AİLE İŞLETMELERİNDE ÖRGÜTSEL YEDEKLEME SÜRECİNE YÖNELİK BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2019, Yıl: 2019, Sayı: 1, 1 - 12, 01.04.2019

Gözdegül Başer

https://doi.org/10.35375/sayod.522561

Cited By: 1

Öz

Ülke ekonomilerinin bel kemiği
niteliğinde olan aile işletmeleri, dünyanın hemen hemen her ülkesinde ekonomik
faaliyetlerin büyük kısmını gerçekleştirmekte, birçok ülkede küçük ve orta
ölçekli işletmelerin neredeyse tamamına yakınını oluşturmaktadır. Aile
işletmelerinin gelecek nesillere aktarılması ve yönetimin devam ettirilmesi
süreci olarak tanımlanabilecek olan örgütsel yedekleme süreci, devir eden,
devir alan, aile ve işletme ile ilgili olan faktörler gibi pek çok faktörden
etkilenen çok boyutlu bir süreçtir. Bu çalışma, bu sürece etki eden faktörleri,
süreç modellerini ve Türkiye’deki konu ile ilgili bazı bulguları ele
almaktadır. Sürece etki eden temel faktörler bağlamsal, finansal, bireysel ve
ilişkisel faktörler ve bunlara bağlı olan değişkenlerdir.  Örgütsel yedekleme sürecinde temelde iki
modelden söz edilmekle birlikte, bu modellerin farklı versiyonları da söz
konusu olabilir.  Örgütsel yedekleme ile
ilgili Türkiye’deki bazı araştırma sonuçları, sürecin özellikleri, süreç içinde
karşılaşılan zorluklar,  varisin
nitelikleri, eğitimi, işe giriş şekli, 
bölgesel kıyaslamalar ve cinsiyet ayırımının etkileri gibi ana konular
etrafında toplanmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Aile işletmesi, Örgütsel yedekleme, Yönetim

