TASAVVUFÎ TEFSÎRİN İŞÂRÎ VE NAZARÎ ŞEKLİNDE TAKSİMİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2017, Sayı: 27, 335 - 348, 31.07.2017

Mehmet Zeki Süslü

Öz

Tasavvufî Tefsîrin Îşârî ve Nazarî olarak iki kısma ayrıldığı iddiasının değerlendirildiği bu çalışmada söz konusu taksimin teorik alt yapısı incelenmektedir. Bu taksime göre nazarî sûfî tefsîr yapanlar işârî sûfî tefsîr sahiplerinin aksine yorumlarında keşfe dayanmamakta ve âyetlerin zâhiri anlamını ihmal etmektedirler. Ancak bu tefsîr türünün önde gelen ismi olarak zikredilen İbn Arabî’nin iddia edilenin aksini ifade eden birçok beyanı vardır. Sonuç olarak bu makalede İbn Arabî’nin görüşleri bağlamında ilgili taksimin doğruluğu analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler

İşari, Nazarî, Tefsîr, Kur’ân, İbn Arabî

Kaynakça

• ATEŞ, Süleyman, İşârî Tefsîr Okulu, Yeni Ufuklar Neşriyat, II. Baskı, İstanbul 1998. AY, Mahmut, Kur’ân’ın Tasavvufî Yorumu –İbn Acîbe’nin el-Bahru’l-Medîd Tefsîri-, İnsan Yayınları, İstanbul 2011. CERRAHOĞLU, İsmail, Tefsîr Tarihi, DİB. Yay., Ankara 1988. EBÛ TÂLİB EL-MEKKÎ, Muhammed b. Ali b. Atıyye, Kûtu’l-Kulûb fî Muâmeleti’l-Mahbûb ve Vasfu Tarîki’l-Mürîd ilâ Makami’t-Tevhîd, Mektebetu Dâri’t-Turâs, Kahire 2001. GAZZÂLÎ, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed, İhyâu ‘Ulûmi’d-Dîn, Dâru’l-Minhâc, Cidde 2011. GELENBEVÎ, İsmâîl, Hâşiyetu’l-Gelenbevî ale’l-Celâl, yy. H. 1272. GÖRDÜK, Yunus Emre, Tarihsel ve Metodolojik Olarak İşârî Tefsîr Mâhiyeti, Meşrûiyeti, Bâtınî Yorumdan Farkı, İnsan Yayınları, İstanbul 2013. HAKÎM TİRMİZÎ, Ebû Abdillah Muhammed b. Alî, Beyânu’l-Fark Beyne’s-Sadr ve’l-Kalb ve’l-Fuâd ve’l-Lubb, tah. Ahmed Abdurrahîm Sâyeh, Merkezu’l-Kitâb li’n-Neşr, Kahire ty. İBN ARABÎ, Ebu Bekr Muhyiddin Muhammed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed b. Abdillah, el-Futûhâtu’l-Mekkiyye, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1999. ________, Fusûsu’l-Hikem, Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, Beyrut ty. ________, Rahmetun mine’r-Rahmân fî Tefsîr ve İşârâti’l-Kur’ân min Kelâmi’ş-Şeyhi’l-Ekber Muhyiddîn İbni’l-Arabî, cem’ ve te’lîf: Mahmûd Mahmûd Gurâb, Matbaatu Nadr, Dımeşk 1989. KAM, Ferit, Vahdet-i Vücud, sad. Yüksel Kanar, Kapı Yayınları, İstanbul 2015. KÂRÎ, Ali b. İbrahim el-Bağdâdî, ed-Dürru’s-Semîn fî Menâkıbi’ş-Şeyh Muhyiddîn, (Alâuddîn Mehâyimî’nin Husûsu’n-Niam fî Şerh-i Fusûsi’l-Hikem adlı eseriyle beraber), tah. Ahmed Ferîd el-Mezîdî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2007. KÂSIMÎ, Cemâluddîn, Mehâsinu’t-Te’vîl, tah. Muhammed Fuâd Abdulbâkî, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, yy. 1957. KATTÂN, Mennâ’, Mebâhis fî Ulûmi’l-Kur’ân, Müessetü’r-Risâle, Beyrut 2009. KEŞMÎRÎ, Muhammed Enver, Feydu’l-Bârî ‘alâ Sahîhi’l-Buhârî, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut 2005. KUŞEYRÎ, Abdulkerîm b. Hevâzin b. Abdilmelik, er-Risâletu’l-Kuşeyriyye, Dâru Cevâmii’l-Kelim, Kahire, 2007. NABLÛSÎ, Îdâhu’l-Maksûd, (İrşâdu Zevi’l-Ukûl ilâ Berâati’s-Sûfiyye mine’l-İttihâd ve’l-Hulûl adlı eser içinde), tah. Ahmed Ferîd Mezîdî, Daru’z-Zikr, Kahire 2007. SÂBÛNÎ, Muhammed Ali, et-Tibyân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Dâr Saadet, yy., ty. SUHREVERDÎ, Şihâbuddîn Ebû Hafs Ömer b. Muhammed b. Abdillah Bağdâdî, Avârifu’l-Maârif, tah. Muhammed Abdulazîz Hâlidî, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 2005. ŞA’RÂNÎ, Ebu’l-Mevâhib Abdulvahhâb b. Ahmed b. Ali, Kibrîtu’l-Ahmer fî Beyâni Ulûmi’ş-Şeyhi’l-Ekber, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1998. ________, el-Yevâkît ve’l-Cevâhîr fî Beyâni Akâidi’l-Ekâbir, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l- Arabî, Beyrut ty. ŞÂTIBÎ, Ebû İshak İbrahim b. Mûsâ b. Muhammed, el-Muvâfakât, Dâr İbn Affân, Huber 1997. ZERKÂNÎ, Muhammed Abdulazîz, Menâhilu’l-İrfân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut, 1999. ZEHEBÎ, Muhammed Hüseyin, et-Tefsîr ve’l-Müfessirûn, Dâru’l-Erkam, Beyrut, ty.