MÜELLİFİ BİLİNMEYEN BİR KIRK HADİS TERCÜMESİ

Yıl 2017, Sayı: 27, 122 - 140, 31.07.2017

Atila Gökdemir

Öz

Hz. Peygamber’in doğumu, isimleri, sûreti, mucizeleri, gazaları, hicreti, sözleri, Mirâcı ve âhirete irtihali ile ilgili hususlar Türk-İslâm edebiyatı sahasında farklı edebî türlerin teşekkülüne zemin hazırlamıştır. Bu edebî türlere mebnî olarak kaleme alınan eserler Hz. Muhammed’in hayatının her safhasını detaylı bir şekilde ihtiva etmektedir. Manzum kırk hadis tercümeleri de bu çerçevede meydana gelen türlerden birisidir.
Çalışmamıza konu olan manzum kırk hadis tercümesi, müellifi tespit edilemeyen ve on fasıldan oluşan elli dört varaklık bir manzûmenin son bölümüdür. Hâzâ Kitâbü’r-Risâle şeklinde isimlendirilen eserin ilk dokuz faslında bahsedilen konularla ilgili olarak kırk iki hadis zikredilmiştir. Bu kısım, Yazıcıoğlu Ahmed Bican’ın Envâru’l-Âşıkîn adlı eserinden esinlenerek te’lif edilmiştir. Eserin ilk dokuz faslında âlemin yaratılışı, cennet, cehennem, küçük ve büyük günahlar, namazın, salâvatın ve Kur’an okumanın önemi, ilmin ve âlimlerin fazileti gibi hususlar ele alınmıştır. Son fasıl ise müstakil bir kırk hadis tercümesi olup Hz. Peygamber’in nasihatlerinin ağırlıkta olduğu çeşitli konularla ilgili kırk hadis, ikişer beyitle manzum olarak tercüme edilmiştir. Araştırmalarımıza göre tek nüshası olan eser, Müslüman Türklerin edebî zevk ve üslubunun ortaya konulması açısından önemli bir örnektir.

Anahtar Kelimeler

Kırk Hadis, Manzum Hadis Tercümesi, Envâru’l-Âşıkîn

Kaynakça

• ACLÛNÎ, Keşfü’l-Hafâ, Lübnan-Beyrut, 1988, C. 1-2. BUHÂRÎ Muhammed bin İsmail, Sahih-i Buhârî, Mektebetü’l-İslâmiyye, Kahire, 1979, C. 1-8. ÇİÇEKLER Mustafa, “Mesnevî”, DİA, Ankara, 2004, C. 29, s. 320-322. EBÛ DÂVÛD Süleyman bin Eş’as bin İshak el-Ezdî es-Sicistânî, Sünen-u Ebî Dâvûd, Dâru İbn Hazm, Beyrut, 1997, C. 1-5. İBNÜ’L-CEVZÎ, el-İlelü’l-Mütenâhiye, Beyrut 1983, C. 1-2. İPEKTEN Haluk, Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, Dergah Yay., İstanbul, 2003. KARAHAN Abdülkadir, İslâmî Türk Edebiyatı’nda Kırk Hadis, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1991. KARAHAN Abdülkadir, “Kırk Hadis”, DİA, Ankara, 2002, C. 25, s. 470-473. KARTAL Ahmet, Doğu’nun Uzun Hikâyesi Türk Edebiyatı’nda Mesnevî, Doğu Yayınevi, İstanbul, 2014. KETTÂNÎ, er-Risâletü’l-Mustatrafe, çev. Yusuf ÖZBEK, İz Yayıncılık, İstanbul, 1994. KILIÇ Müzahir, “Edebiyat Tarihi Bakımından Kırk Hadisler”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 18, Erzurum 2001, s. 93-103. MÜSLÎM, Ebu’l-Hüseyn Müslim bin el-Haccâc, Câmiu’s-Sahîh, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, Kahire, 1955, C. 1-5. PALA İskender, “Nasihatnâme”, DİA, Ankara, 2006, C. 32, s. 408-409. SARAÇ M.A. Yekta, Klasik Edebiyat Bilgisi Biçim-Ölçü-Kafiye, Gökkubbe Yayınları, İstanbul, 2013. SEVGİ Ahmet, “Molla Câmî’nin Erbain’i ve Türkçe Manzum Tercümeleri”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Konya, 1999, S. 6, s. 1-145. TİRMİZÎ Muhammed bin İsa, Sünen-i Tirmizî, Mektebetü’l-İslâmiyye, Kahire, 1938, C. 1-5. ÜNAL İ. Hakkı, “İslam Kültüründe Kırk Hadis Geleneği ve Şeyh Hâmid-i Velî’nin Hadîs-i Erbaîn Şerhi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 39, s. 137-146. ÜNVER İsmail, “Mesnevî”, Türk Dili Dergisi, Türk Şiiri Özel Sayısı II (Divan Şiiri), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1986, S. 415-416-417, s. 430-563. YAZICIOĞLU Ahmed Bîcan, Envârü’l-Âşıkîn, Semerkand Yayınları, İstanbul, 2015. YILDIRIM Selahattin, Osmanlı’da Kırk Hadis Çalışmaları, Dârü’l-Hadis, İstanbul, 2000. YILDIZ Âlim, “Sirâcî’nin Manzum Kırk Hadis Tercümesi”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.15, S. 1, s. 127-150. Manzum Hadis Tercümesi, Ankara Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, 06 Mil Yz. A 5237/1, Varak No: 1-54. http://www.yazmalar.gov.tr/eser/manz%C3%BBm-had%C3%AEs-tercemesi/132787 Son Erişim Tarihi: 14.06.2017