Kaynakça

• KAYNAKÇAAda N.,Kelgökmen D., “Prenses sendromu, aile işletmelerinde yönetimlerin kız çocuklarına bakışı”, 2.Aile İşletmeleri Kongresi, Kongre Kitabı, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, Yayın No:53, İstanbul, (2006), 511 – 521.
• Akın B.H.,Yılmaz N., “Aile İşletmelerinde Büyüme ve Kurumsallaşma sürecinde kuşaklar arası farklılıklar üzerine Karaman Bölgesi’nde Bir Araştırma”, 1. Aile İşletmeleri Kongresi, Kongre Bildiri Kitabı, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, Yayın No:40, İstanbul, (2004), 178 – 188.
• Aronoff C.E., Astrachan J.H., Ward J.L., “Family Business Sourcebook”, Family Enterprise Publishers, Marietta, Georgia, 2002.
• Arıcıoğlu M.A.,Yıldız A.,Paksoy T., “Aile İşletmelerinde Sürekliliğin Ölçülmesi ve Devrin Değerlendirilmesine Yönelik Konya ve İstanbul’daki Aile İşletmeleri Üzerine Yapılan Bir Araştırma”, 3. Aile İşletmeleri Kongresi, Kongre Kitabı,İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 78,İstanbul, (2008), 277-288.
• Astrachan J.H., Klein S.B., Smyrnios K.X., “The F-pec scale of family influence: a proposal for solving the family business definition problem”, Family Business Review, vol.XV, no.1, (2002), 45-58.
• Athanassiou N., Crittenden W.F., Kelly L.M., Marquez P., “Founder centrality effects on the Mexican family firm’s top management group: firm culture, strategic vision and goals, and firm performance”, Journal of World Business , vol.37,Iss.2, (2002), 139 – 150.
• Bakan İ.,Çelik A.,Büyükbeşe T., Basım N., “Aile İşletmelerinde Yeni Neslin Eğitimi: Bir Alan Çalışması”, 2.Aile İşletmeleri Kongresi, Kongre Kitabı, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, Yayın No:53, İstanbul, (2006), 332 – 337.
• Başer G. (2010). Aile İşletmelerinde Örgütsel Yedekleme: Batı Akdeniz Bölgesinde Bir Araştırma, 4. Aile İşletmeleri Kongresi, Kongre Kitabı, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 123, İstanbul, (2010), 91-104.
• Brockhaus R.H., “Family Business Succession: Suggestions for Future Research”, Family Business Review, vol.XVII, no.2, (2004),165-177.
• Cabrera-Suarez K.,Saa-Perez P.D.,Garcia-Almeida D., “The succession process from a resource and knowledge based view of the family firm”, Family Business Review, vol.XIV,no.1,(2001), 37-46.
• Chittoor R., Das R.,”Professionalization of Management and Succession performance – a vital linkage”, Family Business Review, vol.XX,no.1, (2007), 65-79.
• Çelik A.,Soysal A.,Alıcı S., “Aile İşletmelerinde Kuşak Çatışmasından Kaynaklanan Yönetim Sorunları: K.Maraş Örneği”, 1.Aile İşletmeleri Kongresi, Kongre Kitabı, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, Yayın No:40, İstanbul, (2004), 189 - 201.
• Çini, M. A. (2016). Aile işletmelerinde paydaşların önceliği teorisi: İşletme performansı ve sürdürülebilirliğine etkisi (Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Davis P.S., Harveston P.D., “In the founder’s shadow: conflict in the family firm”, Family Business Review, vol.XII,no.4, (1999), 311-323.
• De Massis A.,Chua J.H., Chrisman J.J., “Factors preventing intra-family succession”, Family Business Review, vol.XXI, no.2, (2008), 183-199.
• Demir Ö.,Acar M., Sosyal Bilimler Sözlüğü, 2.baskı, Vadi Yayınları, Ankara, 1997.
• Dikmen Ç.,Çakınberk A.,Aksel İ.,Çakır A., “Aile işletmelerinde yönetimin devredilmesi sürecinde varisten beklenen özelliklerin belirlenmesi: İstanbul Örme Sanayicileri Derneği üyelerine bir uygulama”, 2.Aile İşletmeleri Kongresi, Kongre Kitabı, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, Yayın No:53, İstanbul, (2006),162 – 173.
• Dumas, C. (1989). Understanding of father-daughter and father-son dyads in family-owned businesses. Family Business Review, 2(1), 31-46.
• Dyer W.G.Jr., Handler W., “Entrepreneurship and family business: Exploring the connection”, Entrepreneurship Theory and Practice, Waco, Fall, Vol.19, Issue: 1, (1994),71-83.
• Erdoğmuş N., “Birinci Kuşağın Gözüyle Aile İşletmelerinde Örgütsel Yedekleme (Succession Planning)”, 1.Aile İşletmeleri Kongre Kitabı, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 40, İstanbul (2004), s.202-211.
• Fahed-Sreih J., Djoundrourian S., “Determinants of Longevity and Success in Lebanese Family Businesses: An Exploratory Study”, Family Business Review, vol.XIX, no.3, (2006), 225-234.
• Garcia-Alvarez E., Sintas J.L., Gonzalvo P.S., “Socialization Patterns of Successors in First to Second Generation Family Businesses”, Family Business Review, 15,3,(2002), 189-203.
• Gersick K.E., Lansberg I., Desjardins M., Dunn B., “Stages and transitions: managing change in the family business”, Family Business Review, vol.XII, no.4, (1999),287-297.
• Grote J., “Conflicting Generations: A new theory of family business rivalry”, Family Business Review, vol.XVI, no.2, (2003), 113-124.
• Gürol M.A., “Türk Aile İşletmelerinde Cinsiyet Ayırımcılığı: Nedenleri ve Bu Kategorideki İşletmeler Temelinde ve Ulusal Bağlamda Sonuçları”, 2.Aile İşletmeleri Kongresi Kongre Kitabı, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 53, İstanbul,(2006), 447-458.
• Hall A.,Nordqvist M., “Professional management in family businesses: toward an extended understanding”, Family Business Review, vol.XXI, no.1, (2008), 51-69.
• Handler W.C., “Succession in Family Business: A Review of the Research”, Family Business Review, vol. VII, no.2, (1994), s.133 – 157.
• Harvesten P.D.,Davis P.S., Lyden J.A., “Succession Planning in Family BUsiness: The impact of owner gender”, Family Business Review, vol.10,no.4,(1997), 373-396.
