D2 DİKKAT TESTİNİN SPORCULARDA GÜVENİRLİĞİ VE GEÇERLİĞİ.

Yıl 2006, Cilt: 17 Sayı: 2, 58 - 80, 01.04.2006

Emine Çağlar Ziya Koruç

Öz

Anahtar Kelimeler

-

d2 DİKKAT TESTİNİN SPORCULARDA GÜVENİRLİĞİ VE GEÇERLİĞİ

Öz

Bu araştırmanın amacı, dikkati değerlendiren d2 Testi’nin Türk sporcuları için güvenirlik ve
geçerliğini belirlemektir. Araştırmaya atletizm, basketbol, cimnastik, futbol, halter, hentbol, ok-
çuluk, güreş, voleybol, yelken ve yüzme spor dallarından 437 erkek ve 264 kadın olmak üzere
toplam 701 sporcu katılmıştır (Xyaş = 19.30, Ss = 5.08; Xspor yaşı = 7.72, Ss = 4.77; Xeğitim =
10.67, Ss = 2.85 yıl). d2 Testi’nin yanısıra ölçüt bağıntılı geçerlik çalışması için Stroop Testi
TBAG Formu ve İşaretleme Testi bu sporcu grubundan 20 yaş ve üzerinde olan 168 sporcuya
uygulanmıştır. Ayrıca test-tekrar test prosedürü için 15, 30 ve 90 gün aralarla d2 Testi uygulamalarına
58 sporcu katılmıştır. d2 Testi puanlarında değişik aralıklarla yapılan uygulamalar arasındaki
fark Tekrarlı Ölçümlerde Varyans Analizi ile incelenmiş ve d2 Testi’nin tüm puanlarında
uygulamalar arasında fark bulunmuştur (p < 0.05). Puan ortalamaları incelendiğinde test tekrarlarının
yapılmasıyla seçici ve sürekli dikkat ile ilgili puanların [Toplam Madde (TM), TM-H (Toplam
Madde-Hata), KP (Konsantrasyon Performansı)] arttığı, hatalara ilişkin puanların [Toplam
Hata (H) ve Hata Yüzdesi (%H)] ve Dalgalanma Oranının (DO) azaldığı görülmektedir. Bu dört
uygulamadan elde edilen d2 Testi puanlarının sınıfiçi güvenirlik katsayıları da hesaplanmış ve
en yüksek güvenirlik katsayısının R = 0.86 ile TM puanına ve en düşük güvenirlik katsayısının
ise R = 0.69 ile KP puanına ait olduğu bulunmuştur. İç tutarlık katsayılarını elde etmek için
Cronbach alfa iç tutarlık katsayısı ve iki yarıya bölme yöntemi (split-half method) kullanılmıştır
(n = 701). d2 Testi puanlarının iki yarıya bölme güvenirlik katsayıları rSB= 0.91 ile 0.96 arasında,
Cronbach alfa iç tutarlık katsayıları α =0.93 - 0.96 arasında değişmektedir. d2 Testi puanlarında
gelişim etkisini ortaya koymak için 12-15, 16-20, 21-24, 25 ve üzeri yaş grupları arasındaki
fark tek yönlü ANOVA ile incelenmiş ve TM, TM-H, KP ve DO puanları açısından yaş grupları
arasında fark olduğu [sırasıyla F(3, 694) = 38.54, 40.69, 30.19, 6.71; p < 0.05], H ve %H puanlarında
ise yaş grupları arasında fark olmadığı bulunmuştur. Yapılan Scheffe Testi sonucunda
farkın 12-15 ve 16-20 yaş grubundan kaynaklandığı belirlenmiştir. Ölçüt bağıntılı geçerlik
için verilere uygulanan Pearson korelasyon testi sonucunda d2 Testi’nin TM, TM-H ve KP puanları
ile Stroop Testi TBAG Formu (-0.19 ile -0.43 arasında; p < 0.05) ve İşaretleme Testi (-0.40
ile -0.53 arasında; p < 0.05) süre puanları arasında negatif ve istatistiksel olarak anlamlı korelasyonlar bulunmuştur. 2 (cinsiyet) x 2 (eğitim yılı) faktörlü ANOVA sonucunda; d2 Testi puanlarında
cinsiyetler arasında anlamlı fark bulunmazken, eğitim yılları arasında fark bulunmuştur
(p < 0.05). Eğitim yılı 12 yıl ve üzeri olan sporcuların, eğitim yılı 9-11 olanlara göre d2 Testi’nin
TM, TM-H ve KP puanları daha yüksek ve DO puanları daha düşüktür. Sonuç olarak; d2 Testi’nin
Türk sporcularında güvenirliği ve geçerliğinin yüksek olduğu ve dikkat performansını değerlendirmek amacıyla hem araştırmalarda hem de uygulamada kullanılabileceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

