SENDİKACILIK VE TÜRKİYE TURİZM SEKTÖRÜ

Yıl 2014, Sayı: 20, 125 - 152, 01.12.2014

Ömer Akgün Tekin

Öz

Sendikalar, çalışma hayatı standartlarının yükseltilmesine önemli katkılar sunan organizasyonlardır. Ancak sendikalar bu önemli katkılarına rağmen günümüzde birçok sektörde varlık gösterememektedirler. Bu çalışmanın amacı; Türkiye turizm sektöründe sendikacılığın mevcut durumunu değerlendirmektir. Bu amaç doğrultusunda; çalışmada sendika ve sendikacılık kavramlarına değinilmiş, sendikacılığın dünyadaki ve ülkemizdeki tarihsel gelişimi genel olarak açıklanmış ve özelde de Türkiye turizm sektöründe faaliyet gösteren sendikalar hakkında çeşitli bilgiler verilerek, sektördeki sendikacılığın mevcut durumu değerlendirilmiştir. Kavramsal nitelikte olan bu çalışmada, ikincil verilerden elde edilen bilgiler üzerinden bir durum değerlendirilmesi yapılarak çeşitli öneriler geliştirilmeye çalışılmıştır. Literatürde yapılan incelemelerde, turizm sektöründe sendikalar konusu üzerine çok az çalışmanın yapıldığı, sektörün bu kısmında kalan bir takım bilgilerin yeterince gün ışığına çıkma fırsatı bulamadığı görülmüştür. Hakkında çok az araştırma yapılmış bir konuya eğilen bu çalışmanın, ortaya koyduğu bilgiler bakımından literatüre ve saha ilgililerine katkılar sunacağı tahmin edilmektedir

Anahtar Kelimeler

Sendika, sendikacılık, turizm, turizm işletmeleri

TRADE UNIONISM AND TURKISH TOURISM INDUSTRY

Öz

Trade unions are the organizations which make important contribution to improve the standards of working life. However, trade unions have not been aroused in many sectors no matter how much contribution they make. The aim of this study is to evaluate existing situation of trade unionism in Turkish tourism industry. Accordingly, the terms as trade union and trade unionism have been defined briefly in this study. In addition, historical improvement of trade unionism both in the world and Turkey basis has been explained in general and the present situation of trade unionism has been evaluated with giving information on existing unions in tourism sector in Turkey. As a conceptual study, researchers have tried to make suggestions with evaluating information sourced by secondary data. Taking the literature into consideration, it has been observed that few researches were performed on trade unions in tourism sector. Since there were not many researches in this field, there has been much information waiting to be unveiled. It has been assumed that this study may contribute to literature and be a guide for future studies