• Haugh H.M., McKeeL., “It’s just like a family _ shared values in the family firm”, Community, Work & Family, Vol.6,No.2,(2003),141-158.
• Hollander, B.S., Ellman, N.S., “Family-owned businesses: An emerging field of inquiry”, Family Business Review, 3, (1988), 139 – 151.
• Iannarelli, C. L. (1992). The socialization of leaders: A study of gender in family business. Unpublished doctoral dissertation, University of Pittsburgh.
• Ibrahim A.B.,McGuire J.,Soufani K., “Patterns in strategy formation in a family firm”, International Journal of Entrepreneurial Behaviour & Research, Vol.10 No.1/2, (2004),127-140.
• Kağıtçıbaşı Ç., Kültürel Psikoloji, Kültür Bağlamında İnsan ve Aile, Evrim Yayınevi, İstanbul, 2007.
• Karayormuk K.,Köseoğlu M.A., “Aile İşletmelerinde Cinsiyet Temelli Ayrımcılığın Kökenleri: Afyonkarahisar’da Bir Alan Araştırması”, 2.Aile İşletmeleri Kongresi Kongre Kitabı, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 53, İstanbul,(2006), 378 – 389.
• Karpuzoğlu, E., Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma, Hayat Yayınları, İstanbul, 2002.
• Kelly L.M.,Athanassiou N.,Crittenden W.F., “Founder Centrality and Strategic Behavior in the Family-Owned Firm”, Entrepreneurship Theory and Practice, 25 (2), (2000), 27 – 42.
• Kesken J.,Şengül A., Çapraz B., “Girişimcilik Ateşi Bütün Aileyi Sarmadığında ... İkinci ve Üçüncü Kuşakların Aile İşletmesinde Çalışmaya Karşı Tutumları”, 1.Aile İşletmeleri Kongresi Kongre Kitabı, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 40, İstanbul,(2004), 431-440.
• Kocabaş F., Baytekin E.P., “Aile İşletmelerinde Nepotizm ve İç Müşteri üzerindeki etkileri”, 1.Aile İşletmeleri Kongresi Kongre Kitabı, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 40, İstanbul,(2004), 424 – 430.
• Lambrecht J., Lievens J., “Pruning the family tree: An unexplored path to family business continuity and family harmony”, Family Business Review,vol.XXI, no.4., (2008),295-313.
• Lansberg, I.S. “The Succession Conspiracy”, Family Business Review, 1(2), (1988), 119 – 143.
• Longenecker J.G.,Schoen J.E., “Management succession in the family business”, Journal of Small Business Management,16, (1978),1-6.
• Lussier R.N.,Sonfield M.C.,Pfeifer S.,Manikutty S.,Maheraul L.,Verdier L.,Mohsen B., Mamdouh F., “Founder Influence in Family Businesses: Analyzing Combined Data From Six Diverse Countries”, Journal of Small Business Strategy, Vol.20,No.1,Spring, Summer (2009),103 – 119.
• Matthews C.H.,Moore T.W., Fialko A.S., “Succession in the Family Firm: A Cognitive Categorization Perspective”, Family Business Review, vol.XII, no.2, (1999), 159-169.
• Patrick, A., “Family Business; The Offspring’s Perception of Work Satisfaction and Their Working Relationship with Their Father”. Yayınlanmamış doktora tezi, Fielding Institute, (1985).
• Peksaygılı, M., Tutan, M. U. (2015). Aile İşletmelerinde Yönetim Devri ve Temel Kurumsallaşma Uygulamaları: Ege Otomotiv Derneği Üyeleri Çalışması. Journal of Yaşar University, 10(37), 6432-6441.
• Rogal,K.H. “Obligation or Opportunity: How Can Could-Be Heirs Assess Their Position ?” Family Business Review, 2 (3), (1989),237 – 255.
• Rosenblatt, P.C., The Family in Business: Human Dilemmas in the Family Firm, SanFrancisco, Jossey Bass Publishers, 1990.
• Scholes L., Westhead P., Burrows A., “Family firm succession: the management buy-out and buy-in routes”, Journal of Small Business and Enterprise Development, Vol.15.,No.1, (2008), 8-30.
• Sharma P.,Chrisman J.J.,Chua J.H., “Predictors of satisfaction with the succession process in family firms”, Journal of Business Venturing, 18, (2003) (a), 667-687.
• Sharma P., Chrisman J.J., Chua J.H., “Succession Planning as Planned Behavior: Some Empirical Results”, Family Business Review, vol.XVI,no.1, (2003) (b), 1-15.
• Sonfield M. C., Robert N.Lussier, “First, Second and Third Generation Family Firms: A Comparison”, Family Business Review, vol.XVII, no.3, (2004), 189-201.
• Stavrou E.T., “A four factor model: a guide to planning next generation involvement in the family firm”, Family Business Review, vol.XI, no.2, (1998), 135-142.
• Stempler,G. “The Study of Succession in Family Owned Businesses”, Yayınlanmamış doktora tezi, George Washington University, 1988.
• Şakar N., “Kurumsallaşmada aile anayasasının stratejik rolü: Eskişehir’de bir araştırma”, 3.Aile İşletmeleri Kongresi, Kongre Kitabı, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 78, İstanbul, (2008), 357 – 365.
• Tatoğlu E.,Kula V.,Glaister K.W., “Succession Planning in Family owned Businesses”, International Small Business Journal, Vol 26 (2), (2008), 155-180.
• Yalçın A.,Günel R., “Aile işletmelerinde yönetimin bir sonraki kuşağa devrinde karşılaşılan sorunlar üzerine Adana ilinde yapılan bir çalışma”, 1. Aile işletmeleri Kongresi, Kongre Kitabı, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, Yayın No.40, İstanbul, (2004),72 -78.
• Yıldırım, İ., İlhan, A. (2015). “Gaziantep’te tekstil sektöründe faaliyet gösteren aile işletmelerinde yönetimin bir sonraki kuşağa devrinde karşılaşılan devretme sorunlarına dönük bir araştırma” Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(02), 109-132.
• Wang Y., Watkins D., Haris N., Spicer K., “The relationship between succession issues and business performance” International Journal of Entrepreneurial Behaviour and Research, Vol.10, No.1/2, (2004),