d2 Dikkat Testi, Seçici dikkat, Sürekli dikkat, Güvenirlik, Geçerlik

Kaynakça

• Abernethy, B. (1993). Attention. In R.N. Sin- ger, M. Murphey, L.K. Tennant (Eds.), Handbook of Research on Sport Psychology(pp 127-170), New York: Macmillan Publishing Company.
• Abernethy, B. & Russell, D.G. (1987). Expert- novice differences in an applied se- lective attention task. J Sport Psychol, 9, 326-345.
• Abernethy, B., Summers, J.J. & Ford, S. (1998). Issues in the measurement of attention. In J. L. Duda (Ed.) Advan- ces in Sport and Exercise Psycho- logy Measurement. (pp 173-193), Morgantown: Fitness Information Technology.
• Acharya, J. (2003). Effect of concentration training on attentional style. XIth Eu- ropean Congress of Sport Psycho- logy. Copenhagen: 22-27 July, 19.
• Albrecht, R.R., Feltz, D.L. (1987). Generality and specificity of attention related to competitive anxiety and sport perfor- mance. J Sport Psychol, 9, 231-248.
• Alpar, R. (2000). Spor Bilimlerinde Uygula- malı İstatistik. Ankara: GSGM Yayın- ları.
• Anastasi, A. (1988). Psychological Testing (8th ed.). New York: Macmillan Pub- lishing Company.
• Ballard, J.C. (1996). Computerized assess- ment of sustained attention: A review of factors affecting vigilance perfor- mance. J Clin Exp Neuropsychol, 18 (6), 843-863.
• Baykul, Y. (2000). Eğitimde ve Psikolojide Ölçme: Klasik Test Teorisi ve Uygula- ması. Ankara: ÖSYM Yayınları.
• Bergandi, T.A., Witting, A.F. (1988). Attenti- onal style as a predictor of athletic in- jury. Int J Sport Psychol, 19, 226-235.
• Boutcher, S.H. (1992). Attention and athletic performance: an integrated appro- ach. In Thelma S. Horn (Ed.), Advan- ces in Sport Psychology (pp. 251- 263). Champaign, IL: Human Kinetics Publishers.
• Brickenkamp, R. (1966). Die stabilitat des Aufmerksamkeits-Belastungs-Tests (Test d2) über langere Zeitabschnitte. Diagnostica, 12 (1), 17-24.
• Brickenkamp, R. & Zillmer, E. (1998). The d2 Test of Attention. Seattle: Hogrefe & Huber Publishers.
• Culbertson, W.C. & Sari, D.A.(1997). Prelimi- nary normative study of the d2 Test with American children. Arch Clin Ne- uropsychol, 12 (4), 303-304.
• Çolakoğlu, M., Tiryaki, Ş. & Moralı, S. (1993). Konsantrasyon çalışmalarının reaksi- yon zamanı üzerine etkisi. Spor Bilim- leri Dergisi, 4 (4), 32-47.
• Dewey, D., Brawley, L.R. & Allard, F. (1989). Do the TAIS attentional-style scales predict how visual information is pro- cessed? J Sport Exercise Psy, 11, 171-186.
• Dingel, W. (1971). Mitteilungen über Zuver- lassigkeitsaspekte des Test d2 [Re- port on reliability aspects of d2 Test]. Zeitschrift für Psychologische Diag- nostik, 17 (2), 84-87.
• Erkuş, A. (2003). Psikometri Üzerine Yazılar. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Ya- yınları No: 24.
• Ford, S.K. & Summers, J.J. (1992). The fac- torial validity of the TAIS attentional- style subscales. J Sport Exercise Psy, 14, 283-297.
• Gregory, R.J. (1992). Psychological Testing. History, Principles, and Applications. Boston: Allyn & Bacon.
• Gordon, A.D., Montenegro, L., Culbertson, W. & Zillmer, E.A. (1997). A normative study of the d2 Test with American adults. Arch Clin Neuropsychol, 12 (4), 325.
• Haywood, K.M. (1993). Life Span Motor De- velopment. Champaign, IL: Human Kinetics.
• Hovardaoğlu, S. (2000). Davranış Bilimleri İçin Araştırma Teknikleri. Ankara: VE- GA Yayınları.
• Karakaş, S. (2002). Bilişsel fonksiyonların değerlendirilmesinde nöropsikolojik testler. Türk Nöroloji Dergisi, 8 (3), 61- 69.
• Karakaş, S. & Başar, E.(1993). Nöropsikolojik değerlendirme araçlarının standardi- zasyonu, nöropsikolojik ölçümlerin elektrofizyolojik ölçümlerle ilişkileri. Proje No: TÜBİTAK-TBAG 17-2.
• Karakaş, S. & Yalın, A. (1995). Görsel işitsel sayı dizileri testi B formunun 13-54 yaş grubu üzerindeki standardizas- yon çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 10 (34), 20-31.