Anahtar Kelimeler

Trade union, trade unionism, tourism, tourism industry

Kaynakça

• ADAMS, W. G. S. (1902). “The Incorporation of Trade Unions: The Position in England”, Journal of Political Economy, Vol: 11, No: 1, pp. 89-92.
• AKKAYA, Y. (2002). "Türkiye'de İşçi Sınıfı ve Sendikacılık-II", Praksis, Sayı:6, ss.63-101.
• AKKAYA, Y. (2003). "Küreselleşme Kıskacında Türkiye'de İşçi Sınıfı ve Temel Özellikleri", http://arsiv.petrolis.org.tr/yayinlar/ yillik/ 2003_yillik/10_kiskac/ (erişim: 12.11.2014).
• AKKAYA, Y. (2004). “Küreselleşme Versus Sendikasızlaştırma ve Yoksullaşma”, Çalışma ve Toplum, Cilt: 3, Sayı:3, ss.93-122.
• AKSU, A. A. & EHTİYAR, V. R. (2007). "Turizm İşletmelerinde Çağdaş Yönetim Teknikleri", Detay Yayıncılık, Ankara.
• ASLAN, A. H. & WOOD, R. C. (1993). "Trade Unions in the Hotel and Catering Industry: The Views of Hotel Managers", Employee Relations, Vol: 15, No:2, pp. 61-70.
• BAYDUR, R. (1974). “Türkiye’de İşçi-İşveren İlişkikeri”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı:25, ss.91-114.
• BOYNUEĞRİ, M. (2000). "4 ve 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde Sosyal Güvenlik ve Sendikal Faaliyetler Üzerine Bir Uygulama (Ankara örneği)", Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara
• BRENTANO, L. (1870). “On the History and Development of Gilds and the Origin of Trade Unions”, London Trübner & Co. London, UK.
• CAVACIOCCHI, S. (2010). “Economic and Biological Interactions in Pre- Industrial Europe from the 13th to the 18th Centuries”, Firenze University Press, Firenze Italy.
• CRAIG, R. (2007). "The History of Employment Law in England and Northern Ireland", Business Law 8th Edition, Cengage Learning: http://cws.cengage.co.uk/abbott8/students/ni_supp/emplo y_law/hist_of_em ploy_law.pdf (erişim: 10.11.2014).
• ÇELİK, A. (1999). “Dünden Bugüne Sendikal Hareket, Sorunlar, Arayışlar, Çözümler-I. Bölüm”, Eğitim-Sen Bülteni, Ekim-1999, ss.95-117.
• ÇETİK, M. & AKKAYA, Y., (1999). “Türkiye’de Endüstri İlişkileri”, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, Numune Yayıncılık, İstanbul.
• ÇOBAN, B. (2013). "Sendikal Örgütlenmede Yeni Deneyimler ve Değişen Stratejiler", Çalışma ve Toplum, Sayı: 38, Cilt:3, ss.375- 412.
• ÇSGB (2013,a). "Bağımsız İşçi Sendikaları" Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ShowProperty/WLP %20Repository/cgm/sendikalar/dosyalar/bagimsiz_isci, erişim:12.11.2014.
• ÇSGB (2013,b). "DİSK'e Bağlı İşçi Sendikaları" Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ ShowProperty/WLP%20Repository/cgm/sendikalar/dosyalar/ disk, erişim:12.11.2014.
• ÇSGB (2013,c). "HAK-İŞ'e Bağlı İşçi Sendikaları" Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ ShowProperty/WLP%20Repository/cgm/sendikalar/doyalar/hakis erişim:12.11.2014.
• ÇSGB (2013,d). "TÜRK-İŞ'e Bağlı İşçi Sendikaları" Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ ShowProperty/WLP%20Repository/cgm/sendikalar/dosyalar/turk is, erişim:12.11.2014.
• ÇSGB (2013,e). " 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Gereğince; İşkollarındaki İşçi Sayıları ve Sendikaların
• Üye Sayılarına İlişkin 2013 Ocak Ayı İstatistikleri Hakkında Tebliğ" Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ShowProperty/WLP%20Repo sitory/csgb/dosyalar/istatistikler/2013_ocak_6856, erişim:12.11.2014.
• ÇSGB (2013,f). " 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Gereğince; İşkollarındaki İşçi Sayıları ve Sendikaların Üye Sayılarına İlişkin 2013 Temmuz Ayı İstatistikleri Hakkında Tebliğ" Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ShowProperty/WLP%20Repo sitory/csg b/dosyalar/istatistikler/2013_temmuz_6856, erişim:12.11.2014.
• DAUD, Z & TUMIN, S. (2013). "The Relationship Between Employees’ Need and the Formation of Trade Union: The Malaysian Manufacturing Company’s Experience", International Journal of Business and Social Science, Vol:4, No:13, pp.124-134. DEAKIN, A. (1950). "The International Trade Union Movement", International Affairs, Vol: 26, No:2, pp. 167-171.
• DEV TURİZM-İŞ, (2014). “DEV TURİZM-İŞ 2013 Ocak Ayı Bülteni ”, Devrimci Turizm İşçileri Sendikası, http://www.devturizmis.org.tr/images/bultenler/b7.pdf, erişim: 15.11.2014.
