir kaynaklarının yetersizliğine
ilişkin temel nedenlerin tespit edilmesi ve öz gelirlerin artırılması konusunda önerilerin
geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda, Marmara Belediyeler Birliği (MBB) üyesi
belediyeleri kapsayan bir saha araştırması yapılmıştır. Araştırma sonucunda,
belediyelerin öz gelirlerini düzenleyen mevzuatın güncelliğini yitirmesi öz gelirlerin
yetersizliği konusunda belirtilen en önemli sorun olmuştur. Öz gelirlerin artırılması
konusunda ise; öz gelirleri düzenleyen mevzuatın günümüz koşullarına uygun hale
getirilmesi ve belediyelere yeni öz gelir kaynakları sağlanması en temel önerilerdir.
Bunun yanı sıra, belediyelere vergi inceleme yetkisi verilmesi, e-haciz yetkisi verilmesi,
denetim ve tahsilat konusunda görevli personelin güçlendirilmesi, kurumlar arası
entegrasyonun sağlanması gibi hususlar da denetim ve tahsilattan kaynaklanan bazı
sorunların çözülmesine ve öz gelirlerin artırılmasına katkı sağlayacak önerilerdir.

Anahtar Kelimeler

Belediye Gelirleri , Öz Gelirler , Yerel Vergiler

Kaynakça

• Akıncı, A. (2023). Analysis of Fiscal Sustainability in Türkiye: Bootstrap Fourier ARDL Approach. TCA Journal/Sayıştay Dergisi, 34(130), 419-439.
• Arıkboğa, Ü. (2015). Türkiye’de Yerel Vergi Yönetimi. Maliye Dergisi, (168), 1-19.
• Arıkboğa, Ü. (2016). Türkiye’de Belediyelerin Gelir Yapısı: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 13(33), 276-297.
• Arıkboğa, Ü. (2024). Belediyelerin Gelir Yapısından Kaynaklanan Sorunlar ve Yeniden Yapılanma İçin Öneriler. Araştırma Raporu. İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği. https://mbbkulturyayinlari.com/belediyelerin-gelir-yapisindan-sorunlar-vesorunlar- ve-yeniden-yapilanma-icin-oneriler, Erişim: 20.05.2025.
• Bahl, R. ve Bird, R. (2008). Subnational Taxes in Developing Countries: The Way Forward. Public Budgeting&Finance. 28(4), 1-25.
• Bahl, R. (2011). Financing Subnational Governments with Decentralized Taxes. The Elgar Guide to Tax Systems. Albi, E. ve Vazquez, J. M. (Ed.). Cheltenham UK: Edward Elgar, 328-359.
• Başbakanlık (2005). İl Özel İdaresi ve Belediye Gelirleri Kanunu Tasarısı Taslağı. https://kutuphane.tbmm.gov.tr/cgi-bin/koha/opac-detail. pl?biblionumber=276742&shelfbrowse_itemnumber=272632, Erişim: 10.12.2024.
• Bird, R. (2001). User Charges in Local Government Finance. The Challenge of Urban Government: Policies and Practices. M. Freire ve R. Stren (Ed.). Washington DC: World Bank Institute, 171–182.
• Council of Europe (1998). Limitations of Local Taxation, Financial Equalisation and Methods for Calculating General Grants. Strasbourg Cedex: Council of Europe Publishing.
• Council of Europe (2016). European Charter of Local Self-Government. Congress of Local and Regoinal Authorities of the Council of Europe. https://rm.coe.int/european-charterfor- local-self-government-english-version-pdf-a6-59-p/16807198a3/7D, Erişim: 10.12.2024.
• Çavdar, F. (2022). Belediyelerin Gelirlerini Artırmaya Yönelik Öz Gelir Önerisi: Motorlu Taşıtlar Üzerindeki Vergisel Yükümlülüğün Paylaşımı. Sosyal Bilimler Dergisi. 8(2), 86-102.
• Dündar, A. (2024). Kümeleme Analizi ile Türkiye’deki İllerin Mahalli İdareler Bütçe Gelirlerine Göre Sınıflandırılması. Sayıştay Dergisi, 35(132), 101-130.
• Ebel, R. (2003). Subnational Tax Policy Design and Fiscal Decentralization. https://www.kdi. re.kr/upload/7050/V_RobertEbel.pdf, Erişim: 18.11.2024.
• Egeli, H. ve Diril, F. (2012). Türkiye’de Yerel Yönetimlerde Mali Özerklik ve Vergilendirme Yetkisi. Sayıştay Dergisi, 23(84), 25-44.
• Fleck, L. (2022). Towards a Framework for Own Source Revenue Optimization. Local Government Finance is Development Finance. D. Jackson (Ed.). New York: UNCDF, 139-159.
• Güner, A. (2006). Yönetimler Arası Gelir Bölüşümü: Temel İlke ve Uygulamalar. Mali Yerelleşme Teori ve Uygulama Üzerine Yazılar. Güner, A. ve Yılmaz, S. (Ed.). İstanbul: Güncel Yayıncılık, 61-90.
• Hacıköylü, C. ve Heper, F. (2010). Emlak Vergisinde Matrah Tespitine İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Maliye Dergisi. 158, 1-14.
• Muhasebat Genel Müdürlüğü (2014-2023a). Belediyeler Bütçe İstatistikleri. https:// muhasebat.hmb.gov.tr/mahalli-idareler-butce-istatistikleri, Erişim: 10.09.2024.
• Muhasebat Genel Müdürlüğü (2014-2023b). Büyükşehir Belediyeleri Bütçe İstatistikleri. https://muhasebat.hmb.gov.tr/mahalli-idareler-butce-istatistikleri, Erişim: 10.09.2024.
• Oates, W. (1972). Fiscal Federalism. New York: Harcourt.
• Sayıştay (2024). Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu. Ankara: Sayıştay Başkanlığı.
• Sayıştay (2025). Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu. Ankara: Sayıştay Başkanlığı.
• Scottish Government (2018). Transiet Visitor Taxes in Scotland: Supporting A National Discussion. https://www.gov.scot/, Erişim:14.09.2024.
• Ter- Minassian, T. (2020). Challanges of Sub National Capacity Development. Local Public Finance and Capacity Building in Asia. Kim, J.ve S. Dougherty, S. (Ed.). OECD, 13-33.
• Ulusoy, A. ve Tekdere, M. (2020). AB Üyesi Ülkelerdeki Yerel Vergi Uygulamaları ve Türkiye’deki Belediyeler İçin Vergi Önerileri. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), 37- 70.
• Vazquez, J. M. (2008). Revenue Assingnments in The Practice of Fiscal Decentralization. Fiscal Federalism and Political Decentralization: Lessons from Spain, Germany and Canada. Bosh, N. ve Duran, J.M. (Ed.). Cheltenham: Edward Elgar, 27-55.
• Vazquez, J. ve M. Smoke, P. (2010). Introduction. Local Government Finance:The Challenges of The 21 St Century. United Cities and Local Governments. Cheltenham: Edward Elgar, 13-21.