• Karakaş, S., Eski, R. & Başar, E. (1996). Türk kültürü için standardizasyonu yapıl- mış nöropsikolojik testler topluluğu: BİLNOT bataryası. 32. Ulusal Nörolo- ji Kongresi Kitabı. Türk Nöroloji Dergi- si ve Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkla- rı Hastanesi. İstanbul: Ufuk Matbaası.
• Karakaş, S., Irak, M., Kurt, M. & Erzengin, Ö.U. (1999a). Wisconsin Kart Eşleme Testi ve Stroop Testi TBAG Formu: Ölçülen özellikler açısından karşılaş- tırmalı analiz. 3P Dergisi, 7 (3), 179- 192.
• Karakaş, S., Erdoğan, E., Sak, L. Soysal, A.Ş., Ulusoy, T., Ulusoy, İ.Y. & Alkan, S. (1999b). Stroop Testi TBAG Formu: Türk kültürüne standardizasyon çalış- maları, güvenirlik ve geçerlik. Klinik Psikiyatri, 2, 75-88.
• Kline, P. (1993). The Handbook of Psycholo- gical Testing. London: Routledge.
• Landers, D.M., Wang, M.Q. & Courtet, P. (1985). Peripheral narrowing among experienced and inexperienced rifle shooters under low- and high-stress conditions. Res Q Exerc Sport, 56 (2), 122-130.
• Lezak, M.D. (1995). Neuropsychological As- sessment (3rd ed.). New York: Oxford Press.
• Martens, R. (1987). Coaches Guide to Sport Psychology. Champaign, IL: Human Kinetics.
• Maxeiner, J. (1987). Concentration and dist- ribution of attention in sport. J Sport Exercise Psy,18, 247-255.
• McGowan, R.W., Talton, B.J. & Tobacyk, J.J. (1990). Attentional style and powerlif- ting performance. Percept Motor Skill, 70, 1253-1257.
• Nideffer, R.M. (1993b). Concentration and attention control training. In J.M. Wil- liams (Ed.), Applied Sport Psycho- logy Personal Growth to Peak Perfor- mance (pp. 243-261). California: Mayfield Publishing Company.
• Nougier, V. & Rossi, B. (1999). The develop- ment of expertise in the orienting of attention. Int J Sport Psychol, 30, 246-260.
• Oswald, W.D. & Hagen, B., (1997). Test d2- Aufmerksamkeits-Belastungs-Test. Zeitschrift fuer Differentielle und Di- agnostische Psychologie, 18 (1-2), 87-89.
• Özgüven, İ.E. (1998). Psikolojik Testler. An- kara: PDREM Yayınları.
• Reis, J., Bird, A.M. (1982). Cue processing as a function of breadth of attention. J Sport Psychol, 4, 64-72
• Rose, D.J. & Christina, R.W. (1990). Attenti- on demands of precision pistol-sho- oting as a function of skill level. Res Q Exerc Sport, 61 (1), 111-113.
• Schaefer, U., Tenenbaum, G. & Benedick, A. (1987). Social cohesiveness, arousal, concentration and persistence in yo- ung female gymnasts. ICHPER-CAH- PER Conference. Vancouver, Cana- da: June 9-13.
• Singer, R.N., Cauraugh, J.H., Tennant, L.K., Murphey, M., Chen, D., Lidor, R. (1991). Attention and distractors: Considerations for enhancing sport performances. Int J Sport Psychol, 22, 95-114.
• Spreen, O., Strauss, E. (1998). A Compendi- um of Neuropsychological Tests (2nd ed.). New York: Oxford University Press.
• Summers, J.J., Ford, S. (1990). The Test of Attentional and Interpersonal Style: An evolution. Int J Sport Psychol, 21, 102-111.
• Thomas, J.R. & Nelson, J.K. (1990). Rese- arch Methods in Physical Activity. Champaign, IL: Human Kinetics Bo- oks.
• Toker, M.Z. (1988). Standardization of the Vi- sual Attention Test d2 on a Turkish Sample. Yayımlanmamış yüksek li- sans tezi. İstanbul: Boğaziçi Üniversi- tesi.
• Toker, M.Z. (1990). D2 dikkat testinin uyarla- ma çalışması. V. Ulusal Psikoloji Kongresi. İzmir: Psikoloji-Seminer Dergisi Özel Sayısı, 8, 627-635.
• Williams, A.M. & Davids, K. (1998). Visual se- arch strategy, selective attention, and expertise in soccer. Res Q Exerc Sport, 69 (2), 111-128.
• Wilson, V.E., Ainsworth, M. & Bird, E.I.(1985). Assessment of attentional abilities in male volleyball athletes. Int J Sport Psychol, 16, 296-306.
• Zillmer, E.A., Kennedy, C.H. (1999a). Const- ruct validity for the d2 Test of Attenti- on. Arch Clin Neuropsychol, 14 (8), 728.
• Zillmer, E.A., Kennedy, C.H. (1999b). Prelimi- nary United States norms for the d2 Test of Attention. Arch Clin Ne- uropsychol, 14 (8), 727-728.