• EDRALIN, D. M. (2009). "Perceived Organizational Effectiveness of Labor Unions in the Banking, Hotel and Manufacturing Industries", DLSU Business and Economic Review, Vol: 19, No:1, pp. 29-49.
• EDWARDS, C. (1893). “Labour Federations”, The Economic Journal, Vol: 3, No: 11 (Sep.), pp. 408-424. EKİN, N. (1986). "Türkiye'de Endüstri İlişkilerinin Gelişimi ve 1936 İş Kanunu", Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı:35-36, ss.33-51.
• ERDUT, T., (2002). “İnsan Kaynakları Yönetimi ve Endüstri İlişkilerinde Değişim”, Türk Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası Yayınları, İzmir.
• ERTEN, A. (1971). "Sendikaların Mahiyeti", Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı:1, Cilt:28, ss.323-340.
• ESER, B. & YÜKSEL, H. (2012). "Korporatizm, Faşizm ve Solidarizm Kavramları Ekseninde Erken Dönem Cumhuriyet Siyasası Üzerinde Bir İnceleme", Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Cilt:8, Sayı:16, ss.181-200.
• ILO (2014). "Employment in the Tourism Sector", International Labour Organization, http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/--- ed_dialogue/--- sector/documents/publication/wcms_235636.pdf, erişim:14.11.2014.
• JOHNSON, K. (1983). "Trade Unions and Totarl Rewards", International Journal of Hospitality Management, Vol: 2, No:1, pp.31-35
• KALAYCIOĞLU, S., TILIÇ-RITTERSBERGER, H., ÇELİK, K. (2008). "Değişen İşçilik ve Sendika", Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 1, Cilt:25, ss.75-102.
• KAPAR, R. (2007). "Enformel Ekonomide Çalışanların Örgütlenmesi ve Sendikalar", Çalışma ve Toplum, Sayı:12, Cilt1, ss.83-117. KOÇ, Y. (1998). "Sendikacılık Tarihi", Türk-İş Eğitim Yayınları, No:1, Ankara.
• KTB, (2014a). “Turizm İstatistikleri”, Kültür ve Turizm Bakanlığı, http://sgb.kulturturizm.gov.tr/TR,50930/istatistikler.html, erişim: 14.11.2014.
• KTB, (2014b). “Turizm İstatistikleri”, Kültür ve Turizm Bakanlığı, http://sgb.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/5883,yillara-gore-turizmgeliri.pdf?0, erişim: 14.11.2014.
• KTB, (2014c). “Turizm İstatistikleri”, Kültür ve Turizm Bakanlığı, http://www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr/TR,9853/istatistikler.html erişim: 14.11.2014.
• KUTAL, M. (2005). " Türk Sendikacılığını Çevreleyen Olumsuz Koşullar, Özellikler ve Yeni Bir Yapılanma İhtiyacı", Çalışma ve Toplum, Sayı:5, ss.11-26.
• MACAULAY, I. R. & WOOD, R. C. (1992). "Hotel and Catering Industry Employees' Attitudes towards Trade Unions", Employee Relations, Vol: 14, No:3, pp. 20-28.
• MACFARLANE, A. (1982). "Trade union growth, the employer and the hotel and restaurant industry: a case study", Industrial Relations Journal, Vol:13, No:4 pp.29-43.
• MAHİROĞULLARI, A. (2001). “Türkiye’de Sendikalaşma Evreleri ve Sendikalaşmayı Etkileyen Unsurlar”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Sayı: 1, Cilt: 2, ss. 161-190. McNEIL, George, E. (1903). "Trade Union Ideals", Publications of the American Economic Association, 3rd Series, Vol: 4, No: 1 (Feb.), pp. 211-247.
• MENG, L. X. (2001). "On The Role and Function of The Trade Union in a Joint Venture Enterprise: An Analysis of the Trade Union in China's First Joint Venture Hotel", Master dissertation, Wuhan University of Technology, China.
• MUSSON, A. E. (1976). “Class Struggle and the Labour Aristocracy, 1830- 60”, Social History, Vol: 1, No: 3 (Oct.), pp. 335-356.
• MÜTEVELLİOĞLU, N. (2013). “İşsizlik Korkusu, Sendikaların İşlevselliği ve Sendikal Örgütlenme Hakkı”, V. Sosyal Haklar Sempozyumu, ss. 179-193.
• OLEYİS, (2014). “OLEYİS Tarihçe”, Türkiye Otel Lokanta ve Eğlence Yerleri İşçileri Sendikası, http://www.oleyis.org.tr/index.php/ oleyis- sendikasi/tarihce.html, erişim: 13.11.2014.
• ÖZKİRAZ, A., TALU, N. (2008). "Sendikaların Doğuşu: Türkiye ve Batı Avrupa Ülkeleri Karşılaştırması", Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Sayı: 2, ss.108-126.
• ÖZUĞURLU, M. (2000). "Sendikacılık Hareketinin Krizi ve Yeni Gelişmeler Üzerine Gözlemler", Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Sayı:1, Cilt: 55, ss.140-171.
• ÖZTÜRK, Ö. (2009). "Türkiye'de Sendikal Mücadele, Sermaye Birikimi, MESS ve Koç Holding", Praksis, Sayı: 19, ss.337-361.
• PAK TURİZM İŞ (2014). "Pak Turizm İşçileri Sendikası İlk Genel Kurulunu Antalya'da Yaptı", Pak Turizm İşçileri Sendikası, http://www.pakturizmis.org/, erişim: 14.11.2014.
• REES, A. (1989). “The Economics of Trade Unions”, The University of Chicago Press, Third Edition, Chicago, USA.
• SARI GERŞİL, G., ARACI, M. (2007). "Küreselleşme Sürecinde Türk İşçi Sendikacılığı ve Yaşanan Örgütlenme Sorunu", Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt: 14, Sayı:2, ss.155-169.
• SEGAL, M., J. (1953). “International Trade Union Organizations”, Review of Social Economy, Vol: 11, No: 2 (Sept.), pp. 119-140.
• SELAMOĞLU, A. (2003). "İşçi Sendikacılığında Yeniden Yapılanma ve Örgütlenme Modeli", Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:6, Sayı:2, ss.63-98.
• SELAMOĞLU, A. (2004). “Örgütlenme Sorunu ve Sendikal Yapıda Değişim Arayışı”, Çalışma ve Toplum, Cilt:2, Sayı:2, ss.39-54.
• SOSYAL-İŞ (2012). "Türkiye'de Sendikal Örgütlenme", DİSK/Sosyal-İş Sendikası, Ankara.
• TAŞKIRAN, G. (2011). "Sınıf Örgütlenmesinde Yeni Deneyimler", Çalışma ve Toplum, Cilt: 4, Sayı:31, ss.135-162.
• TOKER, A. (1997). “İnsan Kaynakları Yönetimi ve Sendikalar”, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkiler Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• TOLEYİS, (2014). “İş Kolumuzda Sendikal Hareketin Gelişimi ve TOLEYİS”, Türkiye Otel Lokanta ve Dinlenme Yerleri İşçileri Sendikası, http://www.toleyis.org.tr//sayfam/1724/T%C3%BCz% C3%BC%C4%9F%C3%BCm%C3%BCz.htm, erişim: 2.11.2014.
• TOPKAR, İ. (1963). “Türkiye’de Sendikalizmin Gelişmesi ve İktisadi Hayata Tesiri”, İktisadi Kalkınmanın Sosyal Meseleleri, Ekonomik ve Sosyal Etüdler Konferans Heyeti Tarafından 4- 24 Ağustos 1963 tarihinde yapılan Milletlerarası Konferansta Verilmiş Tebliğler, İstanbul Matbaası, İstanbul, ss. 83-88.
• TUNA, O. (1969). “Türkiye’de Sendikacılık ve Sendikalarımız”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı:20, ss.255-279. TÜM EMEK SEN (2014). "Spor Sen'den Tüm Emek Sen'e", Turizm Otel Spor Emekçileri Sendikası, http://www.tumemeksen.org/ hakkimizda.php, erişim: 15.11.2014.
• UÇKAN, B., KAĞNICIOĞLU, D. (2009). “İşçilerin Sendikalara İlişkin Algı ve Tutumları: Eskişehir Örneği”, Çalışma ve Toplum, Cilt:3, Sayı:22, ss. 35-56.
• UNWTO, (2014). "UNWTO Tourism Highlights 2014 Edition", United Natons World Tourism Organization, http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_hig hlights14_en.pdf, erişim: 15.11.2014.
• URHAN, B. (2005). "Türkiye’de Sendikal Örgütlenmede Yaşanan Güven ve Dayanışma Sorunları", Çalışma ve Toplum, Cilt:4 Sayı:1, ss.57-88.
• URHAN, B. & SELAMOĞLU, A. (2008). “İşçilerin Sendikalara Yönelik Tutum ve Davranışları: Kocaeli Örneği”, Çalışma ve Toplum, Cilt:3, Sayı:18, , ss.171-197.
• ÜSTÜN, M. (2002). "Türkiye İşçi Sınıfına Bakarken", Praksis, Sayı:8, ss.227- 254. WEBB, S. & WEBB, B. (1920). “The History of Trade Unionism”, Longman Green & Co., New York, USA.
• YAKUT AYMANKUY, Ş. (2005a). “Konaklama İşletmelerinde Sendikaların Hizmet Kalitesine Etkileri”, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:8, Sayı: 14, ss.1- 22.
• YAKUT AYMANKUY, Ş. (2005b). “Turizm Sektöründe Sendikalaşma ve Hizmet Kalitesi İlişkisi”, Doktora tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı, Balıkesir.
• YAZICI, E. (2009). "Türk Sendikacılığı için Dönüm Noktası: Süreçten Koparak Tasfiye ya da Yeniden Yapılanma Arasında", Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı:2, Yıl:13, ss.49-62.
• YILDIRIM, E. & UÇKAN, B. (2010). “İşverenlerin Sendikasızlaştırma Modelleri Ve Türkiye Örneği”, Çalışma ve Toplum, Cilt: 2, Sayı: 25, ss.163-184.
• YILDIRIM, E. (1997). “Endüstri İlişkileri Teorileri” , Değişim Yayınları, Sakarya.
• YILMAZ, G., KESER, A., YORGUN, S. (2010). “Konaklama İşletmelerinde Çalışan Sendika Üyelerinin İş ve Yaşam Doyumunu Belirlemeye Yönelik Bir Alan Araştırması”, Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, Sayı:6, Cilt:1, ss.87-107.
• YÜCETÜRK, E. E. (2012). "İşyerlerindeki Yıldırma Eylemlerini Önlenmede Sendikaların Rolü: Nitel Bir Araştırma", Çalışma ve Toplum, Cilt: 4, Sayı: 35, ss.41-72. http://www.sendika.org/2013/08/disk-ar-toplu-sozlesme-hakki-gaspisuruyor-sendika-uyelikleri-yok-sayiliyor/, erişim: 15.11.2014.